شهرستان سیب و سوران در جنوب شرقی ایران و با عرض جغرافیایی ۲۷/۲ درجه شمالی و طول جغرافیایی۶۲ درجه شرقی با جمعیتی بالغ بر۵۲ هزار نفر و تراکم ۱۰ نفر در کیلومترمربع می‌باشد. که 75 درصد مردم به کار کشاورزی توأم با دامداری مشغول می‌باشند و همچنین دارای ۳۶۴ پارچه آبادی مسکونی و تعداد۲۲۰ روستا و حدود ۸۷۲۴ خانوار می‌باشد. وسعت این شهرستان ۹۳۲۴ کیلومتر مربع است. این شهرستان از شمال به شهرستان خاش، از شرق به سراوان، از جنوب به بم پشت، و از غرب به زابلی (مهرستان) منتهی می‌شود. 

دارای ۳ بخش مرکزی، هیدوچ و پسکوه می‌باشد. این شهرستان در چند سال اخیر بزرگ‌ترین شهر شهرستان سراوان بود که بر اساس آخرین تغییرات تقسیماتی مصوب در دیماه ۱۳۸۶ شهر سوران، به شهرستان سیب و سوران تبدیل شد. بخش مرکزی شهر جمعیتی بالغ بر۱۳ هزار نفر دارد. 

وجه تسمیه (دلیل نامگذاری): 

این شهرستان از دوقسمت سیب وسوران تشکیل شده است. سیب (سب) وسوران، سب یکی از قدیمی‌ترین شهر‌ها می‌باشد که طبق تحقیقات در ابتدا این روستا بدلیل وفورچشمه‌های آب که قسمتهای زیادی ازسطح روستا را فرا گرفته بوده است «چب» (Cheb) گفته‌اند ولی به دلیل نفوذ فرهنگ عربی اسم روستا از چب به سب (seb) تغییر پیدا می‌کند. 

و یکی از نامهای قدیمی شهر سوران بوده است. جغرافی نویسان این دوره دلیل نامگذاری این شهر را که از کلمه «سوور» (soor) بمعنی جشن و شادی و مراسمات است سوران نامیده‌اند. ولی اهالی قدیمی منطقه سوران را به بدلیل وجود شوره‌زارهای فراوان که در کناررودخانه روتک بوجود آمدند که به آن‌ها سورگ (Sowrag) –در بلوچی به شور سور گفته می‌شود- می گفتند نامگذاری کرده‌اند و با آمدن عده‌ای از مردم دزک و آسپیچ نام این منطقه تغییر کرد و دهوار (dehvar) نامیده شد. اما بعد از گذشت مدت زمانی نام این منطقه تغییر کرد و پوگی (pugi) نام گرفت. دلیل نامگذاری به این اسم هم بخاطر وجود درختچه‌ی بنام (اسکمبل یا نام محلی پوگ) که در کنار قنات‌ها می‌روییده‌اند، بود. 

ازجمله مکانهای تاریخی شهرستان: قلعه سب، قلعه کنت، قلعه پسکوه، سنگ نگاره‌های (چوت پدان) 

 وضعیت اقتصادی: 

اقتصاد مردم منطقه مبنی بر کشاورزی، دامپروری، خدمات و تجارت می‌باشد با توجه به وجود امکانات مناسب کشاورزی و مراکز و قطبهای کشاورزی نظیر دشت مرادآباد و منطقه پسکوه. اکثر مردم به کشاورزی مشغولند و در تولید بسیاری از محصولات ازجمله: خرما، گندم، ذرت دانه‌ای، پیاز و... به خودکفایی رسیده و به خارج از منطقه و حتی خارج از کشور صادرمی‌کنند. وجود شهرک صنعتی در سوران با امکانات ویژه وهمچنین کوره‌های آجرپزی و... برای بسیاری ازافراد جویای کار، شغل ایجاد نموده است. 

سـوران به عنوان کانون کشاورزی ودامداری: 

 این شهرستان با دارا بودن زمینهای مساعد و حاصلخیز کانون تولید انواع میوه‌های جالیزی بخصوص هندوانه و خربزه بوده که متأسفانه اکنون به‌ دلایلی دیگر با آن حجم کشت نمی‌شود. همچنین این شهرستان دارای هزاران اصله درخت خرما ازجمله مرغوب‌ترین رقم خرما (مضافتی) را در کشور دارا می‌باشد. از دیگر محصولات این ناحیه گندم، جو، ذرت، انار و ... می‌باشد. همچنین این شهرستان همیشه مرکز تولید گوشت و شیر دیگر شهرستان‌ها بوده است. 

ســوران بعنوان کانون طبیعی: 

قرار گرفتن شهر سوران در مرکز بخش‌های اطراف وهمچنین وجود پروژه‌های آبخیرداری پسکوه و قسمت غربی دشت مرادآباد و سدها و بندهای خاکی عظیم در قسمت‌های مختلف شهرستان به ویژه سد حق آباد، سد آپاتان، سد ماشکیدعلیا، سد سهرونکی، سد کالان، سد مراد آباد، و سد عظیم دوربن، که از طرحهای ملی می‌باشد باعث شده است تاعلاوه برتأمین آب شرب و کشاورزی زیستگاههای مناسبی برای انواع جانواران، پرندگان و پرورش ماهی ایجاد گردد. وجود شنهای روان در روستای شندان که توسط گز وتاغ مهار شده‌اند امکانات تفریحی مناسبی ایجاد شده است و در صورت سرمایه‌گذاری رونق بیشتری خواهد یافت. وجود گرگواده در ۵ کیلومتری شهر سوران که دارای آثار آتشفشانی وتمدن دیرینه (نگاره) می‌باشد دیدنی است. نیز پارک جنگلی ایجادشده در قسمت غربی آپاتان که در مجاورت آن تلماسه معروف به ریگ زرگران وجود دارد که محل مناسبی جهت تفریح و گردشگری می‌باشد. 

ســوران بعنوان کانون فرهنگی: 

در این شهرستان بیش از۲۷۰ واحد آموزشی در مقاطع مختلف تحصیلی بصورت روزانه، شبانه‌روزی، نمونه دولتی وهمچنین دانشگاه پیام نور وجود دارد. جمعیت بیش از 15 هزار نفری دانش‌آموزی شهرستان سیب و سوران در مقایسه با جمعیت دیگر شهرهای همجوار قابل ملاحظه می‌باشد. و همچنین بیش از ۲۵۰ دانشجو از این شهرستان در دانشگاههای مختلف کشور مشغول به تحصیل هستند که دال برغنای فرهنگی مردم منطقه است. همچنین وجود حوزه‌های علمیه سوران، حق آباد، سرسوره، کهن ملا، شندان، پسکوه، سب ومکتبهای پراکنده‌ی پسرانه و دخترانه در مساجد، نشان از عشق و علاقه به حوزه‌ی فرهنگ و دین مردم این منطقه دارد. 

ســوران بعنوان کانون اقتصادی: 

شکوفایی اقتصادی شهر سوران باعث گردیده است بخشهای مجاور تا حد زیادی به آن وابسته باشند. در محوریت قرار گرفتن سوران میان خاش، زابلی، هیدوچ، زابلی و بم پشت باعث شده مرکز اتصال شهرستانهای مختلف استان با کوتاه‌ترین فاصله وضعیت استراتژیکی پیدا کند. 

نظر به وجود شهرک صنعتی سوران با امکانات ویژه ازجمله: سردخانه با ظرفیت 6 هزار تن و کارگاههای مختلف و مراکز عمده فروش در بازار پررونق سوران که از قدیم محل تأمین مایحتاج مردم اطراف بوده و درحال حاضر ساکنین بخشهای هیدوچ و پسکوه به سوران مراجعه می‌کنند. همچنین بعلت عدم وجود بانک در منطقه هیدوچ و پسکوه و امکانات سرمایه گذاری در سوران، مردم این نواحی دراین شهر سرمایه‌گذاری می‌کنند. وجود کوره‌های آجر و آهک پزی در سوران باعث گردیده است نه تنها تمام آجر و آهک شهرستان برآورده گردد، بلکه به شهرستانهای مجاور نیز خدمت رسانی صورت می‌گیرد که در افزایش ساخت و ساز تأثیر بسزایی دارد. 

ســوران بعنوان کانون سیاسی: 

از نظر تحولات سیاسی سوران نقش تعیین کننده و پیشتازی داشته است. در قبل انقلاب و اوایل انقلاب مردم آگاه و فهیم سوران تحت رهبری روحانیت مبارز ازجمله مرحوم مولوی شهداد مسکانزهی (رح) (فقیه بلوچستان) در به آتش کشیدن مرکز فروش مشروبات الکلی و ظلم ستیزی نقش تاریخی و مهمی ایفا نموده‌ و با برگزاری تظاهراتی در حمایت از انقلاب، کوشیدند. 

گوشه‌ای از فعالیتهای سیاسی مردم منطقه: 

1-مرحوم حمید الله میرمرادزهی یکی از نمایندگان استان سیستان و بلوچستان در شورای قانونگذاری بوده‌ است. 

2-مولوی محمد اسحاق مدنی، طی سالیان نماینده مجلس خبرگان و مشاور رییس جمهوردر امور اهل سنت در کشور بوده‌ است. 

3-مرحوم مولوی محمدشهداد مسکانزهی (رح) حاکم شرع دادگاه انقلاب زاهدان. 

4-نمایندگان ۷ دوره از (۲ دوره مدنی، ۲ دوره رضازهی، ۱ دوره جهاندیده و ۲ دوره میرمرادزهی) مجلس شورای اسلامی از سیب و سوران.

ســوران بعنوان کانون اجتماعی: 

شهرستان سیب و سوران بعنوان مرکز و کانون اجتماعی برای بخشهای اطراف تلقی می‌شود و همچنین تنها شهرستانی است که ساکنان آن بعلت اتحاد ملی، مذهبی و قومی نماز جمعه را در یک مکان برگزار می‌کنند. 

همچنین به‌ علت فراهم بودن امکانات کار و سرمایه گذاری شهر سوران که از مهاجرپذیری بالایی برخوردار بوده که علاوه بر مردم بخشهای اطراف، و از شهرستانهای دیگر نیز جهت سرمایه گذاری و سکونت این شهر را انتخاب نموده‌اند. 

برخی از فامیل‌ها و طوایف شهرستان: جهاندیده، هونکزهی، بیجارزهی، رضازهی، هیبت زهی، پورمند، باهورزهی، دهانی، دهواری، مسکانزهی، گمشادزهی، مزارزهی، چاریزهی، سپاهی، اربابی، درازهی، بلوچزهی، قلندرزهی، سیدزاده، پاهنگ، پرکی، درزاده، صاحبدادزهی، زومکزهی، پیام، سندکزهی، آلبا، محمودی، ملازهی، جهانی، خاکی زهی، حسین زهی، دهقان خلد، پیر زهی، پارسه، بارانزهی، میر مراد زهی. 

منابع:

1-آثار باستانی سیستان و بلوچستان.

2-رساله جغرافیا و تاریخ بلوچستان.

3-برگرفته از تحقیقات میدانی