اشاره: متن زیر حاصل گفت‌وگوی عثمان عباسی روزنامه‌نگار با دکتر ایرج یوسفی، دکتری کسب و کار و کارشناس امور بانکی و اقتصادی درباب کارآفرینی و اشتغال‌زایی است. توجه شما را به مطالعه‌ی آن جلب می‌کنیم.
- گفت‌وگو را با این پرسش شروع می‌نماییم که شما چه مهارت‌هایی را برای موفّقیّت در کسب و کار لازم می‌دانید؟
در مورد مهارت‌هایی که برای کسب و کار مهمّ است ابتدا باید یک کارآفرین هدفمند فعّالیّت بکند و پشتکار داشته باشد. بسیاری از کارآفرینهایی که در دنیا هستند دارای پشتکار بوده و بارها و بارها شکست خورده‌اند. در این مورد نیاز به داشتن اطّلاعات تجاری دارند و آمادگی رویاروویی با شکست را باید داشته باشند و به خود متّکی باشند.
این افراد کارآفرین باید مهارت توفیق‌طلبی را داشته باشند. یکی از مهم‌ترین رکنهایی که باید یک کارآفرین داشته باشد. ریسک‌پذیری است که در دنیای امروز می‌بینید در کشور ما کسانی که ریسک می‌کنند و همواره ریسک جواب داده مگر در زمانی که دولت‌ها دخالت کرده‌اند و اجازه نداده‌اند که بازار به آن مسیری که می‌خواهد برود.
قبل از بحث این مهارتها، باید خصوصیات یک کارآفرین را توضیح بدهیم. یک کار آفرین یا کسی که کسب و کاری را راه‌اندازی می‌کند اوّل باید قدرت تشخیص فرصت‌ها را داشته باشد. فرصت‌ها را به خوبی درک کند. به قول شومپیتر فرصت‌ها عین یک پنجره باز است با یک باد کاملاً باز می‌شود و با باد بعدی کاملاً بسته می‌شود.
فرد کارآفرین که فرصت‌شناس است باید در تایمی که این پنجره باز و بسته می‌شود از فرصت استفاده بکند. خروجی‌های مربوط به امورات خود را تشخیص دهد و کارش را به بهره‌برداری برساند.
موضوع بعدی که یک کار آفرین باید داشته باشد بعد از تشخیص فرصت، تمرکز بر روی فرصت است. یعنی بتواند تمرین بکند و حتماً باید روی فرصت تمرکز بکند. روی آن موضوع تمرین بکند حتّی شکست بخورد تا بتواند موضوع فعّالیّت خودش را به کرسی بنشاند.
در کنار آنهم باید به صورت حرفه‌ای به بازار آشنایی داشته باشد. رقبا را تحلیل بکند، در زمینه‌ی خدمات در بحث کالا باشد یا تولیداتی که می‌خواهد انجام دهد محصولات مشابه را در نظر بگیرد. همچنین حتماً باید وضعیت موجود بازار را در نظر داشته باشد.
- مهم‌ترین نقشی که دولت و نهادهای حمایتی می‌تواند در فرایند پیاده‌سازی کسب و کار داشته باشد چیست؟
مهم‌ترین نقشی که دولت و نهادهای حمایتی که باید داشته باشند؛ اوّل باید با نظم و دیسیپلین خاصّی منطقه آزاد را ایجاد بکنند.
در کنار منطقه آزاد جاهایی وجود داشته باشد برای تولید، چون ما فقط هدفمان از منطقه آزاد این نیست که کالا را به صورت قاچاق وارد کشور بکنیم و به داخل کشور بیاوریم. هدف ما بیشتر این است از این منطقه‌ی آزاد بیشتر برای تولید محصولات داخلی خودمان و با سرعت انتقال به کشور عراق، ترکیه و سوریه و کشورهای همجواری که می‌توانند استفاده بکنند مدّ نظر قرار بدهیم.
دولت‌مردان ما در مناطق بسیار ضعیف عمل می‌کنند. به جای اینکه نگاه اقتصادی و توسعه‌ای وجود داشته باشد، نگاه امنیتی در مناطق وجود دارد. این شیوه روی تصمیم‌گیریها اثر می‌گذارد.
دولت در این مناطق مرزی مستقلّ نیست و نگاه امنیّتی بیشتر حاکم است. اوّلین موردی که کارآفرین برای سرمایه گذاری نیاز دارد نیاز به امنیّت است. این امنیّت را باید دولت تقبل بکند.
البتّه به نظر می‌رسد لازم است که نمایندگان آن مناطق تلاش بیشتری برای ایجاد منطقه آزاد بکنند. این کمک می‌کند که خود دولت و کسانی که حتّی بخش خصوصی هستند سرمایه‌گذاری بکنند. مشکلات کسب و کار منطقه‌ای را حلّ و فصل نمایند.
- نقش صنایع کوچک کسب و کار را در توسعه‌ی اقتصادی منطقه‌ای و محلّی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
مقوله‌ی صنایع کوچک کسب و کار که امروزه می‌بینیم در دنیا، کشورهایی مثل کشور چین، ترکیه، مالزی، تایوان، هندوستان و اخیراً بنگلادش و پاکستان دارند کار می‌کند. بسیار مؤثّر در بحث جی.دی.پی و جی.ام.پی کشورشان است چرا که کسب و کارهای کوچک سرمایه‌ی بسیار اندک می‌خواهد و از آن طرف هم اشتغال‌زایی بسیار وسیعی را خواهد داشت.
کشور ما استعداد این را دارد در کسب و کارهای کوچک فعّالیّت داشته باشد؛ به‌ویژه در این دولت با توجّه به اینکه نگاه کشور ما به توسعه‌ی صنایع داخلی، بحث صادرات است و اینکه صنایع کسب و کار کوچک حدّاقل در این زمان رکود می‌تواند حدّاقل به بخش اشتغال ما کمک بسزایی بکند.
بحث توسعه‌ی اقتصاد منطقه‌ای و محلّی مهم‌ترین فرصتی که وجود دارد هم مرز بودن با عراق است. روزی نیست که ما در تهران جلساتی را نداشته باشیم که اهدافشان این است که صادراتی به آن کشور داشته باشند. حتّی در بحث ارتباطات ارزی با کشور عراق رابطه برقرار بکنند. انسی‌هایی را باز بکنند که هنوز صنعت بانکداری آنجا نتوانسته که این موضوع را برای خود حلّ و فصل بکند.
در منطقه‌ی کردستان، آذربایجان و کرمانشاه و سایر مناطق مرزی همچنین فرصت‌های بسیار خوبی برای سرمایه‌گذاری وجود دارد تا منابعی و وارداتی که به سمت و سوی کشور ما، به صورت مونتاژ، مشارکتی و تبدیل به صنایع تولیدی بشود. تمام بیکارهای منطقه را تحت پوشش خودش قرار بدهد. این کاملاً قابل اجرا است ولی متأسّفانه مسئولان ما در آن مناطق و کسانی که خودشان را به عنوان نماینده‌های آن مناطق می‌دانند نتوانسته‌اند تا حالا کاری انجام بدهند.
ما راحت می‌توانیم کارآفرینانی «همین وارد کنندگان» را که دارند واسطه‌ی واردات کالا هستند به صورت رسمی از طریق ایجاد اشتغال در مناطق مرزی و ایجاد منطقه‌ی آزاد در جاهایی که وجود دارد بهترین فرصت‌ها را به وجود بیاوریم.
- مهم‌ترین چالشها و موانعی که بر سر راه خلاّقیّت و نوآوری ایده‌های کسب و کار وجود دارد را بیان فرمایید؟
یوسفی: مهم‌ترین چالش هایی که در بحث خلاّقیّت می‌تواند وجود داشته باشد، موانع دولتی بودن اقتصاد است. دولتی بودن اقتصاد ایجاد رانت می‌کند و حتّی دولتی بودن و قدرت و توانمندی که شرکتهای بزرگ دارند و خلاقیت که می‌خواهد تبدیل به نوآوری بشود و تبدیل به محصول جدیدی بشود، خیلی به سرعت از دست کارآفرین ریز خارج می‌شود.
فضای کسب و کار در کشور ما بسیار فضای ملتهبی است. متأسّفانه کسانی که دارای ایده هستند، مشکلات مالی دارند. در کشور ما بهتر است به این موضوع بپردازیم که ایده‌های خوبی وجود دارد حالا استارتاپهای خوبی وجود دارد. زمینه شغلهای مجازی بسیار گسترده‌تر شده است.
می‌توانیم دیجی کالها را مثال بزنیم که در سالهای اخیر کسب و کار الکترونیکی که دیجی کالها راه انداخته‌اند. مدلهای مختلفی وجود دارد مثل فامیلو و در حوزه‌های مختلفی دارند فعّالیّت می‌کنند. برای خرید و فروش محصولات می‌تواند بسیار قوی باشد و خیلی سریع هم می‌تواند رشد بکند.
امروزه در تمام دنیا فینتکها یا بانکها سودشان را نمی‌برند از طریق سود تسهیلات یا حتّی کارمزد مربوط به خدمات ایجاد بکنند. بیشتر سودشان را برده‌اند روی استارتاپها و روی این فعّالیّت‌های الکترونیکی و کسب و کارهای الکترونیکی و درآمدهایشان را از طریق مشارکت و با نگاه ونچرکاپتال یا سرمایه‌گذارهای خطرپذیر توانسته‌اند کسب درآمد بکنند. منابع مردم را می‌آورند و از این طریق سرمایه‌گذاری و کسب درآمد می‌کنند.
- راهکارهای توسعه‌ی اقتصادی کارآفرینی و کسب و کارهای کوچک را در چه می‌دانید؟
ببینید راهکارهای توسعه اقتصادی کسب و کارهای کوچک در بحث زیرساختهای منطقه‌ای حمایتهای دولتی، معافیتهای مالیاتی، ایجاد بسترهای انرژی به صورت رایگان یا حتّی با کمترین قیمت، باید دولت این امکانات را فراهم بکند. در کنار آن هم در هر منطقه‌ای از استعدادهای آن منطقه استفاده بکند.
ما باید آموزش‌های لازم رو به صورت منطقه‌ای برای کارآفرینان و کسانی که علاقه‌مند به این موضوع هستند داشته باشیم، در بحث نزدیک بودن به منطقه یا بازار مصرف را در نظر بگیریم. فناوری یا زیرساختهای لازم را از مباحث ارتباطی داشته باشیم و به صورت آرندی و تحریم و توسعه را در مناطق مختلف داشته باشیم که تولیداتی را که در منطقه داریم، برای صادرات باید قدرت رقابت با محصولات مشابه خارجی را داشته باشند. برای بازارهای داخلی هم قطعاً کالاهای خارجی هم وارد می‌شود و ما باید قدرت رقابت با واردات کالارا در این حوزه داشته باشیم.
نظرات