له‌دایكبوونى پێغه‌مبه‌ر(د.خ) مژده‌ده‌رى ڕۆژێكى ڕووناك و نووراوى بوو بۆ سه‌ر زه‌وى، دواى ئه‌وه‌ى ئه‌م پیاوه مه‌زن و ڕه‌وشتبه‌رز و ئه‌مینه له‌لایه‌ن په‌روه‌ردگاره‌وه ڕاسپێردرا كه پێغه‌مبه‌رى ئاخر زه‌مانه، مرۆڤه‌كان ڕۆژ له‌دواى ڕۆژ به‌رگى ئارامى و یه‌كسانى و ئازادییان پۆشى... له‌م نێوه‌نده‌شدا ژنان ماف و ئازادییان هه‌روه‌ك پیاوان پێبه‌خشراوه له دوو جار که كۆیله بوون، ڕزگاریان بوو.
ژن، له سه‌رجه‌م قۆناغ و ساته‌كاندا پشتیوان و خزمه‌تگوزارى ئایین و پێغه‌مبه‌رى خوا بوو(د.خ)، هیچ هه‌نگاوێكى پێغه‌مبه‌ر نه‌بووه ژن وه‌ك (هاوسه‌ر، كچ، پوور، خزم، ژنانى موسڵمان...) هاوڕێى نه‌بووبن.
نشان مـرد حـق چە گویـم
چو مرگ آید تبسم بر لب اوست
«ئیقباڵ لاهووری»
زۆر ئەستەم و شه‌که‌تکه‌رە نووسین لە حاند ڕووداوێکی ڕه‌نجێن و وزەبەزێن، کە ئێستاش قەبووڵکردنی زۆر قورس و دڵتەزێن و ناخهەژێنە، ڕووداوێک کە لە ناخی دڵەوە مرۆڤ دەخاتە باروودۆخێکی مەینەتبار و خەم‌هێنەر. لە ڕاستیدا هەرچی خوا بیهەوێ هەر ئەو دێتە پێش: «وَكَانَ أَمْرُ ٱللَّهِ قَدَرًا مَّقْدُورًا» و فه‌رمانی خوای گەورە بڕیارێکی بڕیار دراوه.
هــەستێـکی ناوازەی ڕوح، خۆشترین شەوی ژیان و کۆتا خۆشییەکانی شەو...! ئەو نووسراوەی دەیخەمە بەردەستان، چەند وشەیەکی بەنرخی باوکی خواڵێخۆشبووم لە نەخۆشخانەی تاڵەقانی ورمێیه، لە حاند مەزنە پیاوێکی گەورەی دونیای ئەمڕۆ، واتە کاک ناسرسوبحانی. زۆر جاران گوتن ئەوەی لە دڵدایە دەیشارێتەوە، ڕێک پێچەوانەی ئەوەی هەیە دەیڵێ، بەڵام فرمێسک ڕاست و ڕەوان ئەوەی کە هەیە، ئاشکرایی دەکا...!
هێشتا هه‌ر له ته‌كبیرلێدانی ڕۆژی جێژنی ڕه‌مه‌زاندا بووین كه هه‌واڵی له دونیا ده‌رچوونی مامۆستا دكتۆر موسته‌فا خۆڕڕه‌م‌دڵ، نووسه‌ر و وه‌رگێڕ و ڕاڤه‌كاری قوڕئانی پیرۆز به‌گوێمان گه‌یشت، هێنده‌ی پێ نه‌چوو كه تۆڕه‌كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان هه‌واڵی دوایین سه‌فه‌ری گه‌وره پیاوێكی بانگه‌وازی ئیسلامی له ته‌مه‌نی ٨٤ ساڵی پێ داین. به‌ڕێزیان ئه‌و ته‌مه‌نه پیرۆزه‌یان له خزمه‌ت ئایین و قوڕئان و گه‌له‌كه‌ی و هه‌موو ئه‌و كه‌سانه‌دا به‌سه‌ر برد كه ده‌نگی ئه‌و به‌گوێیان گه‌یشتووه. ژیانی ئه‌و پڕ بوو له ده‌ستكه‌وتی گه‌وره كه هه‌مووی ئه‌وانه‌ی له دوای خۆی به‌جێ هێشت
دیمانەیەکی ڕۆژنامەوانی لەگەڵ بەڕێز کاک ئەبووبەکر عەلی (کاروانی) پسپۆڕ و شارەزا لە زانستە ئیسلامییەکان
به‌ڕێز كاك ئه‌بووبه‌كر عه‌لی (كاروانی) له‌دایكبووی ١٩٦٥ی زایینی له شاری شارباژێری پارێزگای سلێمانی له هه‌رێمی كوردستان و دانیشتووی شاری سلێمانییه، نووسه‌ر و چالاكوانی سیاسی و بیرمه‌ندی ئایینی و ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی یه‌كگرتووی ئیسلامی كوردستان له ڕابردوودا بووه، سێ ده‌وره ئه‌ندامی ده‌فته‌ر سیاسی یه‌كگرتووی كوردستان و دوو ده‌وره به‌ربژێری ئه‌میندارییه‌تی گشتی یه‌كگرتوو بووه. به‌ڕێز كاروانی ئه‌ندامی سه‌ندیكای نووسه‌رانی كوردستانه و خاوه‌ن ده‌یان وتار و پڕۆژه‌ی توێژینه‌یی له گۆڤاره بڕواپێكراوه‌كانی كوردستانی عێڕاق و چه‌ند به‌رگ كتێبه له بواره‌كانی ئه‌ندیشه‌ی سیاسی و ناسیونالیسمی كوردی كه به‌نێوبانگترین كتێبی: «ئیسلام و ناسیونالیسم»ه.
ڕۆڵی ئافره‌ت له کۆمه‌ڵگه‌ی شارستانی و له‌دوای شۆڕشی پیشه‌سازی وه‌ک ڕۆڵی ژن نییه له ڕابردوودا، که ته‌نها ئافره‌ت له‌ناو ماڵی خۆیدا سه‌رقاڵی کارکردن بوو، به‌ڵکوو ئه‌مڕۆ ئافره‌تان بوونه‌ته به‌شێکی گه‌وره له‌دروستکردنی شارستانییه‌ت و په‌ره‌دان و گه‌شه‌پێدان به‌لایه‌نی ئابووری و ڕێگه خۆشکردن بۆ خوێندنی ئافره‌ت و به‌ده‌ستهێنانی بڕوانامه‌ی ئه‌کادیمی نایاب و پله بڵیندی، وای کردووه که ده‌ستی کاری ئافره‌ت له‌زۆربه‌ی شوێن و جێگه‌کاندا دیار بێت، هه‌روه‌ها دروستکردنی چه‌ندین کۆمپانیای به‌رهه‌مهێنان که به هه‌زاران فه‌رمانبه‌ر دامه‌زران، له‌و نێوه‌نده‌شدا ژنان بوونه به‌شێکی گه‌وره و کاریگه‌ری به‌ڕێوه‌بردنی کارگه و کۆمپانیاکان، ژنان بوونه خاوه‌نی سه‌رمایه‌یه‌کی ئابووری و که‌رتی پیشه‌سازی و پێشکه‌وتن و په‌ره‌پێدانی، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی ئه‌م کارکردنه‌ی ئافره‌ت هه‌ندێ گرفتی له‌گه‌ڵ خۆی هێنا.
ڕەئووف محەممەد یووسف سەعید (ڕێنموون)، لە ساڵی ١٩٧١دا لەدایک بووە و جگە لە خوێندنی فەڕمی، لە لاویدا کتێبە ئایینی و ئەدەبییەکانی بە زمانی عەڕەبی و فارسی لای زانایانی ئایینی خوێندووە. بڕوانامەی دکتۆڕای زانستە ئایینییەکانی لە زانکۆی تاران وەرگرتووە. دەیان وتار و وەرگێڕانی لە گۆڤار و هەفتەنامەکانی ڕۆژهەڵاتدا بڵاو کردووەتەوە و ئێستا مامۆستای زانکۆیە لە سنە، ئەو لەم گفتوگۆیەدا باس لە پەیوەندیی ئایین و ئەدەب و كایەكانی پەیوەست بەو بوارە دەكات.
دكتۆر جه‌لال جه‌لالیزاده ده‌ڵێ: ئه‌خلاق په‌یوه‌ندیى نێوان مرۆڤه‌كانه و عیرفانیش په‌یوه‌ندیى تاكه‌كه‌سیى هه‌ر مرۆڤێكه له‌گه‌ڵ خۆى و خواى خۆیدا. دكتۆر جه‌لال جه‌لالیزاده، مامۆستاى زانكۆى تاران، ساڵى 1960 زایینى له سنه له دایك بووه. هه‌ڵگرى بڕوانامه‌ى دكتۆرایه له ئیلاهییات- زانكۆى تاران. خاوه‌نى (15) كتێبى چاپكراوه، كه نووسین و وه‌رگێڕانن. ماڵپه‌ڕی ئاژانس سه‌باره‌ت به په‌یوه‌ندی نێوان ئه‌خلاق و عیڕفان دیمانه‌یێكی له‌گه‌ڵ به‌ڕێزیان پێك پێناوه.
پرسیار: په‌یوه‌ندى ئه‌خلاق و عیرفان چییه؟
د. جه‌لال جه‌لالیزاده: ئه‌گه‌ر تێڕوانینمان له‌سه‌ر دابه‌شكردنی ناوه‌ڕۆكه‌كانی ئایین به گشتی بێ، ده‌بینین كه ئایین به گشتی سێ به‌شه، ئه‌وانیش: بنچینه‌كانی بیروبڕوا، فیقهـ و شه‌ریعه‌ت، یان ئه‌حكامی كردارى و ئه‌خلاق و ڕه‌وشت كه له‌م دابه‌شكردنه‌دا ناوێك له عیرفان نییه، به‌ڵام ئه‌گه‌ر عیرفان به مانای خواناسی و یان ته‌زكیه و پاككردنی دڵ و ده‌روون له ئاكاری پیس و هه‌وای نه‌فس و گوناح بزانین، ئه‌وا له قوڕئاندا زۆر جه‌خت له‌سه‌ر ته‌زكیه و خاوێنكردنی دڵ و ده‌روون كراوه.
یه‌كێك له‌و پره‌نسیپه گرنگانه‌ى كه قوڕئانى پیرۆز جه‌ختى له‌سه‌ر كردووه‌ته‌وه بابه‌تى یه‌كتر قه‌بووڵكردن و به‌كارنه‌هێنانى زمانى زبره. ئه‌م پره‌نسیپه وه‌نه‌بێت تایبه‌ت بێ به بازنه‌یه‌كى دیاریكراو، بۆ نموونه بازنه‌ى موسوڵمانان له‌ناو خۆیاندا، به‌ڵكوو له چه‌ندین ئایه‌تدا دووپاتى كردووه‌ته‌وه كه له‌گه‌ڵ نه‌یارانیش -كه خاڵى هاوبه‌ش له‌گه‌ڵیاندا زۆر كه‌مه- ده‌بێت ئه‌و ڕێبازه په‌یڕه‌و بكرێت، چ جاى له‌ناو كۆمه‌ڵگه‌یه‌كدا كه ده‌یان خاڵى هاوبه‌شی تاك و ده‌سته‌كانى كۆ ده‌كاته‌وه، له زمان و ئایین و خاك و به‌رژه‌ندیی و چاره‌نووس و..هتد.
ڕەوشتی ڕاگەیاندن، پێکگەیشتنی زانستی ڕەوشت و زانستی میدیا و ڕاگەیەنەگشتییەکانە. به‌پێی ئەو تایبەتمەندییانه‌ی کە سەبارەت بە چەمکی ڕەوشت باس کرا، ڕەوشتی میدیا، ئیشێکی هەناوەکی و دەروونی و پێوەندیدار لەگەڵ بەهاکان و ڕێساکانە. دەگەڵ ئێمە هاوڕێ بن تا لەو بابەتە باشتر تێبگەیین.
کۆپی ڕایت 1401 په‌یامی ئیسلاح. ھەموو مافێکی ئەم ماڵپەڕە، پارێزراوە. ئامادەکردن و په‌ره‌پێدان لەلایەن شەریکەی بەرنامەنووسی رووپەل