حال و هوای ترکیه انتخاباتی بود. همه رفته رفته خود را برای انتخابات سرنوشت ساز 14 می آماده می‌کردند و دعواهای انتخاباتی نیز کم کم در حال بالا گرفتن بود که ناگهان زلزله ویرانگری دوشنبه ترکیه را به شدت لرزاند و خرابی گسترده‌ای را در ده استان در شرق و جنوب شرقی آن به بار آورد. برای اطلاع از وضعیت با دو دوست عرب ساکن ترکیه و همچنین یک تحلیل‌گر ترک گپ و گفتی داشتم. جمع بندی این گفتگوها این که حجم ویرانی‌ها بسیار گسترده‌تر از آن چیزی است که به تصویر کشیده شده است. یکی از دوستان به نقل از یک مقام ترک در یک نشست داخلی گفت که ترکیه پس از فروپاشی امپراتوری عثمانی با چنین فاجعه‌ای مواجه نبوده است.
تا این لحظه تعداد قربانیان زلزله در ترکیه بیش از 9 هزار نفر اعلام شده است، اما به گفته یکی از دوستان این عدد احتمالا به 30 هزار نفر هم برسد.
برایم باورش اندکی دشوار بود، گویا گزارشی داخلی حجم خسارت را بین 50 تا 60 میلیارد دلار برآورد کرده است. فعلا موضوع زلزله وارد بازار انتخاباتی نشده است و رقبا در ساعات و روز نخست ابعاد انسانی این واقعه تلخ و همدردی و همبستگی را بر ابعاد سیاسی آن ترجیح داده و بر آن متمرکز شدند؛ اما رفته رفته انتقادات مخالفان شروع شده است. به احتمال زیاد توام با بالا رفتن آمار کشته‌ها و روشن شدن بیشتر عمق فاجعه، حملات اپوزیسیون نیز بالا گیرد.
چه بسا پرسش کانونی که احتمالا در روزها و هفته‌های پیش‌رو با قدرت طرح گردد، درباره پیامدهای سیاسی این زلزله خواهد بود. این که آیا همچون زلزله 1999 خواهد بود که برونداد آن خشمی عمومی علیه دولت آن زمان و احزاب و گروه‌ها و نخبگان سیاسی بود که زمینهساز پیروزی حزب تازه تاسیس عدالت و توسعه در انتخابات 2002 شد. اما اکنون آیا زلزله 2023 برخلاف زلزله 1999 حزب آک پارتی را متوقف خواهد کرد و به سلطه دو دهه‌ای این حزب و اردوغان پایان خواهد داد؟
فعلا زود است برآورد روشنی از تاثیر عامل زلزله بر سپهر سیاسی ترکیه در آستانه انتخابات می آینده داشت. اما این تاثیر بیشتر معطوف به عملکرد دولت در مدیریت این بحران و خروج از آن و به تبع آن بهره‌برداری اپوزیسیون از نقاط ضعف احتمالی است.
مردم هنوز در شوک این واقعه دردناک هستند، اما به نظر می‌رسد که دولت ترکیه با وجود انفعال اولیه با در نظر گرفتن حجم فاجعه در کل خوب عمل کرده است؛ از همان ساعات نخست که پی به عمق فاجعه برد و معطوف به نگرانی از تبعات آن، بی‌درنگ درخواست کمک خارجی کرد. سپس در بعد رسانه‌ای با اطلاع‌رسانی سریع و متمرکز از تشتت و انفعال رسمی در ارائه آمار جلوگیری کرد. همچنین گفته می‌شود بیش از صد هزار تیم پزشکی، نجات و امنیتی را به ده استان اعزام و صد بیمارستان صحرایی را تاکنون دایر کرده است و 10 کشتی، 50 هواپیما و 72 بالگرد در عملیات امدادرسانی و نجات مشارکت دارند. پس از درخواست رسمی کمک خارجی نیز، تاکنون 21 هزار امدادگر از 60 کشور با کمکهای قابل توجه وارد ترکیه شده‌اند.
زلزله در شرایط بد اقتصادی ترکیه اتفاق افتاد و همین خود با ابعاد گسترده فاجعه می‌تواند تهدیدی جدی برای آینده سیاسی اردوغان و حزبش باشد. رفتار دولت ترکیه و شخص اردوغان در مدیریت بحران بیانگر این است که نگران تبعات سیاسی آن است؛ از این رو می‌خواهد از تبدیل شدن این بحران به تهدیدی قدرت‌برانداز در انتخابات پیش‌رو جلوگیری و حتی آن را به یک فرصت تبدیل کند و مانع بهره‌برداری مخالفان از وضعیت شود. این را می‌توان در وعده اردوغان خطاب به مردم ترکیه مشاهده کرد. او گفته است که دولت منازل ویران شده را بدون دریافت حتی یک لیر از صاحبان آنها ظرف یک سال خواهد ساخت. از این رو، هر چند کل عملیات آواربرداری شاید 6 ماهی طول بکشد، اما به احتمال زیاد دولت همزمان با آواربرداری و اسکان موقت بی‌خانمان‌ها و تامین نیازهای ضروری آنها، کار ساخت و ساز را نیز شروع کند که تا زمان انتخابات کارنامه «نسبتا قابل قبولی» در مدیریت بحران را به رای دهندگان ارائه دهد. ناگفته هم نماند که باخت اردوغان معادلات منطقه‌ای را دستخوش تغییر می‌کند و برای جلوگیری از آن، احتمالا متحدان ثروتمند عرب او برای جبران خسارت‌های زلزله کمکهای مالی قابل توجهی به ترکیه کنند.
حال باید دید، اولا عملکرد دولت تا چه اندازه رضایت مردمی را به دنبال خواهد داشت و ثانیا مخالفان به چه شکلی از فاجعه زلزله به عنوان برگه‌ای در کارزار انتخاباتی استفاده خواهند کرد؟
برآوردی که تا قبل از زلزله داشتم، این که احتمال پیروزی اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری در مقابل رقیب یا رقبای احتمالی بیشتر است، اما احتمالا حزب آک پارتی تعدادی قابل توجه از کرسی‌های پارلمان را از دست بدهد.
نظرات
مهمان
20 بهمن 1401 - 09:23هر چه باشد صدها برابر از نحوه برخورد ایران با زلزله زدگان خوی بهتر است. اردوغان که خار چشم بسیاری از سیاسیون انجمن حجتیه و اصلاح طلبان و اصول گرایان تک چشم شده، برق آسا در حال خدمت دهی است، حال چه به نیت پیروزی حزبش باشد یا برای رضای خدا، کاش ایبی شش کلاسه تان هم پیروزی خود را در خدمت به مردم قرار میداد تا از این طریق رای کسب کند نه با مکانیزه کردن آراء. دولت تمام هتل های مناطق زلزله زده را برای اسکان رزرو کرد. نیروی نظامی به جای سرکوب برای عملیات جستجو گسیل نمود، در همان روز زلزله دویست هزار چادر تهیه گردید، برای هر خانواده ده هزار لیر، معادل بیست و دو میلیون تومان کمک نقدی تعیین کرد، غرور را زیر پا گذاشت از دولتها کمک طلبید تا مردمش را نجات دهد، خلاصه برای پیروزی در انتخابات هم باشد راه خدمت کردن را در پیش گرفته است. ایبی خوش سیمای تان اما چه کرد؟ هنوز نتوانسته سری به خوی بزند و مردم هنوز با سرما و نداری دست و پنجه نرم می کنند، اما برای ریاکاری به سوریه کمکهای ریاکارانه ارسال می فرمایند. چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است. ایبی جانتان بلافاصله بعد از زلزله خوی نیروی سرکوب گر را از وحشت اعتراضات به منطقه گسیل داشت که خود مانع رسیدن کمکهای مردمی به مردم بدبخت گردید. کمکهای ارسالی هم از سوی برخی مسئولان احتکار شد. اخبار را از منابع ایبی جان تان گرفتیم. میدانم شما هم گام با دولت آقای رئیسی خیلی نگران پیروزی اسلام سنی در ترکیه هستید و با لباس اصلاح طلبی آرزوی شکست آک پارتی را دارید. اما مطمئن باشید شکست اردوغان فقط حجتیه های تهران را شاد خواهد کرد و نفعی نه برای اسلام دارد و نه برای ترکیه. درست است با کوردهای پ ک ک که من اصلا آنها را کورد نمیدانم مشکل دارد، اما اردوغان به تمامی وعده های اقتصادی و حقوق بشری خود وفا کرده است. با ایبی جان محبوب تان مقایسه کنید تفاوت ها را با وجدان خاموش خود مقایسه فرمائید. آن موقع دنیای اقتصاد لرزان زیر پایت را خواهی دید آقای گل عنبری خوش قلم.