سایت رسمی جماعت دعوت و اصلاح

هر کس که با تاریخ اسلام آشنایی داشته باشد تفاوت دعوت در مکّه و مدینه و حتّی نحوه‌ی دینداری در این دو مکان را به وضوح متوجّه می‌شود. شرایطی که بر شهر مکّه و ساکنان آن حاکم بوده است تأثیر بسیار زیادی در نحوه‌ی برخورد پیامبر و مسلمانان با دیگران داشته است. اینکه چرا آیات نازله در مکّه بسیار جنبه‌ی تنبیهی و تشویقی دارند و کمتر به احکام و نحوه‌ی اجرای آنها پرداخته‌اند ناشی از وضعیتی است که هم مسلمانان و هم مکیان داشته‌اند. اولاً مکیان هیچ انگیزه و تمایلی به قبول دین جدیدی که تفاوت و تضاد بسیار زیادی با دین آباء و اجدادیشان دارد نداشته و ثانیاً مسلمانان هم هنوز نه به آن درجه از علم و توانایی نرسیده‌اند

تقوا یکی از مهمترین امور دینی است که قرآن کریم در شماری از آیات که به 258 آیه می‌‌رسد به آن پرداخته است و این بیانگر اهمیت تقوا است، زیرا در زندگی انسان نفوذ دارد و تمام اجزای زندگی را در بر می‌گیرد.

معنی کلمه تقوا: تقوت در اصل به معنی قرار دادن نفس در حفاظت و حراست است. مسلماً به خاطر خوف و بیم از چیزی نفس در حفاظت قرار داده می‌‌شود.

بدون شک نظریه‌ی حقوق بشر با عنوان و فلسفه‌ و مضمون متداول امروزی آن، از فرهنگ غرب گرفته شده است؛ صرف نظر از این‌که با بسیاری از اصول و ارزش‌های دینی ما سازگاری دارد و به طور مستقیم یا غیر مستقیم از آن الهام می‌گیرد. 

یقیناً حرکتی به نام حقوق بشر و بسیاری از شعارها و دستاوردهای جدید آن در نوع خود یک تحول مثبت در تاریخ بشریت بود. اما این حرکت وابسته به فرهنگ و تمدن غربی، به پایه‌های ثابت و اهداف کوتاه و روشن و نیز معیارهای منظم و جهت‌دار نیازمند است. این باعث می‌شود که در بسیاری از اوقات در مسیر حرکت خود نوسان داشته باشد و احیانا در جهت مخالف حرکت کند؛

نوشتار زیر مشتمل بر دو بخش است؛ در بخش نخست، خُرده‌‌‌‌پرسش‌‌‌‌هایی اعتراضی به نسبت وضعیت فلاکت‌‌‌‌بار موجود و در خطاب با جناب استاد ملکیان طرح می‌‌‌‌شود تا زمینه برای پرسش انتقادی بزرگ‌‌‌‌تر از ایشان که در بخش دوّم نوشتار طرح خواهد شد، فراهم ‌‌‌‌آید. در بخش دوّم نوشتار بر آنم که با تأکید بر وجه دیالکتیکی اندیشه (دیالکتیک ذهن و عین یا عامل و ساختار) به این مسأله بپردازم که اندیشه‌‌‌‌های ملکیان و پروژه‌‌‌‌ی اصالت فرهنگی، با نادیده گرفتن ساختارها و درد و رنج‌‌‌‌هایی که این ساختارهای نابه‌‌‌‌سامان برای عاملان انسانی ایجاد کرده‌‌‌‌اند، نتوانسته‌ غایت اندیشه‌‌‌‌ی وی را که کاهش درد و رنج انسان گوشت و پوست و خون‌‌‌‌دار است، به مقصود برساند. 

به گمانم مدیریت اختلاف مهم‌ترین و دقیق‌ترین نکته در زندگی امت مسلمان به ویژه در حوزه‌ی فعالیت‌های اسلامی است؛ زیرا اختلاف یک بیماری تاریخی است که از دیرباز دامنگیر امت اسلام بوده است و نزاع و درگیری‌های گوناگونی در پی داشته است. خروجی فعالیت‌های حیاتی امت اسلام و عملکرد اخلاقی، سیاسی، سازمانی و فرهنگی آن با این مسأله گره خورده است. نوابغ فلسفه و حقوق در غرب توانستند ساز و کارها و روش‌هایی برای مدیریت اختلاف ابداع کنند که مهم‌ترین دستاورد فرهنگی را برای آنان رقم زد و آن هم پایان دادن به درگیری‌های خونین طولانی‌مدت دینی و نژادی بود.

در این نوشتار مایلم رابطه میان دموکراسی و آزادی بیان، و نیز ارزش آزادی بیان در متن یک نظام دموکراتیک را به اختصار بررسی کنم. 

(۱) دموکراسی

دموکراسی را می‌توان به بیان ساده روشی برای تصمیم گیری جمعی دانست، روشی که در آن تمام اعضای گروه از موضع برابر در فرآیند تصمیم گیری مشارکت می‌جویند. اما چرا جوامع بشری رفته رفته به سوی نظام‌های تصمیم گیری دموکراتیک متمایل می‌شوند؟ کدام ویژگیهاست که دموکراسی را بر دیگر شیوه‌های تصمیم‌گیری جمعی برتری نسبی می‌بخشد؟ 

یکی از مهم‌ترین مزایای تصمیم‌گیری به شیوه‌های دموکراتیک آن است

حقوق بشر از دستاورد‌های سیاسی دوران جدید یا دوران مدرن است. حقوق بشر(human rights) در جهان مدرن به معنای حقوق بنیادین و طبیعی انسانهاست. حقوق بشر بر اساس نظریّه‌ی حقوق طبیعی و به موجب قانون طبیعی یکسان به همه‌ی افراد بشر داد شده است و جزء ذاتی و جدایی‌ناپذیر حیات انسانی است. حقوق بشر معیاری برای تنظیم روابط اجتماعی انسانها با یکدیگر و با نهادهای سیاسی اجتماعی درونی و بین‌الملل جوامع است. این معیار با مقدّم دانستن حقوق طبیعی بر فرهنگ، دین، نژاد و قومیت با سه تراز کلّی، میزان رعایت حقوق بشر در جوامع را اندازه می‌گیرد.

١-حق آزادی فکر و بیان و ضمانت آزادیهای پس از بیان 

٢-حق برابری همه انسانها در برخورداری از حقوق طبیعی

تقریبا بر این اجماع شده است که عبدالله عروی؛ اندیشمند، مورخ و نویسنده‌ی مغربی بارزترین روشفکر و دانشمند عربی در طی قرن بیستم و آغاز هزاره‌ی سوم می‌باشد، بویژه با گسترش بنیادگرایی که عروی پیش‌بینی کرده بود و از عواقب وخیمش بیم می‌داد. 

عبدالله عروی کیست؟ کجا زاده شد و پرورش یافت؟ کجا تحصیل نمود؟ به چه اشتغال داشت؟ و چه تولید کرد؟

این مقاله که به زندگی‌ عبدالله عروی می‌پردازد، خودش یک ماجراجویی است و اگر در سال‌های اخیر خود عروی زندگی‌نامه‌اش را ننوشته بود و برخی از رازهایش را در معرض دید عموم نگذاشته بود، من چنین جرأتی نمی‌کردم.

 چکیده:

تصنیفات (تدوینات) حوزه‌ی علوم شریعت در میراث اسلامی همواره به‌دقت و ظرافت علمی و استواری در تألیف و فن آن، شناخته‌شده‌اند. در این میان تعریف اصطلاحات تخصصی در طول تاریخ آبستن دغدغه و مشغله‌ی فکری برای عالمان علوم مختلف اسلامی بوده است. تا جایی که می‌توان گفت، هرکدام از این دانش‌ها،(علوم)  مطالب طولانی‌ای را در لابه‌لای کتاب‌ها برای تعریف اصطلاحات کلیدی، اختصاص داده‌اند. 

اصول فقه و مباحث آن ازجمله دانش‌هایی است که موصوف به‌دقت و ظرافت علمی در تعریف اصطلاحات کلیدی و تخصصی است.