ماڵپه‌ڕی فەرمی جەماعەتی ده‌عوەت و ئیسلاح

ڕەوشتی ڕاگەیاندن، پێکگەیشتنی زانستی ڕەوشت و زانستی میدیا و ڕاگەیەنەگشتییەکانە. به‌پێی ئەو تایبەتمەندییانه‌ی کە سەبارەت بە چەمکی ڕەوشت باس کرا، ڕەوشتی میدیا، ئیشێکی هەناوەکی و دەروونی و پێوەندیدار لەگەڵ بەهاکان و ڕێساکانە. دەگەڵ ئێمە هاوڕێ بن تا لەو بابەتە باشتر تێبگەیین.

مەعنای ژیان چییه؟ خوا بۆچی ئێمەی خوڵقاندووە؟ ئامانج له ژیان چییه؟ ئایا ڕۆژێک بیرت کردۆتەوە که یاد و ناوی تۆ پاش ماڵاوایی له ژیان له‌نێو خەڵک و کۆمەڵگەدا چۆنه؟ ئایا پێت وایه مردن یانی کۆتایی ژیان به یه‌کجاری؟! ئاسەوار و شوێنه دەستێک که بەر له کۆچ بە جێی دێڵی کامەیه؟

ماوەیێکە باسێک مێشکمی به‌خۆوه‌ سه‌رقاڵ کردووە، بۆ لە کۆمەڵگای ئێمە کاتێک بمانەوێ باسی هەرشتێک بکەین، دەبێ بە کەسێکی دیکەوە پشتڕاستی کەینەوە، ئەو باوەڕبەخۆبوونەمان نییە کە بەڕاستی ئەوەی کە دەمانەوێ لە زمانی خۆمانەوە بیڵێین و ئەوەی پێمان خۆشە بیکەین بێ ئەوەی پشتڕاستی بکەینەوە بە کەسێک یا شتێکی دیکەوە. تەنانەت وامان لێهاتووە لەگەڵ خۆشمان ڕووڕاست نه‌ماوین، کورد وتەنی: «گڵی دوور دەرمانە» هەرچی دوورە بە باش و تەواو و کامڵی دەزانین و وەک بەڵگە بەکاری دەبەین و ئه‌وه‌ش هەموو ژیانمانی تەنیوە.

سەرەتا: ئەگەر ڕۆژانە سەردانێکی سۆشیاڵ میدیا بەگشتی و تۆڕەکۆمەڵایەتییەکان بەتایبەتی بکەین، دەبینین ئەگەر یەکێک هەر بە مەبەست بیەوێ هەواڵێک لەهەر بوارێک بڵاو بکاتەوە، هەمووان بە بایەخەوە لێی وەردەگرن، بێ ئەوەی لێکۆڵینەوەی لێ بکەن و بەدواداچوون بۆ سەرچاوەکەی بکەن و زانیارییەکی ئەوتۆیان لەبارەیەوە هەبێ و بێ ئەوەی ئاوڕێک لە یاساکانی شەرع بدەنەوە و بزانن تا چەند ئەو کارە لەگەڵ بنەما و ڕێکارە شەرعییەکاندا گونجاوە و کێ لە پشتی ئەو کارەوەیە و مەبەست لێی چییە و تا چەند خزمەت بە ئاوەدانی وڵات و پێشکەوتنی خەڵک و پەرەپێدانی ئاستی زانستی و گەشەکردنی بواری ئابووری و دۆزینەوەی هەلی کاری ڕاستەقینە بۆ لاوان دەکا و بەرهەم و داهاتی ئەو کارە دەچێتە گیرفانی کێوە؟!

 تێگەیشتنێکی سادە بەرامبەر داوایەکی پەروەردگار. سەردەم و بیرکردنەوەکان دەگۆڕێن، بەڵام ئایا ئەمە مانای ئەوەیە جێبەجێکردنی فەرمانەکانی خواش دەبێ بگۆڕێن!؟

لە ئایەتێکی نورانییەوە دەست پێ دەکەم، خوای گەورە دەفەرموێ: «وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا ۖ وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَىٰ جُيُوبِهِنَّ ۖ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ» (نوور/٣١)

سوپاس گەورەم، سوپاس ڕێزدارەکەم

ئەگەر کۆچ نەبوایە، کێ دەیزانی ئازاری ستەم چەنێ گرانە.

ئەگەر کۆچ نەبوایە، کێ دەیزانی نانبڕین و برسیکردن چ ستەمێکی تاڵ و دژوارە.

ئەگەر کۆچ نەبوایە، کێ دەیزانی پشت بەخوابەستن چەنێ غەم و نیگەرانی و خەفەت دەڕەوێنێتەوە و مرۆڤ دروست دەکا.

ئەگەر هجرەت نەبا، کێ لە خۆشەویستی خوای گەورە بۆ بەندەکانی حاڵی دەبوو.

گەر کۆچ نەبا، کێ دەیزانی فیداکاری هاوەڵان یانی چی. کۆچ مانای کەڕامەتی بۆ ئافرەت گێڕایەوە و لە زیندەبەچاڵیەوە، کردیە بەشدار لەبنیادنانی کۆمەڵگەی مەدەنی.

له‌ هێندێک له‌ قۆناغه‌کانی ژیاندا، له‌وانه‌یه‌ بڵێین که واتای ژیانی ئێمه‌ چییه‌؟ ئه‌گه‌ر ئێوه‌ش تا ئێستا بیرتان له‌و بابه‌ته‌ کردۆته‌وه‌، نیگه‌ران مه‌بن که ته‌نیا نین. زۆرێک له‌ خه‌ڵکی به‌دوای ڕێگایێک دان بۆ ژیانی واتادار. تێپه‌ڕاندنی ژیانێکی واتادار و بڕیاردان سه‌باره‌ت به‌ واتاداری، پرسیارێکی کۆنه.

ئه‌گه‌ر ئه‌و وتاره‌ ده‌خوێننه‌وه‌، پێویسته خوازیاری‌ به‌سه‌ربردنی ژیانێکی واتادار بن. به‌و حاڵه‌، مافی خۆتانه که بپرسن مه‌به‌ست له‌ مه‌عناداری چییه‌ و ئایا هه‌وڵدان بۆ به‌ده‌ستهێنانی ئه‌و شێوازه‌ بۆ ژیان، قازانجێکی هه‌یه‌؟ و‌ ئایا پێشنێیاری کرده‌یی بۆ چۆنیه‌تی به‌ده‌ستهێنانی ژیانێکی واتادار هه‌یه‌؟

سەرەتا و یەکەم ئەرکی سەرشانی مرۆڤ ناسینی خوایە لەڕێگەی زانستەوە: «فَاعْلَمْ أَنَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا اللَّهُ»، دواتر ناسینی پەیام و پێغەمبەرەکەیەتی لەڕێگەی زانستی متمانە پێکراوەوە کە قوڕئانی پیرۆزە: «أَفَمَن يَعْلَمُ أَنَّمَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ الْحَقُّ كَمَنْ هُوَ أَعْمَىٰ ۚ إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ» (ڕه‌عد/۱۹)، پاشان لەحیکمەتی دروستبوونی دونیا سەرنج بدەیت و لە سەرەنجامی کۆتایی خۆت ڕابمێنی؟ و بشزانی کرۆکی ئەو ئایینە چیە کە بڕیارە شوێنی بکەوی،

با دیندار و بێ‌دین و باوەڕدار و بێ‌باوەڕ و ڕەش و سپی و... بەیەکەوە بژین و ڕێز لەیەکتری بگرین و دوژمنایەتی یەکتر نەکەین و زۆریش ئاساییە ھەر یەکەمان چەسپاو و دامەزراو بین لەسەر مەبادییەکانی خۆمان و ھەر یەکەمان باوەڕی بە بیروڕاکانی خۆی ھەبێ و دەرگای گفتوگۆ و وتووێژ بکەینەوە بەسەر یەکتردا. ئەم ئایەتە لوتکەی بەیەکەوە ژیانە: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُم مِّن ذَكَرٍ وَأُنثَىٰ وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا» (حوجوڕات/١٣) ئه‌ی خه‌ڵکینه بێگومان ئێمه هه‌مووتانمان له‌ نێر و مێیه‌ک دروست کردووه (که ‌باوکه ‌ئاده‌م و دایکه حه‌وایه‌) و کردوومانن به‌ چه‌نده‌ها گه‌ل و تیره و هۆزی جۆربه‌جۆر، تا یه‌کتر بناسن و په‌یوه‌ندیتان خۆش بێ به‌یه‌که‌وه.

 ئایا سەردەمی نوێ کوشتنی موڕتەد و دەسبڕینی دز و جەڵدەلێدان و ڕەجم و دابەشکردنی مرۆڤ بۆ ئەهلی زیمی و موسوڵمان و جیاوازی ژن و پیاو لە ماف و ئەرکدا هەڵدەگرێت؟

هەموومان لە قۆناغێکدا لەبەردەم پرسیارێکدا ڕاماوین، ئیسلاح لە کوێی ئاییندا بکەین؟ لە بنەڕەتەوە هەندێکمان پێیان وایە دینەکەی ئێمە ئیسلاح هەڵناگرێت، ئەوە دینەکانی ترن پێویستیان بە ئیسلاح بووە، چونکە ئەو دینانەی دی دینێکی بێ بنەما و لادراو بوون، ئەگەر نا دینی ئێمە خۆی وەزیفەی ئیسلاحکردنی عەقڵی ئێمەیە، بۆیە کاتێک بیر لە دینی خۆمان دەکەینەوە بە مەبەستی ئیسلاح، لە مەوقیعێکی هەڵە داین، بەهەڵە بیر دەکەینەوە، چونکە دەبێ بیر لە ئیسلاحکردنی عەقڵی خۆمان بکەینەوە بەدین، نەک بیر لە ئیسلاحکردنی دین بکەینەوە بە عەقڵ، ئەمە تایپێکی بەرفراوانە لەناو کان وونی شارستانییەتی ئیسلامیدا.