نهم آبان 1403 را می‌توان یك روز خاص برای هموطنان اهل سنت ایرانی فرض كرد. روزی كه در آن ابتدا با رای مثبت اهالی بهارستان، عبدالكریم حسین‌زاده، نماینده سابق نقده به سمت معاون رییس‌جمهور در توسعه روستایی و مناطق محروم منصوب و دقایقی پس از آن در پاستور از منصور بیجار به عنوان اولین بلوچ اهل تسنن استاندار سیستان و بلوچستان رونمایی شد. پس از این آرا و انتصاب‌ها اما لازم است موضوع از منظر تحلیلی نیز بررسی شود. احسان هوشمند، ایرانشناس و پژوهشگر مطالعات قومی در گفت‌وگو با «اعتماد» ضمن ارزیابی زوایای گوناگون این انتخاب، به حمایت‌های تكمیلی دولت و سایر دستگاه‌های مسوول از این راهبرد تازه اشاره می‌كند. به اعتقاد هوشمند، دولت با این انتخاب نشان داد كه راهبرد افزایش مشاركت اقوام و گروه‌های مختلف را در دستور كار قرار داده است. اما برای تحقق این هدف هر چند انتخاب یك استاندار اهل تسنن لازم است، اما هرگز كافی نیست. دولت باید برنامه‌ای 5ساله برای توسعه استان تدارك ببیند و زمینه بهبود شاخص‌های معیشتی را برای مردم منطقه فراهم سازد. در ادامه نیز با رویكرد تعاملی در خصوص پرونده‌های مرتبط با رخدادهای 1401 و مجازات خاطیان جمعه خونین زاهدان توجه افكار عمومی منطقه را جلب كند.
منصور بیجار به عنوان استاندار اهل سنت چهارشنبه از هیات وزیران رای اعتماد گرفت. این انتخاب برای منطقه شرق كشور چه معنا و مفهومی دارد؟
طی 47 سال گذشته و جز آقای دانش نوروزی كه در سال‌های ابتدایی پس از انقلاب در سیستان و بلوچستان استاندار بودند، هرگز تجربه انتخاب یك استاندار سنی مذهب در قامت استانداری در شرق كشور امتحان نشده بود. این انتخاب از این منظر مهم است كه برای نخستین‌بار یك هموطن سنی مذهب به عنوان استاندار انتخاب می‌شود. اما موضوع فقط به همین یك دلیل ختم نمی‌شود. با توجه به بحرانی كه در فراسوی مرزهای شرقی كشور یعنی افغانستان، بخش‌های غربی پاكستان و رشد افراطی‌گری مذهبی در مناطق یاد شده وجود دارد، قطعا مشاركت فعال اهل سنت در ساختار سیاسی كشور می‌تواند بخشی از زمینه‌های رشد افراطی‌گری را تعدیل كند. در واقع این انتخاب كمك می‌كند اشاعه این نوع نگرش‌های افراطی دیوبندی و جریانات افراطی كه به القاعده، طالبان و طالبان پاكستان نزدیكند در ایران افزایش پیدا نكند. نكته دیگری كه اهمیت این انتخاب دولت چهاردهم را افزون‌تر می‌كند، رخدادهای سال‌های اخیر است. اتفاقات پس از سال 1401 در سیستان و بلوچستان باعث شد استان با مسائل امنیتی و انتظامی بسیاری روبه‌رو شود. همین امروز كه با هم صحبت می‌كنیم و طی 7ماهی كه از ابتدای سال می‌گذرد، حدود 70 نفر از اعضای نیروی انتظامی كشورمان توسط تروریست‌های جیش العدل و...به شهادت رسیده‌اند كه تلفات بالا و بی‌سابقه‌ای محسوب می‌شود. انتخاب یك استاندار سنی مذهب شاید بتواند چاره و راه‌حلی برای حل این معادلات ایجاد كند.
یعنی با انتخاب استاندار اهل سنت باید منتظر رفع نارسایی‌ها و مشكلات استان باشیم؟ این انتخاب همه كاستی‌ها را پوشش می‌دهد؟
قطعا خیر، انتخاب استاندار از هموطنان اهل سنت به رویكردهای جایگزین و مكمل هم نیاز دارد؛ دولت باید بداند، انتخاب استاندار اهل سنت به تنهایی نمی‌تواند همه معادلات منطقه را حل و فصل كند. امروز كه یك استاندار انتخاب شده كه اهل سنت است و می‌تواند با مولوی‌ها، سرداران و سایر شخصیت‌های فرهنگی و مذهبی منطقه ارتباط بیشتری برقرار كند، باید برنامه كاری روشنی هم تهیه و اجرا شود. یكی از مهم‌ترین اهداف باید توجه به ترمیم مسائل و مشكلاتی باشد كه طی سال‌های اخیر در این منطقه رخ داده است. زخم‌ها باید ترمیم شده، شكاف‌ها پر شوند و از آسیب‌دیدگان دلجویی صورت گیرد. اگر احیانا كسانی در ماجرای 8مهر 1401 جرمی را مرتكب شده‌اند باید به سرعت مجازات شوند و تنبیهات قانونی درباره آن اعمال شود تا جامعه اعتماد بیشتری به این نوع انتخاب‌ها نشان دهد. نهایتا نیز زمینه برای رفع سوءتفاهم‌های سیاسی و اجتماعی فراهم شود.
جدا از مسائل امنیتی و فرهنگی، موضوعات اقتصادی و توسعه‌ای هم یكی از ضرورت‌های كلیدی این منطقه است. درباره این ضرورت چه راهبردی باید تدارك دیده شود؟
منصور بیجار چون سابقه معاون عمرانی را دارد، قبلا فرماندار بوده و سوابق مشخص در استان سیستان و بلوچستان دارد به مسائل و نیازهای مردم كاملا آشنایی دارد. باید مبتنی بر آمایش سرزمین برای توسعه استان سیستان و بلوچستان و كاستن از درد و رنج و محرومیت مردم منطقه به ویژه توسعه انسانی، آموزش، بهداشت و آموزش فكری شود. لازم است یك برنامه توسعه 5ساله برای منطقه تدوین و اجرایی شود. از سوی دیگر دولت باید حمایت‌های جدی از بیجار صورت دهد، همچنین نیروهای امنیتی و انتظامی هم نهایت هماهنگی را با مردم و مسوولان داشته باشند.
یكی از مهم‌ترین موضوعات در مناطق شرقی كشورمان مسائل اجتماعی و آسیب‌هایی است كه از این رهگذر متوجه مردم می‌شود. در این زمینه چه راهبردی را پیشنهاد می‌دهید؟
بخشی از احكام افرادی كه به خاطر جرایم مرتبط با مواد مخدر به اعدام محكوم شده بودند كه برخی آمارها حجم آن را 25درصد ارزیابی می‌كند هموطنان ما از استان سیستان و بلوچستان هستند. این حكم‌ها سال‌ها مسكوت مانده بود و طی سال‌های اخیر اجرایی شده‌اند. به نظرم دولت باید مذاكرات و رایزنی‌هایی صورت دهد و تلاش كند در این احكام تجدیدنظر صورت گیرد. دشمنان از این اعدام‌ها سوءاستفاده بسیاری كرده و تبلیغات منفی زیادی صورت می‌دهند. این اعدام‌ها شكاف میان مردم منطقه و مسوولان را بیشتر كرده و مشاركت مردم در تصمیم‌سازی‌ها را كاهش می‌دهد. اگر انتخاب استاندار سنی با این اصلاحات و بهبودها همراه باشد، می‌تواند برای بازگرداندن امنیت به عرصه عمومی مناطق مرزی و همچنین آغاز دور تازه‌ای از تحولات توسعه‌ای در استان موثر باشد.
افزایش ظرفیت‌های معیشتی مردم منطقه همواره برای مردم این منطقه مهم بوده. مساله سوختبری و سایر رفتارهای اینچنینی در این منطقه وجود دارد. برای بهبود شاخص‌های معیشتی استان چه باید كرد؟
از منظر اقتصادی و ارتباطی توجه به منطقه مكران بسیار مهم است. اساسا توجه به قابلیت‌های مرزی استان یك ضرورت است. استان سیستان و بلوچستان 1400 كیلومتر با پاكستان و افغانستان و آب‌های بین‌المللی مرز مشترك دارد كه تا به امروز استفاده مناسبی از آن نشده است. یكی از اولویت‌های جدی استاندار جدید اتصال خط آهن چابهار به زاهدان است. این روند، اتصال ریلی شمال و جنوب را یكپارچه كرده و ایران را به تركمنستان متصل می‌كند. بازار رفت و آمد و ترانزیت كالا را روان كرده و ارزش افزوده بسیاری نصیب كشور می‌كند. اگر در كنار انتخاب یك استاندار اهل سنت، این مقدمات توسعه‌ای نیز مدنظر قرار گیرد، می‌تواند منشا تحولات مثبتی باشد. اما اگر این اصلاحات صورت نگیرد و با افرادی كه پرونده‌ای برای آنها پس از رخدادهای سال 1401 باز شده، ملاطفت نشود، نمی‌توان نسبت به تحقق اهداف از پیش تعیین شده با مشاركت حداكثر مردم منطقه امیدوار بود.
بخشی از ساكنان این استان را هموطنان شیعه ایرانی تشكیل می‌دهند، در مورد این افراد چه راهبردی باید تدارك دیده شود؟
با توجه به اینكه بخشی از استان هم هموطنان اهل تشیع هستند در انتصاب‌ها و انتخاب فرمانداران باید به گونه‌ای عمل كرد كه منجر به افزایش شكاف‌های منطقه‌ای نشود. در واقع باید از این طیف هم در تصمیم‌سازی‌ها بهره برده شود تا شاهد یك هماهنگی و وفاق در سطح استان باشیم.
نظرات