بسیاری از افراد، از بی‌میلی‌شان به غذا خوردن شکایت دارند. برخی حتی زمانی هم که گرسنه هستند، نمی‌توانند به‌درستی غذا بخورند. در برخی افراد، این مشکل با حالت تهوع قبل یا بعد از غذا همراه است. از دست دادن اشتها از لحاظ علمی بی اشتهایی نام دارد و معمولا یک یا دو روز به طول می‌انجامد. اگر بی اشتهایی بیشتر از دو یا سه روز طول بکشد، به مشکلی نگران‌کننده تبدیل می‌شود. بی اشتهایی می‌تواند ناشی از دلایل مختلفی باشد و منجر به حالت تهوع، سردرد و تشنگی مفرط شود. علت بی اشتهایی چیست؟ عوارض بی اشتهایی به شدت و مدت زمانی که این مشکل به طول می‌انجامد،‌ بستگی دارد. حالت تهوع، استفراغ، کاهش وزن، اسهال، سردرد و عدم ثُبات رفتاری از عوارض بی اشتهایی هستند. ممکن است بی اشتهایی فرد ناشی از عدم علاقه‌ی او به بعضی از غذاها باشد. علاوه بر این، دلایل دیگری نیز می‌توانند علت بی اشتهایی فرد باشند. پزشک با معاینه‌ی بیمار و بررسی آسیب‌های جسمی یا ذهنی، ریشه‌ی بی اشتهایی فرد را پیدا می‌کند تا بتواند او را مورد درمان قرار بدهد. دلایل بی اشتهایی عبارت است از:

1. استرس و فشارهای احساسی استرس و وضعیت روحی تأثیر زیادی بر اشتهای فرد دارند. به همین دلیل شرایط استرس‌زایی مانند از دست دادن شغل، از دست دادن عزیزان، امتحانات خیلی مهم و افسردگی، بر اشتهای فرد تأثیر منفی می‌گذارند. همچنین شادی و هیجان زیاد مانند ازدواج، پیدا کردن شغل جدید و ترفیع شغلی نیز می‌توانند به‌طور موقت اشتها را کاهش بدهند.

2. بارداری بسیاری از زنان از بی اشتهایی در دوران بارداری شکایت دارند. این اتفاق بیشتر در سه ماهه‌ی اول بارداری اتفاق می‌افتد. بی اشتهایی در دوران بارداری معمولا با علائمی مانند استفراغ و حالت تهوع همراه است و در آن زنان دوست دارند فقط غذاهای خاصی را مصرف کنند. ممکن است در مراحل انتهایی بارداری، فشار رحم بر روده نیز باعث یبوست و بی اشتهایی فرد شود. مصرف آب فراوان، صرف تعداد وعده‌های غذایی بیشتر ولی سبک‌تر در طول روز و اجتناب از مصرف غذاهای چرب، بهترین اقداماتی هستند که زنان باردار و بی اشتها می‌توانند انجام بدهند.

3. عفونت‌ها برخی از عفونت‌های ویروسی،‌ باکتریایی و قارچی نیز می‌توانند موجب بی اشتهایی فرد شوند. عفونت‌هایی مانند آنفولانزا، سینه‌پهلو، عفونت‌های کبدی مانند هپاتیت A و B، التهابات کبد، عفونت‌های ریه مانند سل، عفونت‌های کلیه مانند پیلونفریت، ایدز و کولیت زخمی می‌توانند عامل بی اشتهایی در کودکان و بزرگسالان باشند. البته این بیماری‌ها علائم دیگری نیز دارند که باعث می‌شود تشخیص‌شان کار آسانی شود. برخی از علائم رایج عفونت‌ها عبارتند از: درد، تب، سرماخوردگی، گرفتگی عضلات شکمی، اسهال و استفراغ.

4. بیماری‌های جدی بی اشتهایی می‌تواند از علائم بیماری‌های سختی مانند نارسایی‌های کلیوی، کبدی، قلبی و نارسایی مزمن غدد فوق‌کلیوی باشد. همچنین بیماری‌های قلبی، کلیوی، کبدی، سیروز، پانکراتیت(التهاب لوزالمعده)، آپاندیسیت و سندروم روده‌ی تحریک‌پذیر نیز می‌توانند موجب بی اشتهایی شوند. انواع سرطان‌ها مانند سرطان روده بزرگ، سرطان خون، سرطان کلیه، سرطان ریه و سرطان معدهنیز می‌توانند دلیل بی اشتهایی فرد باشند. این بیماری‌ها به‌ندرت اتفاق می‌افتند ولی علائمی دارند که نباید از آنها چشم‌پوشی کرد. به همین دلیل توصیه می‌شود بی اشتهایی مداوم را نادیده نگیرید و به پزشک مراجعه کنید.

5. اختلالات خودایمنی اختلالات خودایمنی مختلف مانند دیابت، بیماری‌های خودایمنی، اسکلرودرمی(نوعی بیماری رماتیسمی) و انواع التهابات مفصلی مانند رماتیسم مفصلی نیز می‌توانند علت بی اشتهایی افراد باشد. بی اشتهایی ممکن است به دو شکل تدریجی یا ناگهانی اتفاق بیفتد. اختلالات خودایمنی علاوه بر بی اشتهایی ممکن است علائمی مانند کاهش وزن، کاهش قند خون، استفراغ و درد مفاصل را نیز در فرد به‌وجود بیاورد. اگر بی اشتهایی‌تان طولانی شد و در خانواده‌تان سابقه‌ی اختلالات خودایمنی وجود دارد،‌ بهتر است زودتر به پزشک مراجعه کنید.

6. سایر دلایل بی اشتهایی علاوه بر دلایلی که ذکر شد، مشکلات روانی مانند اسکیزوفرنی، اضطراب، افسردگی، زوال عقل، بیماری آلزایمر، اختلالات غذا خوردن مانند پرخوری، اختلال غذایی بینگ، بی اشتهایی عصبی و نیز داروهای افسردگی، داروهای فشار خون، آنتی‌بیوتیک‌ها، متفورمین و… نیز می‌توانند باعث بی اشتهایی شوند. همچنین روش‌های درمانی مانند شیمی‌درمانی و پرتودرمانی هم می‌توانند موجب بی اشتهایی، استفراغ و سایر علائم روانی شوند.

بی اشتهایی مداوم، دلیل محکمی بر بیمار بودن شما نیست، اما ممکن است بی اشتهایی‌تان نشانه‌‌ی یک بیماری دیگر باشد بنابراین بهتر است آن را جدی بگیرید.

کمبود وزن نیز مانند اضافه وزن و چاقی برای سلامتی مضر است. لذت بردن از مواد غذایی برای افرادی که دچار بی اشتهایی هستند نباید به یک حسرت تبدیل شود. راهکارهایی به همین منظور وجود دارد که می توانند به اینگونه افراد کمک کنند. روش های رفع بی اشتهایی پرخوری مشکل بسیاری از افراد جامعه می باشد ، به گونه ای که بسیاری از افراد دلیل چاقی خود را پرخوری می دانند. اما در این میان افرادی نیز هستند که مشکل کم اشتهایی دارند، این موضوع باعث شده تا آنها به وزن ایده آل خود نرسند. بی اشتهایی برخلاف رژیم افراد چاق، رژیم هایی که برای افزایش وزن افراد لاغر تجویز می شود، معمولا زمان بر هستند و شاید حتی از یک ماه تا 3 ماه زمان لازم باشد تا وزن فرد لاغر زیاد شود.

افزایش اشتها می تواند یک کار پیچیده باشد به خصوص اگر شما با غذاهایی مواجه شوید که وسوسه کننده نیستند یا برای فرآیند کاهش وزنتان نمی توانند مفید باشند. اصلا نگران نباشید. موارد بسیار زیادی وجود دارد که می توانید امتحان کنید و دوباره از خوردن غذاهای مختلف لذت ببرید. درمان بی اشتهایی در این مقاله قصد داریم به روش افزایش اشتها با کمک تغییر عادت های غذایی بپردازیم.

1. همیشه صبحانه بخورید: حتما شما هم در مورد اهمیت مصرف وعده غذایی صبحانه چیزهایی شنیده اید اما یادآوری آن خالی از لطف نیست. صبحانه یک وعده غذایی بسیار مهم است. مصرف یک صبحانه سالم و متعادل می تواند بعد از یک شب طولانی متابولیسم بدن را تحریک کند و بدن را برای کل روز آماده سازد. خوردن صبحانه به شما کمک می کند انرژی مورد نیاز خود را تامین کنید و در طول روز فعال باشید. بنابراین اشتهای شما نیز افزایش پیدا خواهد کرد. برخی از گزینه های عالی برای یک صبحانه سالم ومتعادل شامل نان سبوس دار، ماست، گرانولا، میوه های تازه و مصرف اسموتی های سالم و طبیعی میوه است. اگر می خواهید مقدار کالری دریافتی خود را افزایش دهید، می توانید کره بادام زمینی یا برشی از نان سبوس دار یا نان تست را امتحان کنید. این مواد خوشمزه و سرشار از چربی های سالم هستند.

2. وعده های غذایی کم و مکرر داشته باشید. مصرف وعده های غذایی با حجم و تعداد زیاد می تواند اشتهای شما را تحریک کند.مصرف وعده های غذایی بزرگ نمی تواند به افرادی که دارای اشتهای کم هستند کمکی کند. از سوی دیگر مصرف وعده های غذایی کوچک تر می تواند مفید باشد. سعی کنید وعده های غذایی خود را به چند وعده کوچک تر تقسیم کنید و آن را به صورت مکرر مصرف نمایید. خوردن وعده غذایی کوچک تر می تواند به شما کمک کند بعد از مصرف غذا احساس خوب و سبکی داشته باشید. زمانی که وعده غذایی شما زیاد و بزرگ باشد، معده بیشتر پر می شود و احساس سنگینی می تواند اذیت کننده باشد. به همین دلیل افرادی که دارای اشتهای اندک هستند از مصرف وعده غذایی بزرگ هیچ لذتی نمی برند. سعی کنید روزانه 4 الی 6 وعده غذایی داشته باشید. از شکستن عادت های غذایی خود نترسید. سعی کنید غذاهایی را مصرف کنید که دوست دارید و هوس کرده اید. اگر دوست دارید وعده غذایی بزرگی در صبحانه بخورید اینکار را انجام دهید. اگر دوست دارید زمان شام را به دو وعده غذایی کوچک تر تقسیم کنید حتما اینکار را امتحان کنید.

3. غذاهای مورد علاقه خود را انتخاب کنید: زمانی که غذای مورد علاقه خود را مصرف می کنید، خوردن بسیار آسان تر خواهد بود. زمانی را برای خرید و آماده سازی غذاهایی صرف کنید که دوست دارید. اگر در حال حاضر وزن شما کمتر از حد ایده آل است نباید در مورد مصرف غذاهای مورد علاقه خود زیاد نگران باشید. اگر عاشق شکلات، کیک یا پیتزا هستید، می توانید به مقدار کم از این مواد لذت ببرید. با این حال، مصرف بیش از حد مواد غذایی پرچرب، می تواند حس سنگینی در شما ایجاد کنید بنابراین حد اعتدال را نگه دارید. شما همچنین می توانید از غذاهای مورد علاقه خود یا غذاهای خانگی و دوران کودکی استفاده کنید. غذاهایی را امتحان کنید که رابطه خوبی با خاطرات گذشته شما دارند. در اینصورت راحت تر می توانید غذا بخورید.

4. میان وعده و تنقلات سالم بخورید: زمانی که با خوردن غذا در وعده های غذایی مشکل دارید، مصرف میان وعده و تنقلات سالم می تواند بسیار مفید باشد. مقادیر اندک کمتر شما را اذیت خواهد کرد و بدن شما را برای مصرف وعده های غذایی اصلی آماده می کند. سعی کنید کاسه ای از مواد مورد علاقه خود را در سراسر خانه قرار دهید تا در طول روز به خوردن این مواد تشویق شوید. موادی را انتخاب کنید که دارای قند و چربی سالمی هستند. مثلا می توانید از موز، آووکادو، آجیل و دیپ هایی همچون حمص یا پنیر خامه ای استفاده کنید. اگر خواستید می توانید از مواردی همچون ذرت بو داده نیز استفاده کنید. به یاد داشته باشید که تنقلات و میان وعده ها نباید به جای وعده های اصلی مصرف شود. بنابراین بهتر است از مصرف میان وعده در نزدیکی زمان وعده های اصلی خودداری کنید در غیر اینصورت اشتهای شما کور خواهد شد.

5. از خوردن غذاهایی که بوی تند دارند پرهیز کنید: غذاهایی با بوی تند ممکن است اشتهای شما را به طور کلی کور کند و نتوانید وعده غذایی خود را مصرف کنید. این اتفاق به خصوص زمانی رخ می دهد که زیاد گرسنه نباشید. از خوردن موادی همچون تن ماهی یا پنیر بد بو جدا خودداری کنید. به یاد داشته باشید که غذاهای داغ بیشتر از غذاهای سرد بو دارند. بنابراین سعی کنید ساندویچ، سالاد یا برش سردی از گوشت را امتحان کنید.

6. فیبر کمتری بخورید: فیبر (ماده مغذی که در میوه ها، سبزیجات و غذاهای سبوس دار یافت می شود) یک ترکیب ضروری برای رژیم غذایی سالم است. با اینحال، غذاهای غنی از فیبر می تواند شما را سیرتر نگه دارد و از اشتهای شما بکاهد. از موادی که فیبر بالایی دارند در حد اعتدال استفاده کنید. برای بدن شما هضم مواد پرفیبر زمانبر است. بنابراین این گونه موارد برای افرادی عالی است که به دنبال کاهش وزن خود هستند. اما اگر شما به دنبال افزایش اشتهای خود هستید، بهتر است مصرف غذاهای غنی از فیبر را کاهش دهید. مصرف غذاهایی همچون برنج قهوه ای یا پاستا و نان سبوس دار می تواند شما را به مدت طولانی سیر نگه دارد. البته این یک راه حل کوتاه مدت است زیرا فیبر یک ماده مغذی ضروری برای بدن محسوب می شود و باید مصرف گردد.

7. از گیاهان و ادویه جات در پخت و پز خود استفاده کنید: به عبارت دیگر، غذاهایی که دارای بوی خوبی هستند می توانند اشتهای شما را تحریک نمایند. سعی کنید به غذاهای خود گیاهان و ادویه جات خوشبوی متعددی اضافه کنید تا بتوانید بوی بسیار مطبوعی ایجاد نمایید. در این صورت دیگر مصرف غذا برایتان خسته کننده نخواهد بود. دارچین یکی از ادویه هایی است که به طور مکرر در مواد غذایی استفاده می شود و می تواند اشتهای شما را تحریک نماید. شما می توانید این ادویه خوشبو را به غذاهای پخته شده اضافه کنید یا اینکه کمی روی نان تست یا گوشت خود بپاشید. گیاهانی همچون ریحان، آویشن، رزماری و رازیانه می توانند طعم بی نظیری به غذاهای شما اضافه کنند. شما می توانید از این گیاهان در غذاهای مختلفی استفاده کنید و ترکیب متفاوت آن ها را با غذاهای مختلف تجربه نمایید. نکات: از دست دادن اشتها ممکن است نشانه افسردگی باشد. در اینگونه موارد بهتر است با یک متخصص مشورت کنید. از خودتان سوالاتی را بپرسید: آیا اشتها و تمایل خود را به غذا خوردن از دست داده ام؟ آیا این تغییر در اشتها با موارد دیگر نیز همراه بوده است؟ از دست دادن اشتها ممکن است به دلیل استرس نیز باشد. یافتن روش هایی برای کاهش استرس می تواند مفید باشد. دور و اطراف خود را با بوهای خوب پر کنید. داشتن یک دسر با کالری بالا که سالم است نیز می تواند موثر باشد.شما می توانید از موز یا آناناس استفاد کنید. برای اینکه اشتهای خود را هرچه سریع تر افزایش دهید، کمی آدامس نعناع بردارید و به مدت 30 دقیقه بجوید.

هشدارها:

افزایش وزن سریع و ناگهانی می تواند برای سلامتی شما مضر باشد. سعی کنید وزن خود را به صورت پایدار و آرام افزایش دهید. از مواد سالم استفاده کنید. همیشه قبل از شروع یک رژیم غذایی جدید با پزشک متخصص مشورت کنید. قبل از این که اقدام به هر نوع خوددرمانی بکنید بهتر است به پزشک مراجعه کنید. به خاطر این که تنها، یک متخصص می‌تواند علت بی اشتهایی شما را تشخیص دهد. به احتمال زیاد پزشک داروهایی را تجویز می‌کند که باید با دقت مصرف کنید. در این صورت در کنار مصرف دارو می‌توانید برخی از روش‌های طبیعی را برای مقابله با بی‌اشتهایی‌تان انجام دهید.

1. سر ساعت مشخصی غذا بخورید این روزها با توجه به مشغله‌های زیاد، مردم زمان مشخصی به غذا خوردن اختصاص نمی‌دهند. متأسفانه این مسئله روی مشکل بی اشتهایی تأثیر بد می‌گذارد. برای همین مهم است که شما زمان مشخصی به غذا اختصاص دهید و هر روز سر ساعت معین غذا میل کنید. به جای این که هر روز سه وعده غذا بخورید 5 تا 6 وعده‌ی کم حجم میل کنید. اگر شاغل هستید حتماً با خود غذا ببرید و باز سر وقت میل کنید. حُسن سر ساعت غذا خوردن این است که کمک می‌کند اشتهای شما افزایش پیدا کند.

2. مواد غذایی سالم و خوش طعم میل کنید با وجود این که هیچ غذایی به مذاق فرد بی‌اشتها خوشمزه نمی‌آید اما لازم است که این فرد مواد مغذی لازم برای بدنش را دریافت کند. برای همین باید به سراغ مواد غذایی خاصی برود که برایش اشتها برانگیزتر است. می‌توانید از غذاهای مورد علاقه‌تان شروع کنید. لیستی از غذاهای مورد علاقه و اشتها برانگیز را تهیه کنید. گیاهان دارویی مانند گیاه زوفا ، بابونه، نعناع فلفلی، زنجبیل، سیر، چای سبز، افسنطین و غیره برای تحریک طبیعی اشتها مفید هستند با وجود این که این روش می‌تواند کارساز باشد اما معنی‌اش این نیست که از همان اول همه‌ی مشکلات حل می‌شود. اگر میل به غذاهای پرکالری پیدا کردید اشکالی ندارد. گاهی اوقات این کالری‌ها جایگزینی برای کالری‌های از دست رفته می‌شود. مواد غذایی از قبیل بستنی، شیرینی‌جات، گوشت قرمز، مرغ، برنج، سوپ، غلات و غیره مصرف کنید. از این گذشته لازم است که سبزیجات، میوه و مواد غذایی سرشار از پروتئین نیز مصرف کنید.

3. گیاهان دارویی را امتحان کنید یکی دیگر از روش‌های تحریک اشتها استفاده از گیاهان دارویی است. گیاهان دارویی مانند گیاه زوفا ، بابونه، نعناع فلفلی، زنجبیل، سیر، چای سبز، افسنطین و غیره برای تحریک طبیعی اشتها مفید هستند. می‌توانید از دم کرده یا عرق این گیاهان استفاده کنید. البته توجه داشته باشید قبل از مصرف این گیاهان نیز با پزشکتان مشورت کنید. می‌توانید از قرص گل راعی استفاده کنید. این گیاه برای تسکین دردهای گوارشی مناسب و انرژی زا است برای همین اشتها را بیشتر می‌کند. روزانه دو قرص 325 میلی گرمی بین سه وعده‌ی غذایی میل کنید. می‌توانید با پزشکتان مشورت کنید و از قرص‌های گیاهی دیگری که باعث تحریک اشتها می‌شود استفاده کنید.

4. آب بیشتری بنوشید اگر اهل ورزش نبوده‌اید و به تازگی ورزش را شروع کرده‌اید به آب بیشتری نیاز دارید. زمانی که بدنتان دهیدراته شود یعنی آبش را از دست بدهد دچار بی‌اشتهایی می‌شوید. عادت کنید که روزانه 6 تا 8 لیوان آب بنوشید. قبل و بعد از هر جلسه‌ی ورزشی آب بنوشید.

5. به سلامت روحتان بیشتر توجه کنید افسردگی می‌تواند باعث کاهش اشتها شود برای همین نیاز به داروهای ضدافسردگی خواهید داشت. اگر مشکلات روحی‌تان را حل کنید خواهید دید به زودی مشکل بی‌اشتهایی‌تان نیز رفع خواهد شد.

6.از پزشک متخصص کمک بگیرید بعضی وقت‌ها اگر به پزشک مراجعه نکنید نمی‌توانید علت واقعی مشکل بی اشتهایی‌تان را پیدا کنید. احتمالاً از بیماری مانند آنورکسی(بی اشتهایی عصبی) رنج می‌برید در این صورت اگر اقدام به خود درمانی کنید امکان دارد مشکل حادتر شود. زمانی که بدنتان دهیدراته شود یعنی آبش را از دست بدهد دچار بی‌اشتهایی می‌شوید. عادت کنید که روزانه 6 تا 8 لیوان آب بنوشید گاهی پیش می‌آید برای درمان بی اشتهایی لازم می‌شود تا بستری شوید. برای همین لازم است که از یک متخصص تغذیه و یک روانشناس کمک بگیرید. در موارد حادتر ممکن است نیاز باشد که پزشکان از شیوه های خاص برای تغذیه‌ی بیمار کمک بگیرند مانند کار گذاشتن لوله یا تزریق‌های وریدی.

7. حجم غذا را کم و تعداد وعده ها را بیشتر کنید سعی کنید حجم غذایتان را کاهش دهید و در طول روز چند وعده بخورید. معده‌ی شما به طور طبیعی غذاهایی با حجم کم قبول می‌کند. کاهش حجم غذا شیوه‌ای است که معده‌تان در انتظار خوشامد گویی به وعده های دیگر باشد.

8. متابولیسم‌تان را افزایش دهید اگر اشتهایتان را از دست داده‌اید سعی کنید که فعالیت بدنی‌تان را بیشتر کنید. ورزش کردن بهترین روش برای تحریک متابولیسم یا همان سوخت و ساز بدن است. زمانی که متابولیسم بدنتان بیشتر شود میل به غذا نیز افزایش می‌یابد.

9. داروهایی که مصرف می‌کنید را بررسی کنید اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید و دچار بی‌اشتهایی شده‌اید از پزشکتان بخواهید تا داروهایتان را بررسی کند. توجه داشته باشید که برخی از داروها باعث بی اشتهایی می‌شوند. در این صورت پزشک می‌تواند داروهای جایگزین تجویز کند و به این ترتیب مشکل بی اشتهایی رفع شده یا کاهش پیدا می‌کند.