عنوان کتاب: چگونه نماز را برای فرزندانمان دوست داشتنی نماییم؟
فرزندان ما جگرگوشه‌ھای ما ھستند که بر روی زمین زندگی میکنند ، گرچه براساس فطرت دیده به جھان گشوده‌اند، اما طبق فرموده‌ی َ پیغمبر( صل الله علیه و سلم): این پدر و مادر اویند که او ُ و آن را یھودی و نصرانی و مجوسی میکنند ». چنانچه پدر و مادر ھم مؤمن باشند، باز محیط و جامعه توان آن را دارند که اختیار را از پدر و مادر و مربیان سلب نمایند و تسلط خود را بر تربیت آنان اعمال کنند و بر این اساس می‌‌‌‌‌توان گفت: اگر پدر و مادر سستی و کوتاھی کنند و اقدامات و احتیاط‌ھای لازم را به کار نگیرند، محیط و جامعه توان آن را دارند که فرزندانشان را یھودی، مسیحی و زرتشتی و... کنند.
اگر بخواھیم از آغاز شروع کنیم، حقیقت مطلب این است که شالوده و نقطهی قوت دین، نماز است و برپایی نماز، استواری دین و ترک آن، پناه بر خدا نابودی دین را در پی دارد.
نگارندهی این سطور در خصوص آموزش نماز به فرزندش بسیار رنج دیده است و تا کامل شدن دھه‌ی اول عمر فرزندش به اھمیت این موضوع پی نبرد؛ یعنی سنی که نماز بر فرزند واجب است و در صورت ترک آن طبق حدیث صحیح باید تنبیه بدنی شود. بعد از آن کوشید تا با کاویدن جنبهھای مختلف موضوع و پرسش در این زمینه، به راھکار مناسب دست یابد و به این نتیجه رسید که ممکن است تنبیه بدنی کودک و مجازات وی، نتیجه‌ای عکس در پی داشته باشد و صلاح را در آن دید که به تشویق و ترغیب روی آورد، به امید آن که پروردگار او را موفق گرداند.
بعد از این که به دنبال کتاب‌ھا و نوارھای ضبط شده در زمینه‌ی تشویق کودکان به نماز گشتم، چیزی جز یک کتابچه نیافتم که آن ھم عطشم را فرو ننشانده و موضوع را ھمه جانبه بررسی نکرده بود؛ پس از آن به سراغ مادران رفتم تا از تجربه‌ی آنان بھره گیرم و نیز به جستجوی پایگاه‌ھای اینترنتی اسلامی پرداختم و در سایت (line On Islam (مشاوره‌ھای مختلف تربیتی در موضوع «باھم فرزندانمان را تربیت کنیم» و نیز مقال‌‌‌های با عنوان« راه‌ھای دوست داشتن نماز» را مشاھده کردم و متوجه شدم که سؤال کننده، مادری سرگردان ھمچون خود من است و پی بردم که آموزش کودکان در دنیای امروزی مستلزم به کارگیری روش‌ھایی است که با روش‌ھای زمان گذشته فرق دارد و نیز دریافتم که مادر پرسشگر بسیار مشتاق است که نماز را به فرزندانش آموزش دھد.
تنھا تفاوت این مادر با من در این بود که من به عنوان یک نویسنده ھدفی به مراتب بالاتر از او دنبال می‌‌‌‌‌کردم؛ ھمان ھدفی که انگیزهی نگارش این کتابچه شد: چگونه محبت نماز را چنان در دل فرزندانمان جای دھیم که با گذشت زمان، خود را از آن بی‌نیاز ندانند و در سن نوجوانی آن را ترک نکنند-
چنان که معمولاَ اینگونه است- تا سخن الله والامرتبه که می‌‌‌‌‌فرماید: ﴿ وأقم الصلاة إن الصلاة تنهى عن الفحشاء والمنكر ﴾ و نماز را بر پا دار، یقینا نماز( انسان را) از زشتی‌ھا و منکر باز می‌‌‌‌‌دارد»[ العنکبوت/ ٤٥]
ھنگام عملی کردن پند و اندرزھای مذکور در این نوشتار، باید احتیاط کرد؛ زیرا میان کسانی که در یک محیط با ھم زندگی میکنند و رشد می‌یابند، تفاوت‌ھای شخصیتی وجود دارد و شخصیت و طبیعت ھر کودک با کودک دیگر متفاوت است و چیزی که مناسب آن یکی است، مناسب دیگری نیست. تشخیص بھترین راه و روش این پند و اندرزھا برای کودک،
به پدر و مادر و نزدیک‌ترین فرد به کودک واگذار میشود. بنابراین، پند و اندرزھای این کتابچه را نباید بدون مطالعه و فکر کردن اجرا کرد و باید تشخیص داد که اجرای آنھا چگونه در ثمر دھی و ارتباط با شخصیت کودک، ھمخوانی دارد.
چرا باید تلاش کنیم که فرزندانمان نماز را دوست داشته باشند؟
١ .چون تلاش کردن دستور خداست و معنای راستین اسلام ما نیز
فرمانبرداری از دستور پروردگار و تسلیم کامل در مقابل دستورھای او و دوری از منھیات اوست.
خداوند متعال فرموده است:" يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَيْهَا مَلَائِكَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا يَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ": ای کسانی که ایمان آورده‌اید! خودتان و خانواده‌تان را از آتشی که ھیزم آن مردم و سنگھاست نگه دارید (آتشی که) برآن فرشتگان خشن و سختگیر (گمارده شده) که ھرگز الله را در آنچه به آنان فرمان داده نافرمانی نمی‌کنند، و ھرچه فرمان می‌یابند انجام می‌دھند" [تحریم/6]
وَأْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَيْهَا لَا نَسْأَلُكَ رِزْقًا نَّحْنُ نَرْزُقُكَ وَالْعَاقِبَةُ لِلتَّقْوَى: کسان خود را به نماز فرمان ده و خود در آن کار پای بیفشر از تو روزی، نمی‌خواهیم ما به تو روزی می دهیم و عاقبت خیر از آن پرهیزگاران است
[طه/132]
٢ .رسول خدا به صراحت به ما دستور داده است:( مروا أولادكم بالصلاة وهم أبناء سبع سنين واضربوهم عليها وهم أبناء عشر)
«نماز را در سن ھفت سالگی به کودکانتان بیاموزید و آنان را در ده سالگی [در صورت ترک نماز] کتک بزنید».
٣ .باید تلاش کنیم تا وجدان پدران و مادران در مقابل تعھدی که به خدا داده‌اند، راحت باشد و از دایره‌ی گناه خارج شوند. امام ابن تیمیه/ فرموده است: «ھرکس فرزندی یا کودکی یتیم یا برده‌ای خردسال نزدش باشد و او را به نماز دستور ندھد، مورد بازخواست و مجازات شدید قرار می‌گیرد؛ زیرا خدا و رسولش را نافرمانی کرده است».
٤ .چون نماز پل ارتباطی بین بنده و خداست. وقتی ما می‌ترسیم که مبادا پس از مرگمان، فرزندانمان به انواع بیماری‌ھا و درد و رنج‌ھا گرفتار شوند و برای تأمین زندگی آنان از راه‌ھای مختلف تلاش می‌کنیم، چگونه ممکن است از آنان آسوده خاطر باشیم، در حالی که با خدا ارتباط نداشته باشند! اگر آنان با خدا در ارتباط باشند و به او توکل و افتخار کنند، آیا خوشحال و آسوده خاطر نخواھیم شد؟
٥ .مادام که نسبت به دنیای فرزندانمان نگران ھستیم، چرا نباید نسبت به قیامت آنان نگران باشیم! آیا می‌توانیم آنان را به حال خود رھا کنیم تا- پناه بر خدا- اھل سقر (دوزخ) شوند، دوزخی که نمی‌میراند و نابود و رھا نمی‌سازد!
٦ .تلاش می‌کنیم، زیرا نماز نور است و گوش جان می‌سپاریم به فرموده‌ی رسول خدا( صل الله علیه و سلم) که فرموده است: "جعل قرة عيني في الصلاة " روشنی چشم من در نماز است. و نیز فرموده است: " حديث رأس الأمر الإسلام وعموده الصلاة": اساس و ستون اسلام، نماز َ است.
نماز اولین عملی است که بنده در روز قیامت در مورد آن بازخواست میشود
. ٦ چگونه نماز را برای فرزندانمان دوست داشتنی نماییم؟ چنانچه در عزم و اراده‌ی ما سستی پدید آید، چون ھدف ما رضایت خداست، زود به خود باز آمده و به دلداری خویش پردازیم، چرا که در بھترین راه قدم گذاشتهایم.
٧ .صبر و شکیبایی، فرمانبرداری از خداست:" وَأْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَيْهَا لَا نَسْأَلُكَ رِزْقًا نَّحْنُ نَرْزُقُكَ وَالْعَاقِبَةُ لِلتَّقْوَى"
[طه/ ١٣٢]خانوادهی خود را به گزاردن نماز دستور بده [چرا که نماز مایهی یاد خدا و پاکی و صفای دل و تقویت روح است] و خود نیز بر اقامهی آن ثابت و ماندگار باش! ما از تو روزی نمیخواھیم، بلکه ما به تو روزی میدھیم، سرانجام [نیک] از آن پارسایان است».
کار ما تنھا به دستآوردن رزق و روزی نیست، بلکه دعوت به نماز و
بندگی خدای والامرتبه در اولویت است؛ چون تنھا خداست که تدبیر
َّ کننده‌ی روزی است: " إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِينُ"
خداوند است که روزی دھنده است [ھمان] توانمند استوار. [
الذاریات/ ٥٨ۡ ]
. انسان تا روزی و عمر خود را کاملا دریافت نکند، از دنیا نمی‌رود و باید مطمئن شویم- برخلاف آنچه تصور می‌کنیم- که رزق و روزی به سان مرگ است و ھرچه انسان بخواھد از آن فرار کند، به دنبالش خواھد آمد!
٨ .زاری به درگاه خدا به وسیلهی دعا و استعانت از او.
" رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلَاةِ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَاءِ "
«پروردگارا! مرا و کسانی از فرزندانم را از برپادارندگان نماز قرار بده! پروردگارا!
دعا و نیایش مرا بپذیر! [ إبراهیم/٤٠]
زیرا بدون یاری خداوند و تنھا با تکیه بر سعی و تلاش خود، راه به جایی
نخواھیم برد و لازم است که در ھنگام دعا و نیایش، پافشاری کنیم و ھرگز
ناامید نشویم.
رسول خدا این گونه به ما دستور داده است: « الظّو بیا ذاالجلال والاکرام" یعنی با گفتن (یا ذالجلال والاکرام) الحاح(اصرار) و پافشاری کنید».
یعنی ای کسی که صاحب عظمت و کرم ھستی!
مقصود رسول خدا ج این است که: ما با این اسم، مرتب از خدا درخواست کنیم. اگر دعا کردن به وسیلهی« اسماء الحسنی» زود اجابت میشود، پس سریع‌ترین اسماء الحسنی در پذیرش دعا[ اگر خدا بخواھد] اسم (ذو الجلال والاکرام) است.
٩ .نا امید نشدن از رحمت خدا.
باید یادآور شویم که گشایش و رحمت خدا از جاھایی می‌رسند که ما فکرش را نمی‌کردیم. ھمچون موسی که در حالی که به سوی آسمان خالی از ابر مین‌گریست، برای قوم خویش طلب باران کرد و خدای متعال به او فرمود:" وَإِذِ اسْتَسْقَى مُوسَى لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصَاكَ الْحَجَرَ فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَةَ عَيْنًا قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٍ مَشْرَبَهُمْ كُلُوا وَاشْرَبُوا مِنْ رِزْقِ اللَّهِ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ
یعنی: و آنگاه که موسی برای قوم خود طلب باران نمود به او گفتیم: عصای خود را به سنگ بزن. آنگاه دوازده چشمه از سنگ جوشیدن گرفت. [به گونه‌ای که] ھر تیره‌ای از مردم آبشخور خود را دانست؛ از رزق الله بخورید و بیاشامید و در زمین سر به فساد بر مدارید"[ بقره/60]
ھمچنین زکریا، در حالی صاحب فرزند شد که خودش پیر و زنش نازا بود. و نیز خداوند در حالی حضرت مریم را یاری کرد که توان و قدرتی نداشت و مظلوم واقع شده بود و مردم از صحبت کردن با وی، امتناع می‌ورزیدند؛ در چنین حالی خداوند عیسی، فرزند مریم، را در گھوارهاش به سخن درآورد و گشایشی در کار حضرت مریم پدید آورد.
باید یقین داشته باشیم که خداوند به خاطر تلاشی که می‌کنیم، پاداش ما را خواھد داد و کسی را وسیله و سبب ھدایت فرزند ما قرار خواھد داد و یا او را در موقعیت و شرایطی قرار می‌دھد که سبب نزدیکی او به خدا گردد.
پس وظیفه‌ی ما تنھا این است که تلاش و کوشش کنیم و به خدا یقین و اعتماد داشته باشیم.
ادامه دارد
نظرات