يكی از مسائل مهمی كه معمولا والدين از آن غفلت می‌ورزند، تربيت ايمانی فرزندان است.
امروزه غرب زدگی و الحاد جوامع اسلامی را هدف قرار داده و سعی در نابودی آنها دارد در مقابل اين هجمه، ایمان به مثابه‌ی يک زره حفاظتی عمل می‌کند.
همچنين، إيمان راسخ، صاحبش را از آتش هوی و هوس محافظت كرده و رفتار و سلوکش را نظم و انضباط می‌بخشد... و بالاخره باعث نجات وی در آخرت و کسب رضايت باريتعالی می‌گردد.
بنابراين لازم است كه والدين توجه خاصی به كاشت دانه‌های إيمان در درون فرزندانشان از دوران طفوليت داشته باشند.
در اين نوشتار برخی از مهمترين عناوينی را که معتقديم سهم بسزايی در ایجاد إيمان در قلب فرزندانمان دارد از نظر می‌گذرانیم.
١-ارتباط باخدا إيجاد ارتباط با خدا مستلزم اين است كه محبت الله را در دل و جان فرزندانمان جايگزين كنيم و البته اين كار بايد از سنين پايين آغاز شود تا کودک بتواند علاقه و وابستگی دائمی و عميق با خداوند بدست آورد.
باید دانست كه إيمان به مجرد حفظ يک سری معلومات محض توسط كودک محقق نمی‌شود. بلكه بايد وجودش مملو از احساس علاقه و وابستگی به خداوند باشد. موارد زير ما را در تحقق اين مهم ياری می‌كند:
-ربط دادن هر نعمت و هر شیء زیبا و دوست داشتنی كه كودك صاحب می‌شود به فضل خداوند و اینکه خداوند سبحان بخشنده اين نعمت است و بس. مثلا هنگام خريد اسباب بازی كه او خواسته است، يادآوری كنيم از خداوند به خاطر پولی كه برای خريد اسباب بازی در اختيار ما گذاشته است تشكر كند
-آگاه كردن كودک به كثرت نعمت‌هايی كه خدای باریتعالی به ما ارزانی داشته است. مثل نعمت چشم كه با آن می‌بينيم، گوش كه با آن می‌شنويم، زبان كه با آن سخن می‌گوييم، ميوه‌های خوشمزه‌ای كه می‌خوريم و... - او را متوجه تدبر تفکر در خلقت خدای تعالی كردن، متناسب با سن و توانايی‌اش
٢-محبت پيامبر (صل الله عليه و سلم ) مشتاق باشيم محبت رسول الله(صل الله عليه و سلم) را از كودكی در دل فرزندانمان ثابت و ریشه دار گردانيم، چرا که اصلی از اصول دين ماست و از مفاهيم اوليه‌ای است كه إيمان، بدون آن كامل نخواهد شد .
از جمله مواردی كه ما را در اين زمينه ياری می‌كند:
-بازگو كردن سيره پيامبر با روش‌های جذاب و مشوق باتاكيد بر اخلاق و معجزات ايشان و دوست داشتن كودكان ودلسوزی نسبت به آنان و... سعد بن ابی وقّاص در اين باره می‌فرمايد: ما جنگ‌های پيامبر را به فرزندانمان می‌آموختيم گويی سوره‌ای از قرآن را به آنان می‌آموزيم .
-عادت دادن كودک به صلوات فرستادن به مجرد شنيدن نام رسول الله( صل الله عليه و سلم )
-تهيه فيلم‌های جذابی كه از زندگی رسول الله (صل الله عليه وسلم )حكايت می‌كند .
-كمك به كودك برای حفظ بعضی از احاديث .
-تشويق، و همكاری با او برای شركت در فعاليت‌ها كه نشان از محبت وی نسبت به رسول الله(صل الله عليه وسلم ) دارد از قبيل:(شعر، نمايشنامه، سرود ،داستان نويسي، بحث‌های كوتاه، سخنرانی و...
٣- خود را در محضر خداوند ديدن؛ يكي از ويژگي‌های اساسی إيمان كه بايد در كودك نهادينه شود، احساس حضور خداوند و نظارت او در نهان و آشكار است. بواسطه‌ی اين حس، قلب، ثبات و ايمان، استقرار می‌يابد و اعضا و جوارح، قانونمند می‌شود.
مواردی كه در اين امر ما را ياری می‌کند:
-يادآوری اينكه خداوند در هر مكانی ما را می‌بيند و از همه كارهای ما خبر دارد
-عادت به تكرار زياد عباراتی از قبيل؛ خدا با من است
- خدا شاهد من است
- خدا مرا می‌بيند، بخصوص قبل از خواب تا اينكه ملكه ذهنش شود.
-يادآوری مداوم اين موضوع كه دو فرشته هميشه مراقب او هستند و هر كاری انجام می‌دهد می‌نويسند
-بازگوكردن قصه‌هايی در اين باره مثل قصه شير فروش و غيره...
٤-ارتباط با قرآن بكوشيم حب قرآن و ارتباط با آن را در وجود فرزندانمان تعميق ببخشيم.
همانا قرآن چشمه زلالی است كه درخت ايمان را در قلب آبياری می‌کند و آبشار جوشانی است كه باران اطمينان و آرامش را بر روح و روان، فرو می‌بارد.
مواردی كه در اين امر ما را ياری می‌كند :
-براي كودك يك الگوي عملي باشيم در تلاوت قرآن، تدبر در آن و عمل به آن
-باز كردن مصحف و روايت بعضی از قصه‌های قرآنی مناسب برای او
-تشويق به قرائت روزانه چند آيه از قرآن به تناسب سن
-كمك كردن به او برای حفظ تعدادی از سوره‌های كوچك از سنين پايين
-علاقمند كردن او به حضور در كلاس‌های آموزش قرآن
-شركت در مسابقات قرآن
-تعريف و تمجيد از كودك هرگاه رفتار خوبی از او در رابطه با قرآن ديده شود مثل: تلاوت و حفظ قرآن
-برداشتن شی‌ای از روی مصحف
٥-اذكاريوميه
به كودكمان بياموزيم قبل ازشروع هركاری به ياد خدا باشد و خود را به خدا متصل بداند و اين كار را می‌تواند از طريق آموزش اذكار يوميه و تمرين التزام به آن انجام داداز قبيل: اذكار قبل از خواب و بعد از بيدار شدن از خواب، قبل از غذا و بعد از غذا، خارج شدن از منزل و ورود به آن، رفتن به دستشويی و خروج از آن و...
ازجمله كارهايی كه ما را در اين زمينه ياری می‌كند:
-التزام خودِ والدين بر اذكار يوميه و خواندن آن با صدای بلند بطوری‌كه كودک بشنود
-نوشتن اذكار در برگه‌های كوچک و نصب آن درجاهای مناسب
-يادآوری مداوم بعنوان مثال: وقتي در جمعي كودک عطسه كرد به او يادآوری كنيم كه الحمدلله بگويد و سپس از جمع بپرسيم كه در پاسخ چه بايد بگوييم
-تهيه كتابچه مخصوص اذكار، تا هر زمان كه چيزی از آن رافراموش كرد به اين كتابچه مراجعه كند
-جايزه دادن در قبال پايبندی به اذكار
٦-ممارست در ادای واجبات دينی
از همان كودكی با فرزند خود تمرين كنيم كه عبادت‌ها را بطور مستمر و دائمی بجا آورد. همانا عبادت از موثرترين عوامل در تربيت و پرورش قلب و ايجاد ارتباط ميان بنده و خداوند است، و باعث استحكام و تعميق اين ارتباط می‌باشد و در رأس اين عبادات نماز و روزه قراردارد . برای استمرار در اين دو فرضيه می‌توان از موارد زير استمداد جست :
الف-نماز:
-خودمان برای كودک الگويی باشيم در مراقبت از نمازها
-كودك را هنگام نماز كنار خود بنشانيم تا حركات نماز را به تقليد از ما انجام دهد و ياد بگيرد
-او را با خود به مسجد برده و بلافاصله بعد از نماز چيزی كه دوست دارد برايش بخريم
-بالا بردن ارزش نماز (نزداو) با دست كشيدن از كار و قطع سخن، باشنيدن صدای اذان
-تهيه دفترچه‌های رنگ آميزی كه در برگيرنده تصاوير و مفاهيم نماز باشد
-تعريف و تمجيد از نماز خواندن كودك در حضور فاميل و دوستان.
-برگزاری جشنی در هفت سالگی بمناسبت شروع نماز خواندن كودك -سخن گفتن با او از فضائل نماز.
-ديدن كليپ‌های جذاب و مشوق درباره نماز -پيگيری كنيم كه نماز هايش فوت نشود
-با توافق خود او جدولی براي پيگيری نمازهايش تهيه كنيم
ب-روزه:
-معنا و مفهوم روزه را برايش توضيح دهيم و زمانی‌كه به فهم و توانايی لازم رسيد به او تمرين روزه داری دهيم حتی اگر برای مدت يک ساعت باشد
-سخن گفتن با او از فضايل روزه
-تمرين روزه‌داری بايد تدريجی باشد مثلا از وقت سحر تا هر زمان كه می‌تواند، روزه بگيرد و سپس به تدريج اين زمان را افزايش دهد. در مرحله بعد می‌تواند از سحر تا ساعت ١٢ ظهر روزه بگيرد سپس افطار كند و دوباره تا هر زمان كه توانايی دارد روزه‌اش را ادامه دهد و به تدريج اين زمان را نیز افزايش دهد
-خوردن سحری را تا قبل از اذان صبح به تاخير بياندازيم تا مدت زمانی كه كودك احساس گرسنگی و تشنگی می‌كند به حداقل برسانيم
-كودك را توجیه كنيم تا در طول روز از فعاليت‌های بدنی شديد بپرهيزد
-در طول روز اسباب راحتی او را فراهم كرده و به شكلی مطلوب و مفید مشغول كنيم خصوصا قبل از اذان مغرب
-بطور كلی از اعمال هرگونه فشار، ترسانيدن، و مجازات كودک در طول تمرين خودداری كنيم
-تقدير از كودك روزه‌دار با تقدیم هدايايی بصورت نقدی ياغير نقدی البته بدون مبالغه در مقدار آن
چند نكته :
١-رسيدن از محسوس به نامحسوس هنگامی كه با كودک از معنويات و امور نامحسوس بويژه(عالم غيب )سخن می‌گوييم بايستی از امور محسوس كه با حواس بشری قابل درک است، برای تبيين موضوع استفاده كنيم مثلا وقتی به او می‌گوييم خداوند همه انسان‌ها را در آن واحد می‌بيند، بگوبيم اگر تو روی پشت بام يک ساختمان بلند ايستاده باشی و تعداد زيادی از دوستانت پايين ساختمان باشند، تو همه آنها را با هم دريك لحظه می‌توانی ببينی، پس خدای سبحان كه از ما خیلی بالاتر است همه ما را در آن واحد می‌بيند.
٢-هماهنگی بين قول و عمل؛ اگر بزرگترها بين حرف و عملشان هماهنگی باشد، كمک می‌كند جنبه‌های ايمانی و وجدانی در كودک به بهترين شكل رشد كرده و نمو پيدا كند و ضرورت دارد كه اين هماهنگی دارای ثبات و استمرار باشد، زيراكافيست فقط يكبار كودك ، شما رادر حال رفتار خطايي ببيند (متناقض با گفتار) تا همه آنچه را قبلا به او گفته‌اید و انجام داده‌ايد از بين برود
٣-تشويق و انگیزه دادن، نه زور و اجبار، از مجبور كردن كودک به ادای واجبات دينی بپرهيزيد زیرا ميان او و این عبادات يك ديوار حائل و ذهنیت منفی بوجود می‌آورد. بلكه می‌توانيد با انگيزه دادن، تشويق كردن و روش‌های دوستانه، به اشكال مادی و معنوی او را به ادای فرائض دينی و ممارست در آن ترغيب كنيد البته متناسب با توانایی او و امکانات موجود
٤-علاقه مند سازی، و نه ترسانيدن بهتر است در توجیه رفتار كودک از شيوه‌های تشويقی و بشارت دادن به پاداش اخروی و رسیدن به بهشت استفاده كنيم. و برعکس از ترساندن از آتش دوزخ و توضیح و تفصیل آنچه در آن است و بر شمردن انواع عذاب‌ها خودداری كنيم اين مسئله بخصوص در كودكان زير هفت سال حائز اهميت است زيرا در دلش هراسی می‌افكند كه در آينده در شكل گيری شخصيتش تأثير منفی خواهد داشت
٥-تمرين و عادت دادن تمرين و عادت كردن نقش فعال و مؤثری در إيجاد و رشد مفاهيم دينی در كودک إيفا می‌كند. بنابر اين لازم است كه همواره بر تكرار عبادات حريص باشيم مثل ادای نمازها و تلاوت قرآن و ديگر رفتارهاى پسنديده در حضور كودک، و ياری‌گر او باشيم تا خود را به اين امور عادت دهد تا جاییكه در قلب و ذهن او ثابت و مستحكم گردد و در آينده براحتى و بدون احساس مشقت و سنگينى، در آن ممارست ورزد.
نظرات