مفهوم شورا به دایره‌ای اخلاقی، فكری و عبادتی گره زده شده كه نشانه‌ای از نشانه‌های جامعه مسلمانان است. «شورا» ارتباط تنگاتنگی با سیاست و قدرت در حوزه عمومی دارد. همچنین ارتباط مستقیمی با مفاهیمی دیگر مانند عدم پذیرش ظلم و مبارزه با آن دارد و افقی بلند برای خوانش و الهام گرفتن از آرا و نظرات مثبت انسان دارای كرامت و عدالت‌خواه فراهم می‌آورد. همین امر سبب تشكیل جامعه‌ای اخلاقی و پویا برای نسل‌های آینده می‌شود. در دوره‌های تاریخی مختلف، با حذف فرم‌های تاریخی و نحوه اجرای متون، می‌توان تجارب زیسته دیگران را منبعی برای الهام گرفتن برای تحقق عدالت دانست. بر لزوم وجود شوراهای مختلف در قانون اساسی تصریح شده است، اما تدوین سازوکار اجرایی آن تا دولت اول خاتمی به تعویق افتاد. اولین دوره انتخابات سراسری شوراهای اسلامی کشور در هفتم اسفند سال ۱۳۷۷ با استقبال مردم در بیش از ۴۰هزار حوزه انتخاباتی برگزار شد و در نهایت حدود ۲۰۰ هزار نفر از منتخبان مردم براي اداره امور شهرها و روستاهای کشور به عنوان عضو شورای اسلامی شهر یا روستا برگزیده شدند. در روز ۲۹ اردیبهشت سال جاری، شاهد برگزاری پنجمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا بودیم. من در طول چهار دوره گذشته در بوکان حضور و نظارت داشته‌‌ام، بنابراین به‌عنوان یک شاهد، می‌توانم ادعا کنم که همه دوره‌ها و عملکرد شوراها و نیز کارزارهای انتخاباتی شوراها را در این شهر از نظر گذرانده‌ام. آنچه در چهارمین دوره شورا در بوکان شاهد بودیم، بروز مشکلات بسیاری بود که شورا با دیگر نهادها و مقامات دولتی ازجمله نماینده مردم در مجلس داشت؛ امری که سبب تنزل جایگاه رفیع شورا در شهرستان شد و مآلا مشکلات متعددی در شهرداری و اجرای پروژه‌های عمرانی شهر به‌وجود آمد. در این نوشتار کوتاه درصدد واکاوی علل مشکلات عمرانی شهرداری بوکان نیستم بلکه آنچه در این دوره به‌عنوان تجربه‌ای زیسته جالب توجه است این است که هشت ماه پیش از انتخابات، پاره‌ای از معتمدان و دلسوزان و خیرین شهر به‌‌دنبال بروز مشکلات مختلف و نابسامانی‌های فراوانی که در اثر ناکارآمدی شورا به‌وجود آمده بود، تشکلی مردمی به‌‌نام «یاوران انتخاب سالم» را به‌وجود آوردند. این تشکل خودجوش، اصلاح وضعیت انتخابات در بوکان با وضع معیارها و ملاک‌هایی برای انتخاب را در دستور کار خود قرار داد، از جمله اين ملاک‌ها، تعهد اخلاقی و تجربه مدیریتی کافی برای عضویت در شورا بود. در این میان با توسعه این تشکل خودجوش به لایه‌های طبقه متوسط شهری از همه اصناف، در نشست‌های فراوانی، با رایزنی نوبت تعیین افرادی در سطح شهر برای نامزدی شورا رسید. افرادی از یاوران، با الزام جمعی که دارای حداقلی از شرایط تعیین‌شده ازجمله «دانایی» و «توانایی» انجام کار بودند، تعیین شدند و آنان برخلاف میل باطنی، در انتخابات ثبت‌نام كردند. یاوران پس از فرآیند تعیین صلاحیت 6 نفر از اعضایش توسط دستگاه‌های ذی‌ربط، «ائتلاف یاوران انتخاب سالم» را تشکیل داد. نكته حایز اهمیت این است که یاوران کارگاه‌های آموزشی مدیریتی و اخلاق حرفه‌ای برای افراد خود برگزار كرد. آموزش‌های نظري در میدان عمل در ایام انتخابات به‌خوبی خود را نشان داد؛ به‌گونه‌ای که ائتلاف یاوران، به تخریب هیچ‌کس و هیچ نامزدی نپرداخت. در راستای حفظ محیط زیست، پوستر و تراکت تبلیغاتی روی هیچ دیواری نصب نكرد. برای اثبات خود، درصدد نفی کسان دیگر برنیامد. برنامه‌محور بود و به‌صورت تیمی، کار منسجم و سازماندهی‌شده‌ای را پیش برد. به شبهه‌پراکنی‌ها و تبلیغات سوء رقبا وقعی ننهاد و به‌بهترين وجه به انتقادات پاسخ داد و با سینه‌ای گشوده، از پیشنهادات استقبال شد. از برگزاری نشست‌های شادی و طرح شعارهای پوپولیستی و عوام‌فریبانه، در ستاد ائتلاف خبری نبود. به نظر نگارنده، در این دوره با حضور تشکل مردمی یاوران، انتخابات شورا در بوکان وارد فاز دیگری از مشارکت مدنی و حضور هدفمند اخلاق‌مدارانه در سپهر عمومی شد. این مهم را باید به فال نیک گرفت که در غیاب احزاب، تشکلی مردمی به ساماندهی مطالبات مردم و فرموله‌کردن آن‌ها پرداخته و با ایجاد انتخابی مطالبه‌گرانه، کاندیداهای خود را معرفی كرده است. از 6تن معرفی‌شده در ائتلاف، چهار نفر آرای قابل توجهی را کسب كردند و این حاکی از آن است که مردم از طرح شعارهای بدون عمل و عوام‌فریبی، دلزده شده و خواهان انتخاب کسانی هستند که درصدد خدمت به شهروندان و ساماندهی وضع نابسامان شهر باشند و منافع عمومی شهر، برای آنان در اولویت نخست باشد. شورایی مستقل و مردمی که با حفظ جایگاه خود، اهل تعامل و گفت‌وگو با همه ارگان‌های دولتی و سمن‌ها با استفاده از خرد جمعی باشد و در پرتو قانونمندی، درصدد تغییر وضعیت نامطلوب موجودبرآيد. شورایی که با فعال كردن همه کمیسیون‌های موجود از طرح‌ها، انتقادات و پیشنهادات یکایک افراد جامعه به‌ویژه نخبگان و متخصصان ساکن مناطق حاشیه‌ای و کمتر برخوردار شهر، بهره‌مند باشد. اما آنچه این فرآیند را قرین توفیق می‌سازد، این است که علاوه بر نظارت عمومی جامعه، سازوکار نظارت بر امور شورا به‌وسیله سمن‌هایی مانند یاوران ادامه یابد تا شاید این تجربه بدیع، سنت حسنه‌ای برای مدیریت امور شهری نسل‌های آینده و فرزندان این مرز و بوم باشد.
نظرات