سایت رسمی جماعت دعوت و اصلاح

شیخ محمد غزالی، از بزرگترین فقهای معاصر و در کنار امام حسن البنا از رهبران و داعیان اصلی جنبش اخوان المسلمین بود.

غزالی متولد ۲۲ سپتامبر ۱۹۱۷ در استان البحیرة کشور مصر است. پدرش احمد سقا، به سبب علاقه‌ی خاصی که به امام محمد غزالی داشت، نام پسر را محمد غزالی نامید. غزالی در همان اوایل کودکی قرآن را حفظ کرد و پس از اتمام دوره‌ی دبیرستان در مدرسه‌ی دینی اسکندریه، در سال ۱۹۳۷ به دانشکده اصول دین، جامعة الازهر قاهره پیوست.

از جمله توانمندیهای انسان، این است که می‌تواند اموری را در زوایای فکر و ذهن خود مخفی کرده، در رفتار ظاهری خود، شکلی دیگر جلوه کند و در پرتو آن به مقاصد خود برسد.کسانی که از این نیرو و توان، در راه مقاصد شیطانی بهره‌برداری می‌کنند، منافق نامیده می‌شوند.از این جهت، لازم است که ریشه‌ی لغوی و کاربردهای مختلف نفاق، در قرآن بررسی شده و ویژگی‌ها و انگیزه‌های آن بیان گردد. 

آن‌چه در زبانهای غربی به نام سمانتیک خوانده می‌شود، و در زبان فارسی کلمه‌ی «معنی‌شناسی» (و منسوب به آن «معنی‌شناختی») تقریباً به جای آن رایج شده، از لحاظ تدوین علمی و به صورت شاخه‌ی خاصّی از علوم درآمدن، نسبتاً تازه است، هرچند در منطق شرقی و غربی و نیز در اصول فقه مبحث «دلالت الفاظ» پیش از این به بیان قسمتی از مطالبی اختصاص داشته است که در این علمِ تازه تدوین شده مورد بحث قرار می‌گیرد. نویسنده‌ی دانشمند این کتاب، معنی‌شناسی الفاظِ مهمّ قرآنی و تحوّل گروهی از این الفاظ را در انتقال از دوره‌ی جاهلیّت به اسلام مورد بحث قرار داده و الحق بیطرفانه و –برخلاف بعضی از خاورشناسان- درست به همان‌گونه که از فرد مسلمانی انتظار می‌رود، جهان‌بینی قرآنی را از همین راه عرضه داشته است. 

آزادی، این واژه‌ی پر طمطراق و دهن پرکن به عنوان یکی از مهم‌ترین مقولات جهان امروز مطرح است. واژه‌ای که توجه محفل‌ها، مجلات و رسانه‌های گروهی را به طور عام به سوی خود معطوف کرده و همه آنرا به عنوان حق مسلم یک انسان می‌دانند و بر این باورند رمز حرکت و پیشرفت و بالندگی این موجود خاکی در سایه‌ی آن صورت می‌گیرد هر چند ممکن است قسمتی از این تبلیغات جنبه‌ی سیاسی داشته باشد و طرح این مسئله به این وسعت مربوط به فشارهایی باشد که از طرف حکومت‌های دیکتاتور به مخالفانشان صورت می‌گیرد؛

 در مقالات «طرحواره‌ای ازعرفان مدرن ۱و ۲»، ربط و نسبت میان «عرفان سنتی» و «عرفان مدرن» و مؤلفه‌های وجود‌شناختی، معرفت‌شناختی و انسان‌شناختی مقوله عرفان مدرن به بحث گذاشته شد. چنانکه آمد، می‌توان نسبت میان عرفان سنتی و عرفان مدرن را به تعبیر منطقیون، عموم وخصوص من وجه قلمداد کرد و فصل مشترک و مفترقی را میان آن دو سراغ گرفت.

احترامی که حضرت علی (ع) برای رأی اکثریت مردم قائل شده تا بدان حد می‌رسد که حتی در نامه‌ای که (در دوران خلافت) به معاویه می‌رسد (برای او که اعتقادی به وصایت ندارد) حقانیت خود را برای زمامداری و خلافت مسلمین ناشی از بیعت‌‌ همان مردمی معرفی می‌کند که با ابوبکر و عمر و عثمان نیز بیعت کرده‌اند و آنگاه اضافه می‌نماید شورا حق مهاجرین و انصار است، پس اگر بر شخصی متفقاً رأی دادند و او را امام نامیدند، این عمل مورد رضایت خداست! 

«ثُمَّ لْیَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَلْیُوفُوا نُذُورَهُمْ وَلْیَطَّوَّفُوا بِالْبَیْتِ الْعَتِیقِ» [حج: ۲۹] 

بعد از آن باید آلودگی‌ها (و چرک و کثافت، و زوائد بدن همچون مو و ناخن) را از خود برطرف سازند، و به نذرهای خویش (اگر نذر کرده‌اند) وفا کنند، و خانه‌ی قدیمی و گرامی (خدا، کعبه) را طواف نمایند. 

بزرگواران! واقعه‌ی این روز مبارک، واقعه‌ای بزرگ و تفسیر عملی واژه‌های والایی همچون اسلام، ایمان، احسان و بسیاری از معانی گرانسنگ است 

 چیست تعظیمِ خدا افراشتن؟                   خویشتن را خاک و خوارى داشتن

چیست توحیدِ خدا آموختن؟                       خویشتن را پیشِ واحد سوختن 

حج، در یک نگرشی کلی سیر وجودی انسان است بسوی خدا. نمایش رمزی فلسفه خلقت بنی آدم است. نمایشی که کارگردان آن خداوند است و شخصیت اصلی آن آدم، ابراهیم، هاجر، ابلیس می‌باشد. صحنه‌های آن منطقه حرم و مسجد الحرام، مسعی، عرفات، مشعر و منی است. سمبل آن کعبه، صفا و مروه و قربانی. جامه و آرایش آن احرام و حلق و تقصیر است.

شواهد زیادی از کتاب و سنت نبوی و سیره‌ی خلفای راشدین، گویای این مطلب است که اسلام مقام والایی برای زن در نظر گرفته است و منزلتش را بالا برده است. اگر چه در قرن های اخیر بر اثر حاکم شدن عادتها و آداب و رسوم مخالف شریعت در حق زنان ستم هایی روا داشته شده ولی آن گونه که مغرضان سعی دارند شریعت را مسو ول این ستم بدانند نیست بلکه شریعت کاملا از آن مبرا است و در اینجا اکتفا می کنیم به بیان آزادی زن در سایه ی قدرت، چه سیاسی یا خانوادگی یا علمی و تأکید می کنیم بر قدرت زیرا قدرت غالبا یا از روی اجبار یا با تهدید آزادی را منع می کند.