در فصل‌های خیر، توجه و روی آوری به خیر افزایش می‌یابد، نفس فعال می‌شود، خوابیده بیدار و غافل آگاه می‌شود و مسلمانان به صورت انفرادی و جمعی برای بذل و بخشش مسابقه می‌دهند و در سخاوت‌گری با هم‌دیگر مسابقه می‌دهند.
خداوند می‌فرماید: « یُسْقَوْنَ مِنْ رَحِیقٍ مَخْتُومٍ * خِتَامُهُ مِسْکٌ وَفِی ذَلِکَ فَلْیَتَنَافَسْ الْمُتَنَافِسُونَ » (المطففین: 25-26) ترجمه: «به آنان از شراب زلال و خالص داده می‌شود که دست‌نخورده و سربسته است مهر و دربند آن از مشک است. مسابقه دهندگان باید برای به دست‌ آوردن چنین شراب و سایر نعمت‌های دیگر بهشت با هم‌دیگر مسابقه بدهند و بر یک‌دیگر پیشی بگیرند.»
این پیام کوتاه و مختصری است که هم اینک آن را فراروی شما قرار می‌دهیم به امید آن‌که خداوند همه‌ی ما را توفیق عنایت کند تا از این ماه مبارک و پربرکت حسن استفاده را نموده و بهشت جاویدان و رضوان باری تعالی را فرا چنگ آوریم.
اینک مسلمان بداند که چگونه رمضان را آن‌طور که شایسته و زیبنده رمضان است غنیمت بشمارد همان‌سان که شایسته است هر لحظه‌ی آن را با انجام طاعت و عبادت که باعث تقرب و نزدیکی باری تعالی می‌شود غنیمت دانسته و با امید دست یافتن به پاداش و ثواب اخروی به انجام آن مبادرت ورزد.
در مورد ارزش یک روز از عمرابن عبدالعزیز نقل است که فرمود: «شب و روز در مورد تو عمل می‌کنند و حرکت در آن دو جاری است تو نیز در آن دو عمل کن و لحظه‌ای از آن را بدون انجام کار خیری رها مکن.»
ابن مسعود می‌گوید: «هیچ‌گاه اندازه‌ی‌ پشیمانی‌ام بر روزی که خورشید غروب کرد و عمرم کوتاه و کم شد و عملم در آن افزایش نیافت بر روزی دیگر قابل مقایسه نیست.»
حسن بصری می‌گوید: دنیا سه روز است؛ دیروز به آن‌چه که داشت و در آن سود گذشت، فردا شاید تو آن را درنیابی، اما امروز ازآنِ تست و هر چه می‌توانی در آن انجام بده.
وی می‌افزاید: هیچ روزی نیست که سپیده‌دم در آن طلوع می‌کند مگر این‌که صدا می‌زند: ای انسان من مخلوق جدیدی هستم و بر عمل تو گواه و شاهدم از من برای خود توشه برگیر چرا که اگر من رفتم دیگر تا قیامت بازنخواهم گشت.
درباره‌ی روزه‌ی رمضان آورده‌اند که امام فتحی می‌گوید: روزه‌ی یک روز رمضان بهتر از هزار روز است و یک تسبیح روز رمضان بهتر از هزار تسبیح است. یک رکعت نماز در آن بهتر از هزار رکعت است.
بنابراین یک روز از رمضان فرصتی طلایی و مجالی گسترده و بستری فراخ است برای تقرب به خداوند با انواع طاعت‌ها و عبادت‌ها که اجر برتر و ثواب بزرگ‌تری درپی دارند.

سفارش‌های ارزشمند
1. در طول روز نیت خیر داشتن: یعنی تصمیم بگیری که در این روز اعمال صالحه و کارهای خیری انجام بدهی و این نیت همواره در قلبت باشد چرا که تا زمانی که نیت خیر در دل داری گویا تو در خیر هستی.
ابوهریره (رض) از پیامبر(ص) نقل می‌کند که خداوند در حدیث قدسی فرموده است: «وقتی که بنده‌ام اراده می‌کند که کار خیری انجام دهد من برای او یک حسنه می‌نویسم.»
امام نووی می‌گوید: مستحب است که انسان مسلمان همیشه نیت کارهای خیر در دل داشته باشد. مثلاً ‌نیت کارهایی که به وسیله‌ی آن‌ها زندگانی جاودان آخرت طلبیده می‌شود؛ ‌نیت قیام‌الیل و شب‌زنده‌داری؛ ‌نیت هدایت و راهنمایی دیگران به خیر و اعمال و کارهای خیر دیگر که طاعت و عبادت محسوب می‌شوند. بی‌شک این مژده‌ای است برای کسانی که نیت خیر می‌کنند.
امام نووی می‌گوید: هرکس نیت جهاد کند ـ‌‌یا نیت کار خیر دیگر نماید‌ـ و عذری برایش پیش آید و مانع انجام کار خیر گردد، برای چنین کسی ثواب نیتش محفوظ خواهد بود و اگر ثوابش برای از دست دادن آن خیر زیاد باشد و همواره آرزو کند که در جهاد با مجاهدان مشارکت نماید، ‌ثواب و اجر او همان اندازه افزایش خواهد یافت. به طور خلاصه می‌توان گفت که با نیت، می‌توان عادت را به عبادت تبدیل کرد.
2. مواظب بر نمازهای پنج‌گانه در مسجد به‌‌ویژه نماز عشا و نماز صبح: رسول اکرم(ص): «من صلی العشاء فی الجماعة فکانما قام نصف الیل و من صلی الصبح فی الجماعة فکانما صلی الله الیل کله» مسلم ترجمه: «هرکس نماز عشا را همراه با جماعت بخواند انگار نصف شب را قیام کرده و آن را زنده داشته است. و هرکس نماز صبح را همراه با جماعت بخواند گویا تمام شب را زنده داشته است.»
3. مواظبت بر انجام اذکار صبح و عصر: خداوند می‌فرماید: «و سبح بحمد ربک قبل طلوع الشمس و قبل غروب‌ها» «و قبل از طلوع آفتاب و پیش از غروب آن به پرستش و ستایش پروردگار مشغول شو.» طه/130 
4. تلاوت قرآن: امام نووی در کتاب الاذکار می‌گوید: شایسته است که بر تلاوت قرآن شبانه و روزانه و در سفر و حضر مواظبت شود. ابن‌رجب در توضیح سخن ابن‌عباس می‌گوید: «جبرئیل هر شب از شب‌های رمضان با پیامبر ملاقات می‌کرد و قرآن را با او تکرار می‌کرد.» که آن دلیلی است بر استحباب کثرت تلاوت قرآن در ماه مبارک رمضان.
5. نماز تراویح: رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌سلم می‌فرماید: «من قام رمضان ایماناً و احتساباً غفرله ما تقدم من ذنبه» بخاری و مسلم «هرکس با ایمان و نیت و ثواب در رمضان قیام و شب‌زنده‌داری کند گناهان گذشته‌اش بخشوده خواهد شد.» نیز فرموده است: «هرکس همراه با امام قیام کند و تا آخر همراه او بماند برای او قیام یک شب کامل نوشته خواهد شد.» ترمذی 
6. در طول روز به ذکر خدا مشغول شدن: رسول اکرم می‌فرماید: «دوست داشتنی‌ترین سخنان نزد خداوند چهار تا هستند: ‌سبحان‌الله ‌والحمدالله ‌ولا‌اله الالله و‌الله اکبر، با هر کدام از آن‌ها آغاز کنی اشکال ندارد.» مسلم همچنین فرموده‌اند: «هر کس یک بار بر من درود و صلوات بفرستد، خداوند در ازای آن ده درود و صلوات بر او خواهد فرستاد.» مسلم 
7. مواظبت بر انجام نوافل: سنت‌های قبلی و بعدی نمازهای پنج‌گانه. (دو رکعت قبل از نماز صبح، دو رکعت قبل و دو رکعت بعد از نماز ظهر، دو رکعت بعد از نماز مغرب، سه رکعت بعد از نماز عشاء)، نماز چاشت، نماز شب، تهجد و تحیة‌الوضوء.
8. اذکار شبانه‌روزی: حافظ ابن‌رجب حنبلی می‌گوید: مشروع است برای مسلمانان ذکر خدا و حمد و ستایش او هنگام خوردن و نوشیدن و لباس پوشیدن و هنگام مقاربت و لحظه‌ی ورود و خروج از مسجد و نیز هنگام ورود و خروج از دست‌شویی نیز ذکر خدا و گفتن نام خدا هنگام سوار شدن بر مرکب و ... .
چنان‌چه حضرت عایشه‌(رض) می‌فرماید: «کان النبی بذکر الله علی کل احیانه» «رسول اکرم(ص) در تمام لحظات خویش یاد و ذکر خدا می‌کرد.»مسلم 
9. در کمین شکار فرصت‌های انجام امور خیر بودن:
می‌توان تمام جامعه را در روز، محرابی برای عبودیت خداوند قرار داد. مثلاً یک تبسم و لبخند، تشیع جنازه، دور کردن چیزهای موذی از سر راه، امر به معروف و نهی از منکر، حضور در مجالس موعظه،سلام کردن، مسواک زدن، عیادت بیمار، دید و بازدید از دوستان، ایجاد صلح و اصلاح بین مردم و ... .
اما شما ای مجاهدان و تلاش‌گران؛ خواهران و برادران روزه‌دار تلاش کنید در این ماه مبارک زمینه‌ی انجام کار خیر را فراهم کنید و فرصت‌سازی نمایید و آن‌ها را در راه انجام کارهای خیر و دعوت به خیر استفاده کنید و از این راه خود را کلید و مدخلی برای امور خیر بسازید.
10. افطاری دادن به روزه‌داران:
رسول اکرم(ص) می‌فرماید: «من فطر صائماً کان له مثل اجره غیر انه لا ینقص من أجر الصام شیئاً»ترمذی هرکس روز‌ه‌داری را افطاری دهد، او را همانند ثواب روزه‌دار ثواب خواهد بود و از اجر و ثواب روزه‌دار ذره‌ای کاسته نمی‌شود.
11. محاسبه‌ی نفس:
عمر بن‌خطاب می‌فرماید: «حاسبوا انفسکم قبل ان تحاسبوا» پیش از آن‌که محاسبه شوید، خویشتن را محاسبه نمایید.
12. همنشینی با نیکان:
رسول اکرم(ص) می‌فرماید: خداوند فرموده است: «وجبت محبتی المتجالسین لی»امام مالک(مؤطا) «محبت من برای کسانی است که فقط به‌خاطر من با هم‌دیگر همنشینی و مجالست می‌کنند واجب شده است.»
13. خدمت به جامعه و انجام کارهای خیر:
رسول اکرم(ص) می‌فرماید: «خیر الناس انفعهم للناس»صحیح الجامع بهترین مردم سودمندترین آنان است.
امام عبدالله بن‌مبارک(رح) از برادران و دوستان خویش پذیرایی می‌کرد در حالی که خودش روزه بود و به خدمت آنان می‌نشست.
14. دعوت به سوی خدا: رسول اکرم(ص) می‌فرماید: «هر کس دیگران را به راه هدایت فرا خواند برای او اجر و پاداشی به اندازه اجر و پاداش کسانی است که از او اتباع و پیروی می‌کنند.»مسلم
و نیز فرموده است: «قسم به ذاتی که جانم در دست اوست مؤمن گفته نمی‌شود مگر کسی که دوست بدارد برای برادرش آن‌چه که برای خود دوست می‌دارد.»صحیح الجامع 
15. دعای زیاد: رسول اکرم(ص) می‌فرماید: سه گونه دعا مستجاب هستند: ‌دعای روزه‌دار، ‌دعای مظلوم و ستم‌دیده،‌ دعای مسافر.
لحظات مناسب برای دعا در ماه رمضان، ‌هنگام افطار، ‌‌وقت سحر، ‌‌هنگام ختم قرآن، ‌هنگام سحری خوردن می‌باشند اما می‌توان گفت که ماه رمضان هر لحظه‌‌اش جای قبول دعا است.
خواهر و برادر روزه‌دار شما هم روزه‌ی خویش را با این دعا آغاز کنید: «اللهم إنی أسألک خیر ما فی هذا الیوم فتحه و نصره و نوره و برکته و هداه و اعوذبک من شر ما فیه و شر ما بعده»ابوداود 
16. احساس حصول ثواب هنگام عبادت: این احساس برای این است تا انگیزه و محرکی برای انجام کار خیر باشد. بنابراین فضیلت و ثواب روزه‌ی رمضان و قیام در شب‌های ماه مبارک رمضان را احساس کن و در ذهن خود تصور نما که ان‌شاءالله به هدف خویش خواهی رسید.
17. مواظبت بر وضو: رسول اکرم(ص) می‌فرماید: «ولن یحافظ علی الوضوء الا مؤمن»ابن‌ماجه وابن‌حبان «بر وضو مواظبت نمی‌کند مگر مؤمن.»
18. کنترل زبان از سخنان یاوه و سخنان مباح:
رسول اکرم(ص) می‌فرماید: « تمام سخنان انسان علیه او هستند نه به سود او مگر سخنی که امر به معروف یا نهی از منکر یا ذکر خدا باشد.»ترمذی 
19. دعا هنگام افطار:
رسول اکرم(ص) چون هرگاه افطار می‌کرد این دعا را می‌خواند: «اللهم لک صمت و علی رزقک افطرت» ترمذی وابوداود«بار الها! برای تو روزه گرفتم و با روزی تو افطار کردم.»
20. شتاب در افطار بعد از غروب و افطار با خرما:
رسول اکرم(ص) می‌فرماید: «مردم همواره بر خیر و برکت هستند اگر در خوردن افطاری عجله و شتاب نمایند.»مالک درمؤطا رسوا اکرم(ص) روزه را با چند دانه خرمای تازه قبل از اقامه‌ی نماز افطار می‌کردند و اگر خرمای تازه نبود با چند جرعه آب افطار می‌کردند.ابوداودوترمذی
21. به دیگران غذا دادن: رسول اکرم(ص) سخاوتمندترین مردم بود، بیشتر جود و سخاوتمندی آن حضرت در ماه رمضان تجلی پیدا می‌کرد و به اوج خود می‌رسید.
22. حسن استفاده از وقت‌های ارزشمند از جمله:
الف) نشستن بعد از نماز صبح و مشغول ذکر و تلاوت قرآن و دعا شدن.
ب) استفاده از نیمه‌ی سوم آخر شب با دعا و استغفار و...
ج) استفاده از فاصله‌ی بین اذان و اقامه. مناسب است در این فاصله از خداوند عفو و عافیت دین و دنیا و آخرت را طلب کند. «اللهم انی اسألک العفو و العافیة فی الدین و ابدین و الاخرة»ترمذی
23. تلاش برای صدقه دادن گرچه کم باشد: چرا که صدقه دهنده از هفت گروهی است که خداوند در قیامت در میدان محشر آنان را زیر سایه‌ی عرش خویش در لحظه‌ای که هیچ سایه‌ای جز سایه‌ی او وجود ندارد جا می‌دهد. «و رجل تصدق بصدقه فأخفاها حتی لا تعلم شماله ما تنفق یمینه»متفق‌علیه
عادت برخی از سلف و پیشینیان نیک چنین بود که روز خویش را با صدقه دادن ختم به خیر می‌کردند و بدینوسیله از خداوند بر پایان روزشان بر طاعت و عبودیت سپاس‌گزاری می‌کردند.
24. نشستن در مسجد بعد از نماز عصر یا عشاء و گوش دادن به موعظه.
25. مطالعه‌ی کتاب‌هایی در باب تقویت ایمان و نیز فضایل و فایده‌های رمضان و خیرات و برکاتی که نصیب انسان می‌شود.
26. گوش فرا دادن به نوارها و سی‌دی‌هایی با موضوعات دینی.
27. احیای فاصله‌ی بین مغرب و عشاء با ذکر و نماز و یا آماده نمودن خویش برای نماز عشاء و نماز تراویح.
28. زندگی آخرت‌گونه: تذکر و یادی از جایگاه انسان در بهشت و مصایب و گرفتاری‌های دوزخ و ذکر مرگ و سختی‌های آن و یاد قبر و شکنجه‌های آن و فراروی خویش قرار دادن زنده شدن پس از مرگ و حشر و حساب و کتاب در میدان محشر و...
29. تشکر و سپاس از خداوند برای توفیق روزه و پایان رساندن روز با روزه: امام نووی می‌فرماید: هنگام دست‌یابی نعمت یا رفع ضرر و مکروهی از انسان چه از خودش و یا چه از دیگر مسلمانان حمد و ستایش و سپاس‌گزاری از خداوند سبحان مستحب است. آیا نعمتی والاتر از اتمام روزه و ادای طاعت و عبادت با آسانی و سهولت خداوند است؟
آری مسلمان این چنین در کنف عبادت و در باغ طاعت باری تعالی زندگی کند و چه زیباست این زندگی! *