بەداخەوە واقیعی ئەمڕۆی موسوڵمانان بە پەرتەوازەیی و سەنگەرگرتن و ڕەتكردنەوەی یەكتریدا گوزەر دەكات، لە كاتێكدا كه ئایینی ئیسلام هات سەرسەختترین دوژمن و نەیاری كردنە دۆست و كۆی كردنەوە و لەژێر چەتری ئیسلامدا یەكی خستن. ڕەنگە دیارترین بەڵگەی ئەم دەعوایە كۆتاییهێنان بێت بە جەنگی (ئەوس و خەزرەج) كە شەڕێكی تایفەگەریی نێوان دوو هۆزی عەرەبی ئەوكات بوون و بە درێژاییی چەندین ساڵ بەردەوامیی هەبوو.
ژیان و توانایی مرۆڤ سنوورداره و ئه‌و بابه‌تانه‌ی حه‌ز ده‌كات شتیان له‌باره‌وه بزانێت و بڵێت و ئه‌و خۆراكانه‌ی دڵی پێوه‌یه بیانخوات و ئه‌و جێگایانه‌ی ئاره‌زوویه‌تی بیانبینێت، یه‌كجار زۆر و له‌بننه‌هاتوون، ئه‌مه وا ده‌كات یا له زۆر حه‌ز و هیوای خۆت بێخه‌یاڵ بیت، یا خۆت بپڕووکێنیت و ته‌واو ماندوو بیت. به‌نده وه‌ك زۆر له توێژه‌ر و حه‌زبه‌زانینان، فره بابه‌ت هه‌ن مێشكم مژووڵ ده‌كه‌ن و ده‌مه‌وێت ده‌رباره‌یان بكۆڵمه‌وه، به‌تایبه‌ت ئه‌و بابه‌تانه‌ی په‌یوه‌ندییان به فیكر و فیقهی ئیسلامییه‌وه هه‌یه، بەڵام ئیتر كات و تاقه‌ت و زانست و توانستم به‌و هه‌موو شته‌دا ڕاناگات، ناچار سه‌رقاڵی هه‌ندێ شتی دیاریكراو ده‌بم و به‌و هیوایه‌وه‌ی كه كه‌سانێكی شیاو هه‌ر ده‌بن، سۆراغی ئه‌ودوای شته حه‌زپێكراوه‌كانی من بكه‌ون و قسه‌ی گونجاو و ته‌واویان له‌باره‌وه بڵێن، خۆم بێده‌نگ و بێباك ده‌كه‌م. ئیتر جار جاره شتێك له‌وانه له‌پڕ سه‌رهه‌ڵده‌دات و خۆمم پێ ناگیرێت و ته‌نگه‌تاو ده‌بم و كۆمه‌ڵه خه‌یاڵ و لێكدانه‌وه‌یه‌ك دێنه گیانم و زۆرم بۆ دێنن و له ته‌وانمدا نامێنێت شتێكیان له‌باره‌وه نه‌یه‌ژم و نه‌نووسم!
ده‌قی قسه‌كانی به‌ڕێز عه‌بدوڕڕه‌حمان صدیق، وه‌ك خۆی و هه‌ندێ تێبینی:
ئه‌و قسانه‌ی به‌ڕێزیان وه‌ك ڕاڤه و لێكدانه‌وه‌ی فه‌رمووده‌كانی حه‌رامیی گوڵاو بۆ ژنان له‌و چه‌ند خوله‌كه‌یدا کە باسم كرد، ده‌یڵێن، به ده‌ق و بێ ده‌ستكاری، ئاوه‌هان: "لە سەردەمی پێغەمبەردا کارەبا نەبوو، خەڵک دەهاتە دەرێ بۆ نوێژی مەغریب و عیشا، شەو تاریکە، گڵۆپ نییە، کەسیش لایتی بە دەستەوە نییه، خەڵک بە تەنیشتی یەکتریدا بە تاریکی دەڕوات، لەشفرۆشەکان، ئافرەتی لەشفرۆش چی دەکرد لەو کاتەدا کە شەو درەنگ دەردەچوو؟ ئەو کاتە کە دەردەچوو بۆنیان لە خۆیان دەدا، بۆ ئەوەی پیاوی خراپ بە بۆنەکە بیناسێتەوە، بڵێ ئەم ئافرەتە ئەو بۆنەی لە خۆ داوە، بۆ کاری بەدڕەوشتی و لەشفرۆشی هاتووەتە دەرەوە، بۆ ئەوەی ئینسانی چاک لەو نەچێت، پێغەمبەر فەرمووی ئەو ئافرەتانەی ئەو بۆنانە بەکار دێنن پێیان دەگوترێت زانیە (زیناكار). بەڵگەمان چییە؟
خودا و پێغه‌مبه‌ر و ئایین و ...هتد، بابه‌تی زانستی نین، مه‌سه‌له‌یه‌كی ئیمانین و پێشگریمانه‌كانی خۆمان ده‌كه‌ونه پێش تاوتوێكردنییانه‌وه. هه‌رچی من به به‌ڵگه‌ی ده‌زانم بۆ بوونی خودا و ڕاستیی په‌یامی پێغه‌مبه‌ر و حه‌قیقه‌تی ئایین، ڕێك لای خه‌ڵكێكی تر پێچه‌وانه‌یه. ئه‌وه‌ی گرێی خستووه‌ته دۆخه‌كه‌وه تێگه‌ییشتنه له پێناسه‌ی [ئیمان، یان ایمان]. كورد به‌رانبه‌ر وشه‌ی [ایمان] وشه‌ی [بڕوا] به‌كار دێنێ! له ڕاستیدا وا نییه، بڕوا به مانای [اعتقاد]ه.
هه‌ندێ ڕوونكردنه‌وه‌ی خێرا:
دوای تێكه‌ڵكردنی ئه‌و چه‌ند بابه‌ته جیاوازه و خستنه‌ڕوویان، ده‌كرێت بگوترێت، هیچ به‌ڵگه‌یه‌كی قورئانی و فه‌رمووده‌یه‌كی ڕاست و دروست و ڕوونی پێغه‌مبه‌ری ئازیز دروود و سه‌لامی خوای لێ بێت نییه، بیسه‌لمێنێت خۆبۆنخۆشكردنی ژنان به ڕه‌هایی حه‌رامه. قسه له سه‌نه‌دی ئه‌و فه‌رموودانه كرا كه ده‌ڵێت، ئه‌وی بۆنی خۆش له خۆی بدات و به لای پیاواندا تێپه‌ڕێت تا بۆنی لێ بكه‌ن، ئه‌وە زیناكاره و ڕوون كرایه‌وه كه لاوازن و بۆ ئه‌وه ناشێن حوكمێكی وا ترسناكیان پێ بدرێت.
دیرۆكناسان مێژووی سه‌رهه‌ڵدانی ئایین بۆ ٢ ملیۆن ساڵ له‌وه‌وبه‌ر ده‌گێڕنه‌وه و پێیان وایه هه‌ر له سه‌ره‌تای هاتنه دنیای یه‌كه‌م مرۆڤ و دروستبوونی یه‌كه‌م خێزان، پێداویستیی ڕۆحی وای لێكردووه ئایین ببێته به‌شێكی دانه‌بڕاو له ژیانی.
نه‌ته‌وه‌كان ئایینی جۆراوجۆریان بۆ خۆیان داهێناوه و هه‌ندێك له ئایینه‌كانیش له‌لایه‌ن خوداوه بۆ ڕێنمایی مرۆكان دابه‌زێنراون. (الشویخات، 2004، ماده: الدین).
دیاره ئاینییش وه‌ك ڕه‌مه‌كێكی خواكردی ناوه‌كیی، پێش ئه‌وه‌ی ڕووكاره‌كانی له مرۆڤدا ببینرێن، وابه‌سته‌گییه‌كی ده‌روونیی و ویژدانیی و ڕووحییه و سه‌روكاری له‌گه‌ڵ ناوه‌وه‌یدا هه‌يه.
فه‌رمانمان پێ كرا كه له قوڕئانی پیرۆز ورد بینه‌وه؛ چونكه تێگه‌یشتن و كارپێكردنی له ژیاندا به‌وه به‌ستراوه‌ته‌وه. «کِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَیْکَ مُبَارَکٌ لِیَدَّبَّرُوا آیَاتِهِ وَلِیَتَذَکَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ» (ساد:٢٩)
پڕۆفایل:
*ساڵى ١٩٧٤ز، لە شنۆ لەدایک بووە.
*قۆناغى سەرەتایى و ناوەندى لە شنۆ و مەهاباد تەواو کردووە.
*ساڵى ١٩٩٩ بەکالۆریۆسى لە ئیلاهیات لە زانکۆى تەربییەت موعەللمین لە تەورێز بەدەستهێناوە.
*ساڵى ٢٠١٥ لە زانکۆى پەیامى نوور لە تاران ماستەرى لە فەلسەفەى ئەخلاقدا بەدەستهێناوە.
*ماوەى ٢٠ساڵە لە بۆکان مامۆستایە.
*نزیکەى ٢٠ ساڵە کارى ڕۆژنامەوانى ئەنجام داوە.
*لە هەفتەنامەى داهاتوو کارى کردووە.
*وەک دەستەى نووسەران لە گۆڤارى ئەندێشەى ئیسڵاح کارى کردووە.
*ئێستاش سەرنووسەرى گۆڤارى (شەهرى خدا- مانگى خوا)یە.
باسی زمانی دایکی، پانتایەکی بەربڵاوی هەیە. دێارە ئەوە مافی هەر مرۆڤێکە کە بە زمانی زکماکی خۆی لە یەکەم پلەدا شارەزایی ببێ و بخوێنێ و بنووسێ. هاتنەکایەی زمانی دووهەم وەک دیاردەیەکی دەرەکی، لە کاتێکدا کە منداڵ هێشتا نەیتۆانیوە لە زمانی دایکی خۆی شارەزایی ببێ، دەتۆانی زۆر دەوری نەرێنی ببێ لە ژیانیدا. یەکێک لەوانە دواکەوتنی منداڵ لە خوێندن و خوێندنەوەیە، بە واتایەکی دیکە بە نەخوێندەواری مانەوەی منداڵەکانە. وەک ژیانی ئاسایی ڕەنگە زۆر کەس هەبێ لە دەوروبەرمان کە بەو هۆیەوە نەیتۆانیوە سەرکەوتنی ئەوتۆی لە ژێانی خۆێندەواریدا هەبێ.
کۆپی ڕایت 1401 په‌یامی ئیسلاح. ھەموو مافێکی ئەم ماڵپەڕە، پارێزراوە. ئامادەکردن و په‌ره‌پێدان لەلایەن شەریکەی بەرنامەنووسی رووپەل