ئامانەتپارێزیی یەکێک لە بنەڕەتیترین ئاکارەکانی ئیسلامیە. ئامانەتپارێزیی یەکێک لە بەشەکان و دەرکەوتەکانی ڕاستگۆییە؛ ئامانەتپارێزیی لە خووە باشە زۆر بەنرخەکانە و بۆ کۆمەڵگەیێکی تەندروست بنەمایێکی زۆر پتەو دێتە هەژمار و دەبێتە هۆی ڕاکێشانی پیت و چاکە بۆ هەموان.هەر لە بەر ئەوەیە دەبینین کە ئیسلام گرینگیێکی زۆری پێداوە و بە یەکێک لە تایبەتمه‌ندیەکانی باوەڕداران دایدەنێت.
١ـ هێزی (بصر) :
هێزێکە لە نەفسی ئینساندا لە ڕێی چاوەوە کار ئەکات، بۆ وەرگرتنی عیلم لە جیهانی بینراو، لە سوننەت و یاساکانی جیهان، ئەوەی بەصەر بەدەستی ئەهێنێ پێی ئەوترێ (علومی تەجریبی){بە تەعبیری قورئان" علومی بەصەری}، واتە کاری کەشف کردنی یاسا سروشتیەکانە، لە قورئاندا :
بصر بریتی نیە لە چاو (عین) قلب یان فوءاد بریتی نیە لە دڵ، سمع بریتی نیە لە گوێ (اُذُن)، بەڵکو ئەم سیانە سێ هێزن لە هێزەکانی ڕۆح و نەفسی ئینسان ... (بصر) چاو نیە.
دیاره ژیانی هه‌موو مرۆڤه‌كان ناخۆشی و ته‌نگانه‌ی تێدایه و كه‌س نییه كه تووشی گرفت نه‌بێت، به‌ڵام ئێمه زۆر جار به هۆی ئه‌وه‌ی‌كه ئاگاداری گرفتی خه‌ڵكی‌تر نین، واده‌زانین كه به‌س بۆ خۆمان كێشه‌مان هه‌یه.
*حیزبەکان بۆ ئەوە دانراون تاکوو خۆیان بە قوربانی نیشتمان کەن، نەک نیشتمان بە قوربانی خۆ کەن.
پێکهاتەی داستانی و چیرۆکیی له قوڕئانی پیرۆزدا شێوازگەلی جۆراوجۆری هەیه کەوا دەکرێ له گۆشەنیگای جیاوازدا تاوتوێ بکرێت، بۆ نموونه:
یەکەم: فرەچەشنی ڕیزبەندی ڕووداوەکان
ئه‌وانه‌ی كه له ساڵانی ڕابردوودا دیارده‌ی شه‌ڕی ژیاره‌كانیان هێنایه‌پێش، له هه‌ر سه‌رده‌مێكدا داڕشتن و هه‌ڵچنینی ئه‌و گه‌ڵاڵه‌یه‌یان به كه‌سانێكی دیكه سپاردووه. هه‌ڵبه‌ت نه به شێوازێك كه بانگهێشتیان بكه‌ن و ڕاهێنانیان له‌سه‌ر بكه‌ن و بڵێن ئه‌وه ئێوه و ئه‌وه‌ش پازڵ و ئه‌وه‌ش ڕێنمایی و یارمه‌تی ئێمه، ده‌ی ئێوه‌ش ڕێكی بخه‌ن.
له‌وانه‌یه به‌ڕای زۆر كه‌س سه‌قاڵبوون به بابه‌ته‌كانی سوننه‌تی پێغه‌مبه‌ر، زۆر پێویست نه‌بێ، چونكه بڕوایان وایه كه سه‌باره‌ت به ڕاڤه و شیكاریی ئه‌و، بیرمه‌ندانێكی زۆر كتێبیان نووسیوه و قسه‌یان له‌سه‌ر كردووه! و هیچ وته و خاڵێكی تر سه‌باره‌ت به سوننه‌تی پێغه‌مبه‌ر(د.خ) له ڕوانگه‌ی ئه‌وانه‌وه به نهێنی نه‌ماوه‌ته‌وه.
له پێشدا پرسیارێک دەکەین،ئایا لەوانەیە نەزم و نیزامێک هەبێ کە بە یەک شێوە لە چەندین پێک هاتەکانی دونیادا کە بە تەسادووف هەڵکەوتبێ و خولقێنەری نەبوبێت؟ چەندە تەسادوف ۱،۲،۳یا خود هەزاران تەسادوف؟
ئەلبێرت ئانیشتاین زانای فیزیكی ئەڵمانی، ساڵی 1905ز كات‌و شوێنی لە بیردۆزی ڕێژەیی تایبەتدا تێكەڵ كردو ڕایگەیاند: بێباسكردنی شوێن ناتوانین باس لە كات بكەین، هەروا بێ كات باس لە شوێن كردن مەحاڵە. لەبەرئەوەی هەموو شتێك دەجوڵێت، كەواتە دەبێت كاتی خۆیان لەگەڵ خۆیاندا هەڵگرن، خۆ هەتا شتەكان بەخێراییەكی زیاتر ببزوێن ئەوا كاتەكانیان, بە نیسبەت كاتی جوڵەكانی چواردەور, كە خاوترن، دێتەوەیەك.
كەسیێك چووە لای عامری شەعبی وتی: فەتوام بۆ بدە ئەی كەسی زانا، ئەویش دەمودەست وتی: تەنها كەسێك زانایە كە ترسی خودای هەیە. پێغەمبەری خودا دروودی خوای لێ بێت بە چەند دەربرینێك ئەوەی گەیاندووە كە ئەو زاناترە بە خودا و لە هەمووانیش زیاتر ترسی خودای لەدڵدایە،
کۆپی ڕایت 1401 په‌یامی ئیسلاح. ھەموو مافێکی ئەم ماڵپەڕە، پارێزراوە. ئامادەکردن و په‌ره‌پێدان لەلایەن شەریکەی بەرنامەنووسی رووپەل