سید عبدالباعث قتالی، امام جمعه اهل سنّت بندرعباس، در گفت‌وگو با بازخبر به‌مناسبت هفته وحدت، از احترام متقابل و رعایت حقوق پیروان مذاهب مختلف سخن گفت و آن را راه تحقّق وحدت در جامعه است. وی گفت: «برخی تنگ‌نظری‌های شخصی، زحمات بزرگ وحدت‌طلبان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.»
متن این مصاحبه را در زیر بخوانید:
- در هفته وحدت قرار داریم. اهمیت وحدت در جامعه اسلامی چیست؟
اهمیت وحدت به مصلحت عمومی مسلمانان بر می‌گردد. هر چه بین مسلمانان وحدت بیشتری باشد قطعاً آنها از آرامش و قدرت بیشتری برخوردار خواهند بود و بهتر می‌توانند موقعیت خود را در جهان تحکم بخشند.
- علل وقوع اختلاف در میان مسلمانان چه می‌باشد؟
اختلاف می‌تواند علل متفاوتی داشته باشد. برخی از اختلاف‌ها را می‌توان به مساله ذاتی انسانها انتساب نمود و آنها را طبیعی دانست، زیرا هیچ جامعه بشری نیست که بدون اختلاف و رأی متفاوت باشد، اما مهم چگونگی رویایی با این اختلافات است.
حتی در زمان پیامبر اکرم –صلّی‌الله علیه و سلّم– نیز صحابه در خصوص اجتهاد شرعی یا امور سیاسی با هم اختلاف نظر داشتند. پیامبر اسلام –صلّی‌الله علیه و سلّم– ضمن احترام به رأی مخالف، رأی صحیح را اعمال می‌نمود.
- امروزه بیشتر جنگ‌ها و اختلافات در دنیا میان مسلمانان وجود دارد، به نظر شما علت این مشکل در میان مسلمانان چیست؟
جوامع اسلامی غالباً استبداد زده هستند؛ لذا با کوچکترین اختلافی میان مسلمانان بلافاصله تقابل و تضاد شکل می‌گیرد و شکاف‌های اجتماعی خود را نشان می‌دهد.
از طرفی ما با مسأله کج‌فهمی دینی و افراطی‌گری مواجه هستیم. پدیده‌ای که خود نیازمند بازبینی و تعامل است و معمولاً در مورد آن سریع و عجولانه قضاوت می‌شود.
اما ریشه‌های این پدیده که بخش‌های زیادی از جوامع اسلامی را درگیر خود کرده است، باید با تعمّق بیشتر و تعامل بهتری مورد ارزیابی قرار گیرد.
- علت رشد افراط‌گری در جهان اسلام چیست؟
علت افراطی‌گری بدفهمی دین اسلام خصوصاً متون دینی است. اسلام از بدو ظهور خود تاکنون به نحوی با این پدیده روبرو بوده است. نمونه تاریخی آن خوارج بودند که با ظاهربینی دینی شکاف بزرگی در جامعه اسلامی ایجاد کردند و بزرگان صحابه و خلفاء راشدین درگیر این پدیده افراطی بودند.
- از دیدگاه اهل سنت، آیا میان متون دینی و افراط‌گرایی رابطه‌ای وجود دارد؟
متون دینی (قرآن و سنت) براساس اعتدال بنا شده‌اند. در اسلام رحمت، گذشت، برابری در کنار جهاد، تلاش و مقاومت قرار دارد. باید هریک از اینها را در جای خودش استفاده کرد. اما هنگامی که این نظم به هم بخورد، شاهد ظهور ظاهر بینانی خواهیم بود که اوّلاً تنها تفسیر خود را از اسلام قبولد دارند و ثانیاً نسبت به بعد رحمانی و صلح‌طلب اسلام بی‌توجه هستند.
- وضعیت اهل سنت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
وضعیت اهل سنت در ایران مطلوب است. تمامی مسئولان نظام خصوصاً مقام معظم رهبری مبنای کار خود را وحدت قرار داده‌اند. این وحدت دارای ریشه تاریخی است. در همین منطقه جنوب سال‌هاست که ما اهل سنت با شیبعیان زندنگی مسالمت‌آمیزی داریم و با احترام متقابل با یکدیگر تعامل می‌کنیم.
البته این شرایط به معنای حل همه مشکلات نیست. برخی تنگ‌نظری‌های شخصی وجود دارد که در لایه‌های پایین و پنهان تصمیم‌گیری خود را نشان می‌دهد و مانع از مشارکت اهل سنت در امور مدیریتی و اجتماعی می‌شود و به تبعیض و دوگانگی ختم می‌شود.
متأسّفانه چنین دیدگاههایی سبب خنثی شدن تلاش‌های وحدت‌طلبانه بخش‌های اصلی نظام می‌شود که این مسأله خود مشکل بزرگی است.
وحدت را نباید اینگونه تفسیر کرد که یک مذهب تابع مذهب دیگر شود. وحدت وقتی تحقّق می‌یاید که رعایت حقوق و احترام متقابل میان مذاهب مختلف حاکم باشد.
- به نظر شما چگونه می‌توان در تعامل با اهل سنت در ایران، وحدت را عمق بخشد و اعمال سلیفه توأم با محدودیت را مهار کرد؟
اولین مسأله فرهنگ‌سازی است. دومین مسأله اجرای قانون است. هنگامی که امری به قانون تبدیل شد، نباید افراد اجازه یابند که با تحمیل دیدگاه شخصی خود قانون را دور بزنند و محدودیّت‌‌های پنهان را برای بخش‌هایی از جامعه ایجاد کنند. یکی از مشکلات دیگر، موازی کاری دستگاه‌های مختلف تصمیم‌گیر در مورد اهل‌سنت است که سبب می‌شود بسیاری از تصمیم‌های سازنده و وحدت‌آفرین در مورد اهل سنت با این حرکت‌های موازی خنثی شود.
- بطور کلی تعامل دستگاه‌های اجرایی را با اهل سنت در ایران چطور ارزیابی می‌کنید؟
ما نمی گوییم دستگاه‌های اجرایی و اداری با اهل سنت تعامل ندارند. ما از تعامل موجود تشکر می‌کنیم. ما نظام را دوست داریم و از خدمات آن در حوزه‌های مختلف اهل سنت سپاسگزاریم. اما توقّع داریم که تعامل با اهل سنت یک نوع تعامل واقعی باشد. تعامل باید با علما واقعی و دلسوز و مسئولیّت‌پذیر اهل سنت باشد.
اینگونه نباشد که عدّه‌‌ای از افراد ضعیف در اهل سنت تقویت شوند و به نام علماء اهل سنت و نماینده اهل سنت معرفی شوند، ولی از دانش و شخصیّت علمی لازم برخوردار نباشند و بدین ترتیب اهل سنت ضعیف و بی‌مسئولیّت جلوه داده شود.
این افراد نماینده واقعی اهل سنت نیستند و ما انتظار داریم تعامل با علماء واقعی و مسئولیّت‌پذیر اهل سنت صورت گیرد تا این مشکل حل شود.
- بطور کلی جایگاه اهل سنت در قانون اساسی چگونه می‌بینید؟
ما اهل سنت ایران هستیم و دارای ریشه‌های تاریخی در این سرزمین هستیم. دانش، ادبیات و فلسفه این سرزمین مدیون اهل سنت ایران است. اهل سنت ایران قرن‌ها در این سرزمین مذهب غالب بوده‌اند.
اهل سنت ایران افرادی تعامل‌پذیر هستند و اکنون نیز زندگی مسالمت‌آمیزی با برادران شیعه خود دارند. در قانون اساسی بر رعایت حقوق اهل سنت تأکید شده است.
ما انتظار داریم این قانون اساسی که فصل‌الخطاب همه ایرانیان است، بطور کامل به اجرا در آید و همه ما از مزایای زیست همراه با احترام بهره‌مند شویم.
نظرات