بە موجب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دو گونە اقلّیّت وجود دارد، یکی دینی و دیگر مذهبی.
موضوع اقلّیّت دینی در اصل ۱۳ قانون اساسی بیان شدە است کە مقرّر داشتە ایرانیان زرتشتی، کلیمی و مسیحی، اقلّیّت‌های دینی شناختە در قانون اساسی هستند و در انجام مراسم دینی خود آزادند و در احوال شخصیە (ازدواج، طلاق، ارث و وصیّت) همچنین تعلیمات دینی، بر طبق آیین خود عمل می‌کنند.
موضوع اقلّیّت‌های مذهبی در اصل ۱۲ قانون اساسی مطرح شدە کە بەموجب آن مذهب رسمی، جعفری اثنی‌عشری است. در عین حال مقرّر شدە کە مذاهب دیگر اسلامی یعنی حنفی، شافعی، مالکی، حنبلی و زیدی دارای احترام کامل هستند و پیروان این مذاهب در انجام مراسم مذهبی طبق فقە خود آزادند و در تعلیم و تربیت دینی و احوال شخصیە بە ضوابط مذهبی خود عمل می‌کنند و دادگاەها نیز در رسیدگی بە دعاوی مربوطە احوال شخصیە این مذاهب قواعد مذهبی خودشان را اجرا می‌کنند. ضمناً در هر منطقەای کە پیروان یکی از این مذاهب اکثریّت داشتە باشند، مقرّرات محلّی در حدود اختیارات شوراها، با حفظ حقوق سایر مذاهب، بر طبق مذهب اکثریّت خواهد بود. توجە شود کە مطلب اخیر منعی برای فعّالیّت‌های اقلّیّت‌های دینی یا مذهبی در در امور محلّی ایجاد نکردە است.
البتە از دیدگاە قانون اساسی ایران، بە موجب اصل یازدهم این قانون، همە مسلمانان، یک امّت تلقّی شدەاند. در عین حال افراد غیر مسلمان بە موجب اصل ۱٤ قانون اساسی باید از اخلاق حسنە و قسط و عدل اسلامی در برخورد با خود برخوردار شوند و مردم موظّفند حقوق انسانی آنان را رعایت کنند.
اقلّیّت‌های دینی شناختە‌شدە و بطریق اولی، اقلّیّت‌های مذهبی، حق دارند جمعیّت‌ها و انجمن‌های خود را داشتە باشند و بەموجب اصل ۲٦ قانون اساسی، هیچ‌کس را نمی‌توان بە شرکت در این انجمن‌ها مجبور یا از شرکت در آن‌ها منع کرد.
اقوام مختلف ایرانی کە بە‌نظر می‌رسد استفادە از لفظ اقلّیّت در مورد آن‌ها صحیح نباشد، زیرا همە ایرانی هستند و از حقوق شهروندی ایرانیان برخوردارند، می‌توانند از زبان‌های محلّی و قومی خود در مطبوعات و رسانەهای گروهی استفادە و ادبیات مربوط بە آن را در مدارس تدریس کنند؛ هر چند کە خط و زبان رسمی و مشترک اقوام ایران، فارسی است و اصل ۱٥ قانون اساسی در عین اعلام مطلب اخیر حق اقوام گوناگون ایرانی را در استفاده از گویش‌ها و زبان‌های محلّی شناختە است؛ ولی در هر حال باید زبان فارسی در کنار گویش‌ها و زبان‌ها تدریس شود.
آنچە گفتیم باید در پرتو دو اصل ۱۹ و ۲٠ قانون اساسی در نظر گرفتە شود کە بەموجب اصل ۱۹، مردم ایران از هر قوم و قبیلە از حقوق مساوی برخوردارند و رنگ، نژاد، زبان و مانند این‌ها، سبب امتیاز نیست. همچنین بە موجب اصل ۲٠، همە افراد ملّت از زن و مرد، بەطور یکسان در حمایت قانون قرار دارند و از همە حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بدون تبعیض برخوردارند.
مجموع آنچە کە گفتە شد البتە باید با در نظر گرفتن احکام خاصّ مندرج در برخی از اصول دیگر قانون اساسی در نظر گرفتە شود.
روزنامە شرق. ۲۱ اذر ۱۳۹٦. سال پانزده. شمارە ۳٠۳۲_ صفحە ۱٦
نظرات