سایت رسمی جماعت دعوت و اصلاح

اهمیت و فضیلت دعا دعا یکی از بارزترین راه‌های تزکیه‌ی نفس است و پیامبر اسلام(صلّی‌الله علیه وسلّم) می‌فرماید: «الدُّعَاءُ هُوَ الَعِبَادَةُ»[1]، «دعا همان عبادت است.» دعا مانند دستگاه تقویت ‌کننده‌یی است که با آرامی و مهربانی قلب انسان را شارژ می‌کند. دعا بخشی از همان ذکر و یادی است که انسان را به خدا پیوند می‌دهد و او را از پناه بردن به خدا و ضعف بشری خود و دشمنانی که در درون او قرار گرفته‌اند، به ویژه نفس امّاره آگاه خواهد کرد.

نماز در اسلام از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است؛ به‌طوری‌ كه ستون دین، كلید بهشت، معراج مؤمن و بهترین كردار به حساب می‌آید و نخستین چیزی است كه در روز قیامت انسان به خاطر آن مورد بازخواست قرار می‌گیرد. از این رو قرآن كریم و سنت نبوی بر اهمیت آن تأكید فراوانی كرده‌اند.

هنگامی كه پیامبر(علیه الصلوات والبرکات) به چهل سالگی نزدیك می‌شد، علاقه به دوری از اجتماع در او به وجود آمد. خداوند علاقه به خلوت‌گزینی را در غار حرا در او ایجاد كرد. بنابراین چندین شبانه‌روز گاهی ده روز و گاهی بیشتر تا یك ماه خلوت می‌كرد و به عبادت می‌پرداخت، سپس به خانه‌اش برمی‌گشت و مدت زیادی در آن‌جا نمی‌ماند و دوباره برای خلوتی دیگر توشه برمی‌داشت و این‌چنین به سر می‌برد تا در یكی از این خلوت‌ها وحی بر وجود مبارکشان نازل شد.

محاسبه‌ی نفس یعنی شخص خود اقدام به محاسبه‌ی خود بنماید و اعمال و كردار و رفتار خود را مورد بازرسی قرار دهد، تا اعمال‌اش از روی‌آگاهی و بصیرت و عقل و شرع تحت فرمان او قرارگیرد و خویشتن را ارزیابی كند، پیش ازآن‌كه فرصت از دست برود و برای محاسبه در برابر دادگاه الهی قرار گیرد؛ چون محاسبه‌ی نفس راه متقیان و توشه‌ی مؤمنان و صالحان و معیار ترس از خدا و راهنمای مسافران به سوی خدا است.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ إِذَا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزَالَهَا ‎﴿١﴾‏ وَأَخْرَجَتِ الْأَرْضُ أَثْقَالَهَا ‎﴿٢﴾‏ وَقَالَ الْإِنسَانُ مَا لَهَا ‎﴿٣﴾‏ يَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبَارَهَا ‎﴿٤﴾‏ بِأَنَّ رَبَّكَ أَوْحَىٰ لَهَا ‎﴿٥﴾‏ يَوْمَئِذٍ يَصْدُرُ النَّاسُ أَشْتَاتًا لِّيُرَوْا أَعْمَالَهُمْ ‎﴿٦﴾‏ فَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ ‎﴿٧﴾‏ وَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ ‎﴿٨﴾‏

«نفسی که خداوند آن را در جسم ما به ودیعت نهاده، دارای ویژگی‌های فراوانی است وگاه ویژگی‌های متضاد در یک نفس جمع می‌شوند.»[1] «گاه نفس، «مطمئنه» است، و با یاد و ذکر خدا و بهشت و دوزخ و امر و نهی او، دین او و فرستاده‌اش (ص) آرامش می‌یابد و گاه نفس «لوّامه» است و فرد را به‌خاطر ارتکاب معاصی و کم‌کاری سرزنش می‌کند و گاه ضعف دامن‌گیر آن می‌شود و نفس «اماره» می‌شود و فرد را به بدکاری دستور می‌دهد.»[2]

در حقیقت تزكیه، تربیت، تعالی و اصلاح نفس، راه ورود به همه نیكی‌ها و موفقیت‌ها است و در عین حال هدفی است که دستیابی به آن، بسیار مهم و با ارزش است. البته این امر نیازمند صداقتِ عزم و تلاشِ خستگی‌ناپذیر و همت والا بوده و هم‌چنین نیازمند به دست‌آوردن وسایل گوناگون و تلاش طولانی و مجاهدتی بی‌پایان به امید رسیدن به رضایت خداوند و برخورداری از «نفس مطمئنه» می‌باشد. ترس از خدا و بازداشتن نفس از هوی و هوس وسیله‌یی است برای تزكیه‌ی نفس، كه دراین‌جا آن‌را بیشتر توضیح خواهیم داد.

گزیده‌ای از زندگی علی (رضی الله عنه) - نخستین کودکی است که‌ اسلام آورد. - در شب هجرت، پیامبر (صلّی‌الله علیه وسلّم) او را در بستر خویش قرار داد و برگرداندن امانت‌های مشرکین را به‌ او سپرد. - پیامبر (صلّی‌الله علیه وسلّم) در سال دوم هجری، دخترش، فاطمه را به‌ نکاح وی در آورد. - علی (رضی الله عنه)، تا زمانی كه فاطمه در قید حیات بود، با زن دیگری ازدواج نکرد. - روزی که‌ اسلام آورد، ده سال سن داشت، هنگام هجرت بیست و سه‌ ساله‌ بود و روز وفات پیامبر (صلّی‌الله علیه وسلّم)، ٣٣ سال داشت و در سن ٦٣ سالگی شهید شد. - در بیست و پنجم ذی الحجه‌ سال سی و پنج هجری خلافت را به‌ عهده‌ گرفت. - در ١٧‌ رمضان سال 40 هجری در کوفه‌ به‌ شهادت رسید. - ٤ سال و ٨ ماه و 22 روز خلافت را به‌ عهده‌ داشت.