سایت رسمی جماعت دعوت و اصلاح

بخش سوّم: معیارهای تفکّر(Intellectual standards)

وقتی ما کالا یا جنسی را می‌خریم یا می‌فروشیم با ابزارهای مانند ترازو و یا متر آنها را اندازه‌گیری می‌کنیم و در برابر واحد وزن یا متر آنها را ارزش گذاری می‌کنیم. ترازو یا متر میزان نسبتا دقیق اندازه کالا و درستی قیمت آن کالا را برای ما مشخص می‌کند، اما اهمیت، مناسبت، و منطق یا دلیل خریدن یا فروختن آن کالا را مشخص نمی‌کند. در ضمن به این نکته آگاه هستیم که یک کیلو طلا چند میلیون برابر یک کیلو آهن ارزش و قیمت دارد

انسان نسبت به فرآورده‌های تکنولوژی بسیار پیچیده‌تر و حساستر است چون خالق و آفریدگار ابزار و ایده هاست.

 اگر حس کنجکاوی و خلاقیت و بلندپروازی انسان در میان نبود هرگز ابزاری پیچیده چون رایانه و گوشی همراه و ماهواره و سفینه‌ها و بمب‌های اتمی متولد نمی‌شدند و مایه‌ی فخر و مباهات کشورهای صنعتی و تفاخر بر ملت‌های ستمدیده نمی‌گشت.

 آیا زمین افسرده و خشکیده‌ای را دیده‌ای که وقتی خداوند آبی بر آن می‌باراند پس از آن به اهتزاز و جنبش در می‌آید و رشد می‌کند و بالا می‌آید وانواع گیاهان زیبا و خرّم می‌رویاند!

زمانی که خلافت اسلامی که آخرین تجلیگاه تجمع امت مسلمان، تحت لوای ایمان و باور به وحدانیت خداوند بود، نابود شد و وطن اسلامی به بدترین شکل ممکن با چنگال استعمارگران خونخوار انگلیس و فرانسه و... پاره گردید تا جائی که حتی هلند چند میلیونی بر اندونزی صد میلیونی حکم می‌راند

از نگاه قرآن، خانواده، مدرسه محبت و دوستی است که در سوره روم بدان اشاره فرموده است.

وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ ﴿روم -۲۱﴾ ( و از نشانه‏ هاى او اينكه از [نوع] خودتان همسرانى براى شما آفريد تا بدانها آرام گيريد و ميانتان دوستى و رحمت نهاد آرى در اين [نعمت] براى مردمى كه مى‏ انديشند قطعا نشانه‏ هايى است .)

چند روزی است کلیپی در شبکه‌های اجتماعی پخش می‌شود که در آن یکی از  مجریان مشهور شبکه‌ی دوم تلویزیون، با مشاهده‌ی لباس کوردی میهمان خود، از آن به عنوان لباس چوپانی یاد می‌کند و این توصیف، تلقی به توهین شده و اعتراضات و متٲسفانه توهین‌های متقابلی برانگیخته است. در این باره چند نکته قابل توجه است:

نخست: از منظر فلسفی و دینی، چوپانی نیز یک شغل مفید و چوپانان نیز همچون سایر اقشار، برخوردار از حرمت انسانی‌اند.

فضلیت فکری چیست؟( Intellectual Virtue)

همه‌ی ما می‌اندیشیم. اندیشیدن طبیعت ماست. اما بسیاری از  «اندیشیدن»های ما، اگر آنها را به حال خود رها کنیم و بر آنها نظارت نکنیم، متعصبانه، بخشی‌نگرانه، ناآگاهانه، یا آلوده به پیش‌داوری می‌شوند. ولی نکته اینجاست که تفکر ما بر کیفیت زندگی‌ و نتیجه‌ی کارهایمان مستقیماً تأثیر می‌گذارد. بی‌کیفیتیِ «اندیشیدن» زیان‌‌های فراوانی به ما می‌رساند و بر کل زندگی‌مان تأثیر منفی می‌گذارد. بنابراین، یکی از کارهایی که شاید هر انسانی باید انجام دهد

تفکر انتقادی یا تفکر نقادانه آینه‌ی تفکر ماست. همانطور که ما هر روز در آینه به قیافه خود نگاه می‌کنیم تا اگر ظاهر ناآراسته ای داشته باشیم آن را اصلاح کنیم و سپس به خودمان عطر و خوش بو کننده می‌زنیم تا خوش تیپ و خوش بو به نظر برسیم، با تفکر انتقادی هم به تفکرات خود نگاه می‌کنیم تا اگر نادرستی در طرز تفکر خود داشته باشیم، آنرا اصلاح کنیم. 

ابن‌خلدون، مورخ نامدار تونسی است که در قرن هشتم هجری می‌زیسته است. کتاب بزرگ تاریخ او کتاب العِبَر است که عمدتاّ تاریخ ممالک اسلامی شمال افریقا و حکومتهای اسلامی در اندولس است. او دیباچه‌ای بر این کتاب نگاشته که به مقدمه‌ی ابن‌خلدون شهرت دارد. این مقدمه‌ی مفصل به‌عنوانِ کتاب مستقلی خوانده می‌شود و شهرت آن از خود کتاب ‌العبر بیشتر است. موضوع آن شناخت جوامع و بنیادهای تاریخ آنهاست.

ریچارد پل  یکی از صاحبنظران نامدار در زمینه‌ی سنجشگرانه‌اندیشی (تفکر نقادانه) و یکی از پیشگامان این حوزه در سطح جهان است که کتاب‌های مختلفی را هم در این زمینه تألیف کرده است. وی در این مصاحبه ضمن تعریف سنجشگرانه‌اندیشی به پرسش‌هایی درباره‌ی سنجشگرانه‌اندیشی و موضوع‌های پیرامون آن پاسخ می‌دهد؛ موضوع‌هایی همچون مهارت‌های ارتباطی، یادگیری دسته‌جمعی، انگیزش، کنجکاوی، راهبردهای ارزیابی سنجشگرانه‌اندیشی

بسیاری از مسلمانان در اطراف و اکناف گیتی، فقط در بعد مادی کسب رزق و روزی و خواسته‌های زندگی شان می‌پردازند. و این در حد ذات خود ستودنی است زیرا که الله متعال در کتابش ما را دستور داده است تا از اسباب و ابزار گیتی استفاده نماییم و در زمین تلاش ورزیم و لیکن بایستی هم و غم رزق و روزی را نخوریم زیرا، روزی از فضل الهی است که بر بندگانش ارزانی داشته است، الله متعال می‌فرماید: {هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ ذَلُولًا فَامْشُوا فِي مَنَاكِبِهَا