فضیلت روزه
بدان که روزه‌دارای فضیلت و برتری‌های خاصی می‌باشد، چنانکه رسول خدا بنا بر فرموده‌ی پروردگار گفته است: «کلّ حسنة بعشر أمثالها إلی سبعمائة ضعف إلّا الصّیام فإنّه لی و أنا أجزی به» [١] : «هر نیکی ده برابر تا هفتصد برابر خود ثواب دارد جز روزه داشتن، زیرا که روزه برای من است و من خود جزای آن را می‌دهم».
یکی از معضلهای اصلی بشر در جهان امروز، معضل «بحران هویت» است. زیرا تهدیدها و خطرهای ناشی از آن بیشتر از هر کس متوجه نسل جوان و نوجوان ممالک جهان سوم (بویژه ممالک مسلمان‌نشین) است. چون پاسخگو نبودن قرائت و تفسیر معمول، متداول و رسمی از نصوص دینی توسط شارحان و متولیان کنونی تبلیغ و تفسیر دین، و اضمحلال پایه‌های فرهنگ سنتی ملی از یک سو، و گرفتاری در چنبره‌ی جاذبه‌های شگفت‌انگیز علوم و تکنولوژی مدرن دنیای غرب از دیگر سو باعث شده که جوانان ما گرفتار نوعی خودباختگی و انفعال مأیوسانه شوند. از این‌رو تغییر خطاب دینی و ارائه‌ی تفسیری متناسب با نیازهای عصر، و در عین حال نشأت گرفته از عقلانیت اسلامی [از متون دست اول دینی (قرآن و سنّت)] ضرورتی است اجتناب‌ناپذیر.
سکولارها و قرآن کریم:
الحمد لله ربّ العالمین والصّلاة والسّلام علی سیّدنا محمّد وعلی آله واصحابه واتباعه اجمعین الی یوم الدّین. در دو شماره‌ی قبل به پاره‌ای از دیدگاههای عقل‌گرایان پیرامون وحی، دین و حکومت دینی پرداختیم. به حول و قوّه‌ی الهی در این قسمت نیز به بررسی مختصری پیرامون «قرآن کریم و عقل‌گرایان سکولار» خواهیم پرداخت.
طارق رمضان اندیشمند و فیلسوف مسلمان در کتاب جدیدش تحت عنوان «درجستجوی معنا، توسعه‌ی فلسفه‌ی پلورالیسم» در سیری فکری ما را به جستجوی حقیقت و تلاش برای ایجاد چارچوبی فلسفی برای درک پلورالیسم فرا می‌خواند، پلورالیسمی که جامعه‌ی جهانی را به سوی همزیستی، گفتگو و همکاری رهبری می‌کند.
کتاب دارای 224 صفحه به وسیله‌ی انتشارات الن(Ellen) بریتانیایی منتشر شده است و نوترین نوشته‌ی طارق رمضان به شمار می‌رود.
رمضان دانش‌آموخته‌ی دانشکده‌ی سنت آنتونی دانشگاه آکسفورد و پژوهشگر مؤسسه‌ی لوکاهی است که از طریق نوشته و سخنرانی‌هایش به صورتی گسترده در بحث و بررسی در زمینه‌ی مسایل مسلمانان در غرب و احیای اسلامی در جهان اسلام مشارکت نموده است. او فعال اکادمیکی است که با نوشته‌هایش که عمدتاً درباره‌ی اخلاق شهروندی، عدالت اجتماعی و گفتگوی تمدنها هستند، افراد بسیاری را در گوشه و کنار جهان تحت تأثیر اندیشه‌های خویش قرار می‌دهد. وی همچنین در چندین مؤسسه‌ی بین‌المللی و انجمن آموزشی-ارشادی عضویت دارد. کتابهایش به زبانهای مختلفی برگردانده شده‌اند. مجله‌ی تایم در سال 2004 وی را یکی از مهمترین 100 «سازنده‌ی» قرن 21 شمرده است.
ضرورت روشنفکری دینی هم از لحاظ تاریخی و هم از لحاظ نظری هنگامی آشکار می‌شود که به این حقیقت عطف توجه کنیم که ما داریم پوسته‌ی سنّت را می‌شکنیم و وارد سپهر مدرنیته می‌شویم. در این انتقال دشوار و گاه سهمگین، دو گروه با کمترین مشکل مواجه هستند. اول آن‌ها که در لاک سنّت مانده‌اند و قصد بیرون آمدن ندارند.
مقدمه:
در تابستان جاری با یکی از عزیزانم در مورد موضوعی بحث می‌کردیم و ایشان مشکلاتی را مطرح نمود که در مقام پاسخ به آن مباحث به جد دچار تردید شدم و در بحث‌ها و گفتگو‌هایی که با تنی چند از دوستان بزرگوار و استادان اندیشمند داشتم احساس نیازی ناخواسته درونم را غل غله‌وار به جوش آورد و بسیار به فکر فرو برد.
یکی از بدترین اتّفاقاتی که ممکن است برای فرد، گروه و جماعتی اتفاق بیفتد آن است که چشمان خویش بر واقعیتهای گوناگون اطراف ببندند و جز آنچه که دلپسند آنان است هیچ چیز دیگری را مورد توجه و عنایت خویش قرار ندهند و برآن باشند که حقّ مطلقند و غیر اینان و دگر باشان، کافر و مرتدّ و تا ابدالدّهر سوخته در آتش غضب خداوندی‌اند و این حکایت غالب دینداران ما در ایران و بالتّبع در کردستان است.
1. حاجتی به یادآوری نیست که استاد محترم مصطفی ملکیان از روشنفکران مهم و تأثیرگذار دوران معاصر است.
در دهه اخیر، آثار زیادی از ایشان در قالب مقاله، سخنرانی، گفتگو و ترجمه منتشر شده است. آراء دین‌شناختی، فلسفی، اخلاقی و روان‌شناختی ایشان نیز در "سنت و سکولاریسم"، "راهی به رهایی"، "مشتاقی و مجهوری"، "مهر ماندگار" و "حدیث آرزومندی" به چاپ رسیده است. پیش از این توفیق داشته‌ام تا در باب آراء دین‌شناختی ایشان و ربط و نسبت میان تدین و تعبد نکاتی را متذکر شوم[1].
در این نوشتار می‌کوشم تا به منظومه اخلاقی ایشان پرداخته، مواضع ایشان را در یکی از مباحث فرااخلاق[2] (رابطه میان دین و اخلاق) و اخلاق هنجاری[3] (تأکید بر اخلاق فضیلت‌گرا[4] در قیاس با اخلاق فایده گرا[5] و وظیفه گرا[6]) به بحث بگذارم. برای روشن‌تر شدن مطلب، مواضع ایشان را در موارد فوق با آراء روشنفکران دینی متقدم (مرحوم مهدی بازرگان و مرحوم علی شریعتی) و روشنفکران دینی متأخر (عبدالکریم سروش و محمد مجتهد شبستری) قیاس می‌کنم.
واژگانی چون بازنمایی، بینامتنیت، ژانر، روایت، گفتمان و انجامگری، واژگانی هستند که تا اندازه‌ای چهارچوب آنچه پارادیم برساخت‌گرایی نامیده می‌شود را شکل می‌دهند؛ پارادیمی که مبتنی بر آن واقعیتهای اجتماعی و تغییر اجتماعی تنها در گرو دو عامل امکان‌پذیر خواهد بود.
ابوزید معتقد است شناخت متن قرآنی و ایضاح و صورتبندی آن، بدون بازسازی قرائتی انتقادی، ژرفنگر و جدید از علوم قرآنی ممکن نیست. جایگاه علوم قرآن و علوم حدیث در گفتمان دینی معاصر تکرار مکررات است، زیرا بسیاری از عالمان ما گمان میکنند که این دو رشته علمی از جمله علومی هستند که به کمال و بالندگی خود رسیدهاند و دیگر چیزی نمانده است که آیندگان بر گذشتگان بیفزایند. به نظر ابوزید باید متن دینی را از کارکردهای ایدئولوژیک سیاسی، اقتصادی، علمی یا فلسفی برهانیم.
کپی رایت © 1401 پیام اصلاح . تمام حقوق وب سایت محفوظ است . طراحی و توسعه توسط شرکت برنامه نویسی روپَل