سایت رسمی جماعت دعوت و اصلاح

پدیده‌ی دیگری هست که گاهی انسان آن را درک می‌کند؛ و آن متفاوت بودن پیروان در دوست داشتن جماعت است. گروهی از آنان پیروی و اطاعت لازم از جماعت را به طور کامل انجام می‌دهند؛ و همه‌ی زمان و انرژی‌شان را در خدمت جماعت می‌گذارند؛ و نزد آنان توان و نیرویی برای خدمت به جماعت دیده می‌شود، که یکسان با توان و نیروی گروه انبوهی از مردم است.

چند روز پیش، کتاب بیداری اسلامی تألیف محمد قطب (رحمه‌الله) را مطالعه می‌کردم. در این کتاب، نویسنده چگونگی بیداری اسلامی در قرن اخیر را بررسی کرده است و نکاتی که مطرح کرده، همچنان با شرایط کنونی ما همخوانی دارد. ذکر برخی از این مطالب می‌تواند برای بسیاری مفید و راهگشا باشد.

از دیرباز، انسان با این پرسش بنیادین روبه‌رو بوده است: سرنوشت ما پس از مرگ چیست و چگونه می‌توانیم برای آن آماده شویم؟ این سؤال، در دنیای امروز که پر از سردرگمی‌های فکری و انحرافات عقیدتی است، اهمیتی دوچندان پیدا کرده است.

پیچیده‌ترین نیاز بشری، تربیت است و برآورده شدن این نیاز در بستر زمان، با توجه به شرایط اقلیمی، فرهنگی و حتی نژادی، متفاوت می‌باشد. پیچیده‌تر از خود تربیت، مربی است؛ زیرا مربی، کسی است که بر اساس آموخته‌های دیروز، امروز، متربی را برای آینده‌ای ناشناخته تربیت می‌کند؛ آینده‌ای که گذشته‌ای است که بر اثر تغییرات زودگذر، سیمای فرسودگی به خود گرفته است. بر این مبنا، برنامه حال چگونه باید باشد؟ پاسخ به این سؤال، کمی مبهم و گنگ به نظر می‌رسد. روش‌ها نیز با توجه به تغییرات روز، متغیر و دستخوش تحولات واقع می‌گردند؛ لذا بر اساس نیاز، باید از روش‌های جدید و کارآمد برای رسیدن به هدف بهره جست. یکی از روش‌های تربیت، استفاده از داستان است که حقیقتاً ماندگار و تأثیرگذار است.

شکی نیست که گشایش رزق از جمله مسائلی است که هر انسان به دنبال آن است، و رسیدن به آن جز به توفیق از سوی خداوند متعال امکان‌پذیر نیست. رزق وسیع از زینت‌های زندگی دنیاست؛ همانطور که خداوند عزوجل در قرآن می‌فرماید: «الْمَالُ وَالْبَنُونَ زِينَةُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا» [الکهف: 46]. دارائی و فرزندان، زینت زندگی دنیایند (و زوال‌پذیر و گذرایند).

«حیات طیّبه» یکی از مفاهیم قرانی است که تنها یک بار در قرآن مجید، به‌صراحت از آن سخن به میان آمده، اما در جای جای قرآن به‌کرات بدان اشاره شده است. با فهم این حقیقت که قرآن قائل به حیات طیّبه برای انسان است، در این نوشتار تلاش بر این است که به بررسی و تبیین مفهوم حیات طیّبه در قرآن، با کمک آیات قرآن و نظرات و دیدگاه‌های مفسرین پرداخته و با بررسی معنای لغوی حیات و طیّبه و عمل صالح که در بسیاری از آیات در کنار هم ذکر شده‌اند؛ مفهوم و آثار و نحوه‌ی رسیدن به حیات طیّبه به تفصیل از منظر قرآن بازخوانى شود.

در این پروژه تمام افعال امر (و نهی) به کار رفته در قرآن با شروط زیر احصا شده و به ترتیب فراوانی مرتب شده‌اند: یکم: افعال امری که از جانب خداوند، پیامبران، ملائک، افراد صالح و در یک کلام کاراکترهای خوب قرآن مطرح شده‌اند، در شمارش آمده‌اند. (نه مثلاً فعل امری که صادر کننده آن شیطان باشد). دوم: مخاطب فعل امر، انسان در زندگی دنیا باشد. مخاطب یک فعل امر در قرآن ممکن است ملائک، زمین یا زنبور عسل باشد، که این‌ها در شمارش به حساب نیامده‌اند. یا بسیاری از افعال امر در دعاهایی که انسان‌ها خداوند را مورد خطاب قرار داده، آمده‌اند که آن‌ها نیز در شمارش نیامده‌اند. سوم: دقت شود که دقیقاً قالب مشخص و معمول افعال امر و نهی که در کتاب‌های صرف زبان عربی معرفی شده در این شمارش آمده‌اند و نه قالب‌های دیگری که معنای امر و نهی بدهند و چه بسا از نظر بلاغی، حاوی امر و نهی با شدت زیاد باشند. نتایج این پروژه در دو سطح منتشر می‌شود. یک سطح با این عنوان ذکر شده و سطحی دیگر با عنوانی که هنوز انتخاب نکرده‌ام. علت این تفکیک، در ماهیت افعال امر قرآن است. پاره‌ای از افعال امر قرآن، غالباً خود پیامبر را مخاطب قرار می‌دهند که من خود پیامبر را مخاطب خاص قرآن می‌دانم. یعنی، یک تفاوت قائل شده‌ام بین افعالی که غالباً به‌صورت مفرد خطاب به پیامبر آمده‌اند و افعالی که غالباً به‌صورت جمع آمده‌اند. افعال امر جمع را، در این سطح معرفی می‌کنم و افعال امر با مخاطب مفرد پیامبر را در سطح بعدی. به نظرم سطح اول مناسب عموم مردم است و سطح دوم مناسب کسانی است که ضمن کاربست سطح اول، می‌خواهند کاری پیامبرانه و مصلحانه انجام دهند.

زمانی که خداوند پیامبرش - علیه‌ الصّلوات والبرکات - را به سوی امّت خود فرستاد، او را با اهداف بزرگی و اصول اساسی مهمی فرستاد که خداوند متعال در کتابش آورده است: «يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ» (البقرة:129)؛ که آیات تو را بر آنان بخواند و به آنان کتاب آسمانی و حکمت بیاموزد و پاکدلشان سازد.

بحث درباره‌ی رابطه‌ی دین و سیاست یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که همواره توجه اندیشمندان، سیاستمداران و متفکران را به خود جلب کرده است. این موضوع نه‌تنها از منظر نظری و فلسفی حائز اهمیت است، بلکه تأثیرات عملی گسترده‌ای بر جوامع مختلف داشته و دارد.

نفس همان ذات و کلیت انسان است و انسان مسؤولیتی دارد که خداوند او را به خاطر آن آفریده است و آن عبارت است از جانشینی خداوند در آبادانی زمین. می‌فرماید: : ﴿وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلاَئِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الأَرْضِ خَلِيفَةً﴾ (البقرة:30) و چون پروردگار تو به فرشتگان گفت: من در زمین جانشینی خواهم گماشت.