ترجمه‌ی: مجید مرادی
مراحل گفتمانِ اسلامی در پاسخ به چالشهای یک قرن
(نیمه‌ی دوم نوزدهم تا پایان نیمه‌ی اول قرن بیستم)
در میان سیل فراگیری که از سال‌های آغازینِ قرن نوزدهم در شرق اسلامی به قصد رویارویی با غرب -به شکل‌های متفاوت- به راه افتاد، نقد ریشه‌ای «احمد فارس الشدیاق»[1] به اروپا و تجربه نوازایشی آن، آهنگی خارج از دستگاه بود. از آن زمان، جنبشهای اسلامی‌ای در هند به راه افتادند و جنبشهای دیگری مانند سنوسیون [لیبی]، مهدیون [سودان]، عرابیون [مصر] سر برآوردند. این جنبش‌ها تا نیمه دوم قرن نوزدهم، از بُعد نظامی با غرب رویارو شدند.
متفکران معتزله به عنوان گروهی از متفکران مسلمان، به خاطر تأکیدشان بر عقلانیت معروف‌اند. در عین حال آنها به حکم اینکه مسلمان و حتی مدافع عقیده اسلامی بودند، به اصل اساسی ایمان اسلامی یعنی توحید ملتزم بوده‌اند. از جمله صفات خداوند، صفت عدل است. از لوازم عدل خداوند این است که انسان به اختیار خویش خداوند را بشناسد و به او ایمان بیاورد به گونه‌ای که این شناخت و تصدیق از شائبه جبر به دور باشد. در حقیقت نزد این متفکران ایمان عاری از معرفت، ممکن نیست. ایمان به خداوند مشروط و متوقف بر شناخت او است. و حال پرسش این است که این شناخت فعل انسان است یا فعل خداوند.
بسم الله الرّحمن الرّحیم
سلام عرض می‌کنم خدمت خانم‌ها و آقایان و حاضران گرامی و خوشوقتم از اینکه توفیق پیدا کردم امشب در محضر شما سخنی بگویم و نمی‌دانم پس از اجرای معنوی بسیار با حال که انجام شد و شما را در حال و هوای دیگری برد، چه مقدار حوصله و حال شنیدن حرفهای خشک فکری و مثل فلسفی و دین‌شناسانه بنده را دارید ولی امیدوارم عنایت کنید و گفتگویی میان بنده و شما برقرار بشود.
در اولین جلسه پویش حمایت از خاتمی که آبان‌ماه برگزار شد، دوست و برادر همدردم آقای دکتر توفیقی مطلبی با عنوان"مردم از خاتمی معجزه نمی‌خواهند" ارائه داد که در آن با تشریح وضعیت بغرنج و اسفبار مناطق کردنشین و اهل سنت و یادآوری رنج‌هایی که مردم ستمدیده این دیار از دیرباز متحمل شده اند و در دوران سیاه مهرورزی به اوج خود رسیده است از خاتمی برای پایان بخشیدن به این همه درد و رنج تبعیض‌های قومی و مذهبی دعوت به حضور در صحنه انتخابات ریاست جمهوری دهم نمود که خوشبختانه با پاسخ مثبت ایشان به همه نخبگان و دلسوزان، بارقه‌هایی از امید به نجات و پایان شوربختی‌ها پدیدآمده است.
اشاره: مسئله‌ی روشنفکری دینی یکی از مسائل مناقشه‌برانگیز محافل فکری و روشنفکری ایران در چند سال اخیر بوده است، برخی از اندیشمندان اساساً آن‌را امری پارادکسیکال دانسته؛ دینی بودن روشنفکری را امری ابتر می‌شمارند، عده‌ای از ارباب معرفتی که دغدغه‌ی دین در عصر جدید را دارند، وجود آن را به عنوان یکی از ضرورت‌های تاریخی دوران گذار در جوامع دینی، بل واجبی معرفتی می‌شمارند. نویسنده‌ی مقاله‌ی زیر، ضمن اشاره به مفهوم روشنفکری دینی به تفاوت علمای دینی جدید و قدیم پرداخته است. هرچند این مقاله در همایش «استاد علاّمه عبدالله احمدیان» در مهاباد ارایه شده است امّا می‌توان ادعا نمود که گذشت بیش از دو سال از انتشار این نوشتار، از لطافت و دقایق مضامینِ آن، نکاسته است، امید است مورد استفاده و نقد خوانندگان عزیز اهل نظر قرار گیرد.
انقلاب 1357 ایران اگر چه حاصل یک ائتلاف فراگیر از گروهها و طبقات شهری بود و به فروپاشی سیستم پادشاهی مطلقه پهلوی انجامید، اما به‌زودی و با غلبه یک گروه بر سایر گروهها، در تحقق اهداف مورد خواست طبقات مردم باز ماند. با این وصف، به محرکی برای ظهور مجدد جنبشهای اجتماعی اقوام ایرانی، از جمله جنبش کردها در ایران تبدیل شد. گذر از مرحله اول انقلاب، یعنی حکومت میانه‌روها و جایگزینی آن با حکومت تندروها، در عمل بسیاری از طبقات و گروه‌‌های شرکت‌کننده در انقلاب را زیر عنوان ضد انقلاب به حاشیه راند.
علیرغم آنکه سران سیاسی کرد در ابتدای علنی شدن مجدد فعالیت احزاب سیاسی کردی، حمایت خود را از انقلاب و رهبری آن اعلام داشتند؛ اما رادیکالیزه شدن روند انقلاب همه آنها را در عداد ضد انقلاب قرارداد و از همان ابتدا از مشارکت در ترتیبات سیاسی بعد از انقلاب باز ماندند.
کتاب «آزادی در اسلام» نوشته‌ی یوسف سلیمان‌زاده با ویراستاری امجد محمّدمرادی و تقریظ رسول ابوالمحمّدی، در سنندج منتشر شد.
«آزادی در اسلام» دومین کتاب منتشرشده‌ی نویسنده و محقق بوکانی است که بر پیشخوان کتابفروشی‌‌ها قرار گرفت. این کتاب به مقوله‌ی «آزادی» و مفاهیم وابسته بدان از دیدگاهی اسلامی پرداخته است.
شریعت مبارک اسلام روابط دو جنس مخالف را با توجه به حد و حریمی تعریف می‌کند و در سنّت و سیره‌ی حضرت رسول (ص) به آن پرداخته شده است، که لازم است ما نیز به عنوان پیرو آن مکتب به رعایت آن همت گماشته و سعی در انتقال آن به نسل آینده خود داشته و بدان وسیله گامی در جهت اصلاح و سلامت جامعه برداشته باشیم، در حقیقت با اهمال و بی‌توجهی در این مسیر امت اسلامی به سوی هرج و مرج و انحطاط اخلاقی کشانده خواهد شد. در دین اسلام روابط بین دختر و پسر به طور کلی ممنوع نگردیده است بلکه حدودی برای آن مشخص شده، به طوری که در آن نه افراطی باشد و نه تفریطی، یعنی همان خط اعتدال.
دیدی گذرا بر میدان جنگ بین مسلمانان و دشمنانشان در هر لباسی باشند روشن می‌سازد ادامه‌ی این جنگ بی‌معناست، چرا که نیروهای دشمنان از هر لحاظ هزارها برابر بر نیروهای اسلامی برتری دارند.
در میدان سیاست: در جهان اسلام هیچ مرکز سیاسیی از استقلال و آزادی برخوردار نیست. و دشمن مهار سیاست‌های جهان اسلام را بطور کامل در دست دارد. و آنها را حسب مصالح خود به‌حرکت در می‌آورد. هرچند این سیاستها با مصلحت امت یا کشورهای اسلامی در تضاد باشد. و این یعنی پیروزی کامل در صحنه سیاسی! و آنچه در غزه روی می‌دهد شاهدی است گویا بر این ادعا.
اندیشه‌ی سیاسی، یه عقیده «حسن البناء» اندیشه‌ای نظری و «تجریدی» نیست، بلکه اندیشه‌ای پویا و درخور به کار بستن و اجراست. «البناء» هم صاحب اندیشه بود و هم پدید آورنده‌ی «گروه» و هم پیشتاز حرکت اسلامی نوگرای معاصر که در طول نیم قرن اخیر پیوسته و همیشه، تجسم‌بخش نیروی سیاسی، اصیل و حقیقی اسلامی‌ای بود که نه تنها در مصر، بلکه در بسیاری از اقطار جهان اسلام، جای خود را در واقعیت مجتمع اسلامی باز کرد... حرکتی که سیاستگزاران و طراحان استراتژی در سطوح منطقه‌ای و عربی اسلامی نمی‌توانند آن نادیده انگارند.
کپی رایت © 1401 پیام اصلاح . تمام حقوق وب سایت محفوظ است . طراحی و توسعه توسط شرکت برنامه نویسی روپَل