بعد از کودتای سال ۱۹۹۹ در پاکستان به فرماندهی ژنرال پرویز مشرف، که منجر به سقوط دولت دوم نواز شریف گردید صفحه جدیدی در برخورد سخت نظامیان با تراژدی مشت آهنین علیه رهبران و نخبگان بلوچ در ایالت بلوچستان آغاز شد.
ژنرال مشرف برای سرپوش گذاشتن از عملکرد سیاه کودتاچیان، با متد هویچ و چماق، تعداد انگشت‌شماری از تحصیلکرده‌های تکنوکرات بلوچ، مانند خانم دکتر زبیده جلال و آقایان لغاری، جمالی و زهری را که از طرفداران حزب مسلم لیگ شاخه قاعد اعظم و طرفدار خودش بودند را در کابینه کودتا شرکت داد، مشرف سعی کرد با احداث چند مدرسه و خانه بهداشت و آسفالت چند جاده وجهه‌ی مثبتی از خود در ایالت بسیار محروم بلوچستان نشان دهد تا بتواند دل بلوچها را برای مشروعیت‌بخشی به دولت کودتا، بدست آورد.
بیش از دو سوم ارتش پاکستان از قوم پنجابی و یک سوم دیگر از اقوام سندی و پشتون تشکیل شده است. بلوچها هیچگونه حضوری در ارتش ندارند فقط تعداد انگشت‌شماری از آنها در نیروی دریایی آنهم در سطوح پایین حضور ناجیزی دارند.
مشرف و جنگ با رهبران بلوچ
در سال ۲۰۰۶، ژنرال مشرف برای استحکام پایه‌های قدرت نظامیان، دست به عملیات پاکسازی احزاب قوم گرا و تادیب سرداران به اصطلاح متمّرد بلوچ را آغاز نمود. با لشکرکشی و بمباران مناطق بلوچ نشین مناطق ( کولواه، دیره بگتی، سبی، آواران، مشکی، مستونگ، دیره غازی خان و.... ) و با بر پایی دادگاه‌های صحرایی ضد تروریستی جبهه‌ای جدید برای مقابله با بلوچها ایجاد کرد.
مشرف با کشتن رهبر ۸۰ ساله بلوچها، سردار اکبر خان بکتی (استاندار اسبق ایالت بلوچستان) و بمباران اقامتگاه کوهستانی اش، و کشته و مجروح کردن صدها نفر و دستگیری و آواره کردن هزاران نفر از مردم بی گناه و غیر نظامی بلوچ، صفحه سیاه دیگری از نسل کشی بلوچها را در تاریخ بلوچستان رقم زد.
صفحه اول از تاریخ سیاه بلوچستان کشتار بلوچها در دهه شصت میلادی به دعوت ذواللفقار علی بوتو (نخست‌وزیر وقت پاکستان ) از حکومت پهلوی در ایران جهت بمباران مناطقی از بلوچستان صورت گرفت که در اثر بمباران، هزاران نفر از مردم بی‌دفاع بلوچ کشته و آواره شدند.
در دستگیری‌های سال ۲۰۰۶ هزاران نفر از ربوده شدگان و بازداشت شدگان بلوچ، به طرز فجیعی کشته و بطور مخفیانه در بیابان‌ها انداخته شده و یا در گورهای دسته جمعی دفن شدند هنوز هم هزاران نفر از ربوده شدگان بین سال‌های ۲۰۰۶ -۲۰۰۸ مفقودالاثر هستند.
در برخی از گورهای دسته جمعی کشف شده، اجساد مثله شده ربوده شدگان دیده شد این گورها در حاشیه شهرها و روستاها و بیابان‌ها قرار داشتند طوری که هویت اجساد این گورها قابل شناسایی نبود..
هزاران نفر از بازداشت شدگان آن سال‌ها در هیچ دادگاهی محاکمه نشدند بسیاری از آنها در سیاه چال‌ها و زندان‌های سرویس‌های امنیتی نظامی (ای.اس.آی) بر اثر شکنجه و جراحت کشته شدند. تاکنون هیچ یک از ارگان‌های امنیتی نظامی پاکستان حاضر به پاسخگوی از سرنوشت ربوده شدگان به مراجع قضایی، رسانه‌ها، خانواده‌های قربانیان و سازمان‌های حقوق بشری نشدند.
مدارک و مستندات ارایه شده دولت بنگلادش در سال ۱۹۷۵ به مجامع بین المللی و دیوان کیفری بین المللی نشان می‌دهد که نسل کشی و کشتار سازمان‌یافته ارتش پاکستان در پاکستان شرقی ( بنگلادش) بیش از نیم میلیون بنگالی را به کام مرگ کشاند.
روند ربوده شدن و بازداشت‌های بی رویه و ترور رهبران بلوچ در سال‌های بعد از حکومت مشرف نیز ادامه پیدا کرد.
بعد از بمباران و کشتار بلوچها در سال ۲۰۰۶ توسط حکومت مرکزی، گروه‌های مختلف مسلحانه جدایی‌طلب در بلوچستان تشکیل شد بسیاری از بلوچها به این گروه‌ها پیوستند تا با جنگ مسلحانه، انتقام (بیر) کشته شدگان را گرفته و برای جدایی و استقلال ایالت بلوچستان اقدام کنند.
جنبش دادخواهی ماما قدیر
ماما قدیر ( دایی قدیر ) پدر یکی از قربانیان مفقودالاثر، در سال ۲۰۱۴ جنبش دادخواهی مفقودالاثر بلوچ را براه انداخت.
ماما قدیر و همراهانش اولین راهپیمایی اعتراضی (۲۰۰۰ کیلومتری) دادخواهان را از شهرهای ایالت بلوچستان آغاز و به مقصد پایتخت اسلام آباد به راه انداخت، ایشان در این مسیر مورد تشویق و استقبال بسیاری از مردم شهرهای مسیر راهپیمایی قرار گرفت. ماما قدیر، بعد از ورود به اسلام آباد، در کنار دفتر سازمان ملل بسط نشست تا صدای خانواده قربانیان بلوچ را به رسانه‌ها و نهادهای دادخواهی بین المللی برساند.
جنبش دادخواهی قربانیان و مفقودشدگان بلوچ، سال‌هاست که در ایالت بلوچستان و بلوچ‌های ساکن در خارج، جهت تعیین تکلیف پرونده مفقودالاثر‌های دو دهه اخیر بلوچستان، کمپین‌های مختلفی را، هم در فضای مجازی و هم فضای حقیقی راه‌اندازی کرده است.
جنبش دادخواهی مهرنگ
دکتر مهرنگ بلوچ، فارغ التحصیل رشته پزشکی، ۳۲ ساله ساکن شهر کویته، یکی از هزاران نفری از خانواده قربانیان مفقودالاثر بلوچستان است. در سال ۲۰۱۱ سرویس‌های امنیتی، پدرش را دستگیر، و بعد از مدتی زیر شکنجه کشته و در گوشه‌ای از شهر انداخته می‌شود. با اعتراض خانواده مهرنگ، برادرش دستگیر، و پس از شکنجه‌های جسمی و روانی در بازداشتگاه دچار بیماری روانی شد و با معلولیت روانی آزاد می‌گردد.
مهرنگ بلوچ در دوران دانشجویی از جنبش‌های آزادی خواهی بلوچستان متاثرمی شود. پس از حوادث تلخی که برای مهرنگ بلوچ و بسیاری دیگر از خانواده‌های مفقودالاثر صورت گرفت ایشان را برای پیوستن به جنبش دادخواهی مدنی خانواده‌های مفقودالاثر ترغیب کرد مهرنگ بلوچ به دلیل اعتراض بارها از طرف سرویس‌های امنیتی بازداشت و مورد اذیت و آزار قرار گرفته بود.
راهپیمایی بزرگ زنان بلوچ
در آذر ۱۴۰۲ بعد از کشته شدن دو نفر از اهالی بلوچ شهر تربت توسط نیروهای نظامی، تجمع اعتراضی بزرگی در تربت شکل گرفت و پلیس ضد شورش با معترضین از گاز اشک آور و گلوله‌های ساچمه‌ای استفاد کرد، بطوری که بسیاری از مردم مجروح و دهها تن دستگیر و بازداشت شدند. بعد از سه روز تحصن معترضین در تربت، مهرنگ بلوچ راهپیمایی زنان جنبش دادخواهی را به سوی اسلام آباد اعلاموی دارد.
راهپیمایی مدنی و بدون خشونت جنبش مادران دادخواه به رهبری مهرنگ بلوچ، دومین راهپیمایی بزرگ ۲۰۰۰ کیلومتری از شهرهای مختلف بلوچستان به مقصد پایتخت اسلام آباد راه‌اندازی گردید.
یکی از ویژگی‌های مهم جنبش دادخواهی مهرنگ برای قربانبان مفقود الاثر و زندانی، مشارکت بسیار فعال و وسیع زنان و دختران جوان و تحصیلکرده بلوچ در راهپیمایی‌های کف خیابان بود.
در گذشته یکی از ویژگی‌های مهم جامعه بلوچستان بسته و بسیار سنتی و مذهبی بودن آن بوده که در آن زنان حق خارج شدن از خانه و مشارکت در امور اجتماعی را نداشتند اما تابو شکنی و مشارکت فعال مادران و زنانی همچون مهرنگ با حضور دههاهزار نفری زنان و دختران تحصیلکرده بلوچ معادلات فرهنگی اجتماعی جامعه مرد سالار و طبقاتی بلوچستان را بر هم زده است و این امر نشان از پویایی و مطالبه گری نسل جدید و جوان از زنان و مردان در عرصه مبارزات مدنی مردم بلوچ، برای رسیدن به مطالبات بر حق اجتماعی در بلوچستان شده است.
با وجود اذیت و آزار در مسیر طولانی راهپیمایی و ایجاد موانع و بازداشت بسیاری از زنان، مردان و دختران بلوچ، در شهرهای مختلف بلوچستان، راهپیمایان بعد از ۱۰ شبانه روز به پایتخت می‌رسند. پلیس ضد شورش بر دروازه‌های اسلام آباد در هوای بسیار سرد، با ماشین آب پاشی و باتوم و گلوله‌های ساچمه‌ای و بازداشت بسیاری از زنان و دختران استقبال می‌نماید. اما با دخالت شخصیت‌های فرهنگی و اجتماعی و دخالت رسانه‌های منصف و غیر وابسته و سازمان‌های حقوق بشری، بسیاری از زنان و دختران آزاد می‌شوند.
راهپیمایان موفق می‌شوند در جلوی پارلمان به مدت نزدیک به یکماه به صورت شبانه روزی بسط بنشیند و صدای خانواده‌های دادخواه را به گوش رسانه‌ها و سازمان‌های حقوق بشری بین المللی برسانند.هرچند این تحصن تاثیری بر محاکم و عدالت خانه‌های داخلی نداشت وگوش شنوایی برای شنیده شدن صدای مادران دادخواه نبود. اما راهپیمایی و تحصن ۴۵ روزه زنان و مردان و دختران بلوچ در پایتخت، جنبش دادخواهی، مهرنگ بلوچ را جهانی کرد و توانست فریاد مادران دادخواه را جهانی کند.
تجمع دهها هزار نفری استقبال از مادران دادخواه در کویته در دی ماه ۱۴۰۲، جنبش دادخواهی زنان بلوچ به رهبری مهرنگ را به عنوان نماد و سنبل آزادی خواهی در دل مردم مظلوم بلوچ جا انداخت.
هر چند تحصن ۴۵ روزه اسلام آباد، زنان بلوچ، برای آزادی ربوده شدگان به تمام خواسته‌هایش نرسید اما همبستگی و تحسین بسیاری از اقوام و ملت‌های آزاده را در برداشت و مطالبات جنبش مهرنگ درسطح ملی و بین المللی مورد تحسین و تقدیر قرار گرفت.
در پی برگزاری انتخابات پارلمانی پاکستان در فوریه ۲۰۲۴ و تحریم اغلب گروه‌های مردم بلوچستان، جنبش مهرنگ رنگ و بوی سیاسی پیدا کرد.
جنبش مهرنگ و تجمع ۲ جولای گوادر
بعد از گذشت شش ماه و درپی راهپیمایی اعتراضی جنبش دادخواهی مهرنگ، تجمع اعتراض در ۱۲ جولای ۲۰۲۴ جهت پیگیری تعیین تکلیف پرونده ربوده شدگان بلوچ در شهر کویته مرکز ایالت بلوچستان برگزار گردید. پلیس ضد شورش این بار هم اقدام به تیراندازی و ضرب و جرح معترضین کرده و تعدادی از معترضین، بویژه زنان و دختران جنبش دادخواهی را باز داشت می‌نماید.
بعد از برخورد سخت حکومت علیه معترضان مدنی بلوچ، جنبش همبستگی بلوچ (بلوچ یکجهتی کمیتی )به رهبری دکتر مهرنگ، روز ۲۸ جولای ۲۰۲۴ را به عنوان روز همبستگی برای آزادی بازداشت شدگان معترض اعلام و خواستار تجمع هزان نفری در شهر گوادر می‌شود.
ارتش و نیروهای امنیتی پاکستان کلیه مسیرهای منتهی به شهر گوادر را مسدود کرده تا مانع رسیدن سیل کاروان‌های اعزامی از شهرهای دیگر بلوچستان و پیوستن به تجمع اعتراضی گوادر شوند.
ارتش در برخی مناطق به اتوبوس‌های کاروان‌ها( شهر مستونگ) تیراندازی می‌نماید که در اثر تیر اندازی نیروهای ارتش،دهها تن از مردم معترض، مجروح و صدها نفر بازداشت می‌شوند.
در اقدامی دیگر پلیس ضد شورش، به تجمع اعتراضی دهها هزار نفری شهر گوادر، با باتوم و گاز اشک آور و گلوله‌های ساچمه‌ای حمله کرده و بسیاری از معترضین بویژه زنان، دختران و کودکان را مجروح و بازداشت می‌نماید.
در پی این این تظاهرات بیش از هزار نفر از معترضان بلوچ در ۲۸ جولای در گوادر و مسیرهای مواصلاتی مجروح و بازداشت می‌گردند. بعد از حمله پلیس ضد شورش، جنبش همبستگی، تحصن و بسط دو هفته‌ای معترضین را در میدان اصلی شهر گوادر اعلام می‌نماید. که در اثر تحصن معترضان و مادران دادخواه در کف خیابان‌های گوادر، حکومت مجبور می‌شود حدود ۸۰۰ تن از معترضان بازداشت شده را آزاد کند.
راهپیمایی جنبش مهرنگ در شهرهای بلوچستان
راهپیمایی هزاران نفری جنبش همبستگی بلوچ در بسیاری از شهرهای بلوچستان، ( پنجگور، گوادر، تربت، کراچی، قلات، گریشه، مستونگ، نوشکی، کویته و.. ).بعد از گذشت بیست روز از تجمع گوادر ادامه پیدا کرد و این تجمعات بزرگترین تجمعات اعتراضات مدنی بدون خشونت جنبش همبستگی بلوچ در تاریخ بلوچستان بوده است.که نشان از پختگی جنبش همبستگی بلوچ جهت پیگیری مطالبات اجتماعی سیاسی به شیوه‌ای مدرن، مدنی و بدون خشونت بوده است.
همچنین نشان‌دهنده یکی شدن مطالبات جنبش همبستگی مهرنگ با مطالبات و خواسته‌های مردم تحت ستم بلوچستان بوده است.
آثار، پیامدها و دستاوردهای جنبش مهرنگ
یکی از دستاوردهای بزرگ جنبش مهرنگ بوجود آمدن نسلی شجاع، دلیر و فعال از رهبران جوان، زنان بلوچ در عرصه‌های اجتماعی سیاسی بلوچستان بوده است،
بعد از ترور، حذف و ربوده شدن بسیاری از رهبران مرد در بلوچستان در طول ۷۵ سال حاکمیت جبر و استبداد علیه مردم بلوچ، زنان جوان و مادران دادخواه پرچم دار مطالبات و خواسته‌های به حق اجتماعی سیاسی بلوچستان شده‌اند.
این نسل از رهبران جوان و تحصیلکرده زنان بلوچ به همراهی دیگر شیر زنان قوم بلوچ در عرصه‌های اجتماعی، روح سترگی بر کالبد نمور جنبش آزادی خواهی بلوچستان و آزادی ربوده شدگان و مفقود الاثران بلوچ دمیده است و نشان از این است که چنین جنبش تا رسیدن به خواسته‌هایش از پا نخواهد نشست.
خواسته‌ها و مطالبات جنبش
- آزادی ربوده شدگان و زندانیان سیاسی بلوچ دو دهه اخیر.
- واگذاری سهم بلوچها ومردم بومی در قرارداد ۳۰ ساله کریدور( سی پک ) طرح گسترش گوادر
- واگذاری سهم قرارداد استخراج معادن طلا، گرانیت، تیتانیوم، روی، مس، کبالت، نفت و گاز ایالت بلوچستان به مردم بلوچ
- واگذاری امتیازات قرار داد ماهی گیری در دریای مکران به مردم بومی سواحل بلوچستان
- واگذاری زمین‌های سواحل مکران به بومیان بلوچ بلوچستان
- واگذاری خودمختاری سیاسی، اداری به مرکزیت کویته به مردم بلوچستان
- استخدام و واگذاری نهادهای نظامی وامنیتی بلوچستان به مردم بلوچ
مردم ستمدیده‌ی ایالت بلوچستان برای رسیدن به مطالبات قانونی و به حق خود، در طول هفتاد سال گذشته راه طولانی را پیموده‌اند در این مسیر سخت قربانی‌ها و جانفشانی‌های بسیار ارایه داده‌اند.
نظرات