آیه‌ی 9 و 10 اصل برادری میان مسلمانان را یادآوری می‌کند. میان مسلمانان اخوتی برقرار است و همچون اعضای یک خانواده‌ی بزرگ هستند. انسان دارای دو نوع تولد می‌باشد: یکی تولد حیوانی است که از مادری متولد و با چشم گشودن به جهان هستی آغاز می‌شود و میان تمام فرادی که از پدر و مادری مشترک متولد می‌شوند، پیوند برادری به وجود می‌آید. دومی تولد ایمانی است که از مادر ایمان متولد شده و با درک و فهم بینش انسانی و خداشناسی و عبودیت آغاز می‌شود و میان تمام کسانی را که از این مادر متولد شده و دارای تفکر و بینش و عقیده‌ی یکسانی باشند، پیوند برادری ایمانی بوجود می‌آید. بنابراین مسلمانان که دارای بینش و اعتقادی یکسان هستند، همگی از یک خانواده بوده و دارای منشأی یکسان هستند و چه بسا این ارتباط بسیار محکم تر از ارتباط نسبی باشد. چرا که پیوند نسبی به بُعد حیوانی انسان اشاره دارد، اما برادری فکری به بُعد انسانی و روحی او برمی گردد. در نتیجه طبیعی است که یک سری تعهدات و ضوابط میان خانواده‌ی ایمانی به وجود آید که خداوند در کتاب خویش آن را برایمان روشن ساخته است؛ از جمله در این دو آیه به موارد مهمی که نشان از احساس مسئولیت و عدالت یک مسلمان است اشاره کرده است.

1-در اسلام اصل بر صلح و همزیستی مسالمت آمیز بوده و اجرا و برقراری این اصل بر هر مسلمانی لازم و ضروری است. پس باید در این راستا کوشا باشیم.

2-مؤمنان نباید با همدیگر از سر جنگ داشته باشند، چرا که رابطه‌ی آنها بر برادری پیوند خورده است.( برادری نوع دوم)

3-نباید به هیچ عنوان به دنبال دست درازی بر دیگری و ظلم و ستم باشیم. به عبارت دیگر نباید هیچ گاه در حق هیچ کس ستم روا داریم و یا آغازگر جنگ و درگیری باشیم.

4-نباید بی تفاوت چشم بر مسایل جامعه و به ویژه مشکلات میان برادران ایمانی خود ببندیم. بلکه در قبال برادران خود باید احساس مسئولیت نماییم.

5-در صورت بروز اختلاف و درگیری میان دو طایفه یا شخص از مسلمانان، اولین وظیفه‌ی اصلی ما، برقراری صلح و آشتی میان آنان است.

6-نباید در مقابل ظلم و ستم، تسلیم و یا سکوت نماییم. نباید در هیچ صورتی ظلم را بپذیریم، حتی اگر ظلم دامن ما را نیز نگرفته باشد.

7-باید با ظلم و ستم مبارزه نماییم تا آن را ریشه کن نماییم. حتی اگر ظلم از سوی برادر نسبی ما نیز صورت پذیرفته باشد و یا برادری مسلمان در حق نامسلمانی ستم کرده باشد، احساس برادری نباید مانع برقراری عدالت باشد.

8-جنگ و درگیری مسلمان، تنها باید در راستای احقاق و طلب حق و دفاع از مظلوم و برقراری صلح و آشتی در جامعه صورت گیرد. نه اینکه خود به کاسه‌ی داغتر از آش تبدیل شده و شعله ور کننده‌ی آتش باشیم.

9-در دفاع از مظلوم و ستاندن حق نیز باید عدل را رعایت نماییم و تا زمانی و به اندازه‌ای با ظالم درگیر شویم که او را به راه راست آورده و یا حق مظلوم بازستانده شود. بعد از آن باز باید در پی برقراری صلح و آشتی باشیم.

10-اجرای حکم جنگ با ظالم برعهده‌ی حکومت اسلامی و حاکم مؤمن و عادل می‌باشد و نمی توانیم خودسر به جنگ با قوم و قبیله ای به پا خیزیم. اما می‌توانیم با ارشادات صحیح، راهنمایی‌های لازم را ارائه دهیم و یا از راه‌های مختلف در پی برقراری صلح باشیم.

11-هرچند درگیری نیز صورت گیرد، نباید کینه به دل و اسیر دست احساسات شویم و در صورت بازگشت فرد یا گروه متجاوز، وی را بخشیده و در راستای احقاق حق و برقراری صلح گام برداریم.

12-در هر شرایطی باید قسط و عدل را رعایت نماییم و حق کسی را پایمال نکنیم و عدالت را رعایت نماییم.

13-هر کاری که انجام می‌دهیم باید به نیت رضایت الهی باشد، چرا که خداوند نیکوکاران و مقسطین را دوست دارد.

14-رابطه‌ی میان مسلمانان بر انس و الفت و برادری استوار است، پس باید در استحکام این پیوند بیش از پیش بکوشیم.

15-زمانی ما در ایمانمان صادق هستیم که احساس خواهر و برادری نسبت به دیگر مسلمانان داشته باشیم، حتی اگر اهل دیاری دیگر و زبان و نژادی دیگر باشد، او را بر خواهر و برادر نسبی نامسلمان خود ترجیح دهیم و او را برادر حقیقی خود بدانیم.

16-باید بدانیم که رابطه‌ی نسبی، اصل و معیار ارزش نیست، بلکه این ایمان است که ما را با دیگران پیوند می‌دهد.

17-لازم است به خود بنگریم که تا چه اندازه این اصل را در خود پرورانده ایم؟

18-در هر کاری تقوا پیشه کنیم، چرا که تنها با تقوا و فرمانبرداری از خداست که راه نجات و رستگاری خواهیم داشت و مورد رحمت خدا قرار خواهیم گرفت.

ادامه دارد