زۆرێك لە زانستەكان لەسەرەتای دروستبوونیاندا بەشێك بوون لە زانستێكی تر، یاخود بابەتەكانی لەنێو چەندین زانستی تردا بەشێوەی پەرتوبڵاو هەبوون، بابەتەكانی بواری زانستی ئەخلاق یاخود تیۆریا ئەخلاقییەكان لە وەحی و توراسی مسوڵماناندا هەر لەگەڵ هاتنی ئیسلامدا گەورەترین پانتاییان هەبووە لەنێو تێكستەكانی قورئان و سونەتی پەیامبەردا بەگوفتار و رەفتارییەوە، لەگەڵ نوسینەوە و تەدوینی سونەتیشدا زۆرترین تێكستمان هەبووە لەژێرناوی جیاجیای بەند و دەروازەی كتێبەكانی فەرموودە و دواتریش لەنێو كتێبە جۆربەجۆرەكانی ئاراستەجیاكانی نێو توراس و مێژووی ئیسلامی.
بناغە مەعریفی و مرۆییەكان لای قوتابخانەی ئەخلاقی عیرفانی
عاریفەكان جەخت دەكەنەوە لە ڕێبازی شهوودی قەلبی، ڕێبازە هەستی و عەقڵییەكان بەڕێبازێكی كەم و كورت دادەنێن لە بەدەستهێنانی مەعریفەدا. مرۆڤ لە ڕێگەی ساف و پاڵفتەكردنی ڕۆحەوە هەست بە دراوشانەوەی ڕاستییەكان و حەقیقەتیبوون دەكات. لێرەوە ئەوە بەدەر دەكەوێ كە حوججە لە عیرفاندا پشت بە بەڵگەهێنانەوە و بورهانی عەقڵی نابەستێت، گەرچی هەندێ جار عاریفەكان لە ڕێگەی قاڵب و ناوكۆ عەقڵییە هەستپێكراوە شهوودییەكانیان ڕوون دەكەنەوە، ئەمەش وەك وەڵامدانەوەیەكی ناچارییە كە پەیوەندییان بە خەڵكەوە ئەوەیان لێ دەخوازێت.
هەموو ئینسانێک پێویستی بە زیچ و شادی هەیە و هەر شتێک کە پێویستیی ژیانی مرۆڤ بێ، مافی مرۆڤیشە. ئاساییە کە ده‌بێ کات و شوێنی وا هەبن کە مرۆڤەکان و بەتایبەت گەنجەکان بۆ ساتێکیش بێ، ماڵاوایی لە خەمۆکی و گرفتەکانی ژیان بکەن و دڵخۆش بن. شادی و کەیفخۆشی بەتایبەت لە بارودۆخی ئێستای ئێراندا وەک نانی شەو واجبە و کوردەواری کوتەنی وەک دەرمانی چاو ئێشەیە. چوارشەممەسوری یەکێکە لەو کاتانە و لەو ڕەسمە کۆنه کۆمەڵایەتییانە کە خەڵکێک لێک کۆ دەکاتەوە و تەوژمەکانی ناخیان هەڵدەوەرێنێ...
ئاماژه: له‌سه‌ر كاره‌ساتی بۆمبارانی هه‌ڵه‌بجه به گازی ژاراوی له‌لایه‌ن ڕژێمی به‌عسه‌وه له ساڵی ١٩٨٨ز دا، بەگونجاومان زانی له باتی دووباره‌كردنه‌وه‌ی ڕسته پێشووه‌كانی خۆمان، چه‌ند په‌ره‌گرافێكى نامەیەكی مامۆستا ناسر سوبحانی دانێین، كه له‌گه‌ڵ ڕوودانی كیمیابارانی هه‌ڵه‌بجه‌دا، لە كۆتایی مانگی ئازاری ١٩٨٨ز به زمانی عه‌ڕه‌بی نووسی و ناردی بۆ ده‌ره‌وه‌ی وڵات، بۆ ئه‌و ناوه‌نده عه‌ڕه‌بی و ئیسلامییانه‌ی كه دڵیان به ڕژێمى به‌عس خۆش كردبوو.
ئەوەى ئێمەى لێ بێ ئاگاین، دەلاقەکانى ژیانى پڕشنگدارە، کە دەمانگەیەنێتە جیهانى بەختەوەرى کە هەرکەس لەخۆى قەدەغە بکات، بێبەش دەبێت لێى. چەند ساتێکى خۆت بە ئارامى ببەخشە بە خوێندنەوەى ئەم وشانە، کە زۆر پێویستمان بە زیاتر و زۆرترە بۆ دەرکردنى شەیتانى ناو ناخ و بەڕاستگۆیانە لەبەردەم ناخى خۆماندا بوەستین.
به بیستنی وشه‌ی به‌هار، یه‌كه‌م وێنه‌یه‌ك كه به مێشكی هه‌ر مرۆڤێكدا دێت، ڕوین و سه‌وزبوونه. وه‌ك ئه‌وه‌یكه له‌و وه‌رزه‌دا له هه‌ناسه‌ی عیسا فوو بكرێته لاشه‌ی مردووی زه‌وی و كێو و بیابانه‌كان ڕه‌نگ و به‌رامه‌یه‌كی نوێ بگرنه به‌ر و ئه‌و دارانه‌ی كه وه‌رزێكه قامچه‌كانی سارد و سڕی زستانیان به گیان كڕی بوو، ئێستا به‌رهه‌می سه‌بر و خۆڕاگریان له سروشت وه‌رده‌گرنه‌وه و ئه‌و ئایه‌ته‌ی خوای گه‌وره بیر ده‌هێننه‌وه كه ده‌فه‌رموێت: «إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً» واته: بێگومان له‌گه‌ڵ سه‌ختی و چه‌ڵه‌مه، ئاسووده‌یی و فراحانیش هه‌یه.
بە نێوی خودا سەبارەت بە مێژوو و هۆی سەرهەڵدانی، چوارشەنبەسووری، نەوڕۆز و سێزدەبەدەر، هەروەها هەڵسووکەوت لەگەڵ ئەم جۆرە دیاردانە، لە ڕوانگەی ئایینی پیرۆزی ئیسلامەوە - لە چوارچێوەی سێ پرسیار - وتوێژێکمان لەگەڵ بەڕێز مامۆستا سەیید موحەممەدئەمین واژی پێک هێناوە. هیوادارم جێی ڕەزامەندی بێ بۆ هەموو لایەکمان.
پرسیاری یەکەم: مامۆستا گیان تکایە بە شێوەیەکی کورت؛ ئاماژەیەک بە مێژووی سەرهەڵدانی ئەم سێ بابەتی، نەتەوەیی و مێژووییمان کە بریتین لە: (چوارشەنبەسووری، نەورۆز و سێزدەبەدەر) بفەرمووی، تکایە!
چۆن یاریزانێکی دووگۆڵی پێویستی بە ڕاهێنان و تەمرینی جەستەییە پێش چوونە گۆڕەپانی یاری، هەر بەو شێوەیەش ئیمانداران پێویستە پێش ڕەمەزان ڕاهێنان بکەن هەتا لیاقەیان هەبێت بۆ ڕەمەزان. هەروەها ڕەمەزان ڕاهێنان بکەن لەم خوولە یەک مانگییەدا بۆ چوونە گۆڕەپانی ژیان لە ١١ مانگەکەی دوای ڕەمەزانـدا.
رَمَضـَانُ هَـلَّ هِـلالُـهُ ... وَظِلالُهُ وَ جَمَالُهُ
فَالْقَلْبُ مَوصُولُ الْمُنى ... بِاللهِ جَلَّ جَلالُهُ.
سروشت و پێكهاته‌ى مرۆڤ وایه كه گوناه و هه‌ڵه ده‌كات، تاوان ئه‌نجام ده‌دات، چ به‌رامبه‌ر خوا، چ به‌رامبه‌ر ئه‌وانی تر، ته‌نانه‌ت هه‌نێ جار به‌رامبه‌ر خودى خۆیشى سته‌م و تاوان ئه‌نجام ده‌دات.
چرکەساتێک لە به‌رده‌م پێغەمبەری خودا: عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ ، قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ : ” الْمُؤْمِنُ الْقَوِیُّ خَیْرٌ وَأَحَبُّ إِلَى اللَّهِ مِنَ الْمُؤْمِنِ الضَّعِیفِ، وَفِی کُلٍّ خَیْرٌ؛…” موسلیم/۲۶۶
لە ئەبوو هوڕەیرە(خوای لێی ڕازی بێ) دەگێڕنەوە کە پێغەمبەری خوا ﷺدەیفەرموو؛ لەلای خوا بڕواداری بەهێز لە بڕواداری بێ ئیڕادە خوشەویستترە و هەر کامیان قازانجی (و خێر) خۆی هەیه...
کۆپی ڕایت 1401 په‌یامی ئیسلاح. ھەموو مافێکی ئەم ماڵپەڕە، پارێزراوە. ئامادەکردن و په‌ره‌پێدان لەلایەن شەریکەی بەرنامەنووسی رووپەل