مسئله توسعه به عنوان پدیده ای چند بعدی در دوران ما، هدفی است که همه‌ی نظام ها و کشورهای جهان آن را از طریق برنامه ریزی های کوتاه، میان و بلند مدت دنبال میکنند. مفهوم توسعه‌ی فرهنگی دارای ویژگی هایی است که بار معنایی دو مفهوم توسعه و فرهنگ را یکجا بر دوش می کشد. جامعه پدیده ای فرهنگی است که بر اثر عمل معنادار انسان به وجود می آید. انسان موجودی فرهنگی است و به آفرینش فرهنگ و عناصر آن در جامعه می پردازد و خواسته های ابتدایی و پیچیده‌ی خود را در آن پاسخ می دهد یا می جوید.
توسعه دستاورد انسان و فعالیت اوست و بنابراین دارای مختصات فرهنگی است و هدف از آن ایجاد زندگی پر ثمری است که توسط فرهنگ تعریف می شود. از این رو، توسعه‌ی فرهنگی را می توان پربارسازی و تحکیم جنبه های مختلف تجلیات فرهنگی، فراهم سازی امکانات فرهنگی برای کلیه‌ی افراد از رهگذر گسترش میزان مشارکت در انجام فعالیت های خلاق با استفاده از ابزار مناسب و در فضایی از احترام متقابل و ابراز آرای متفاوت دانست.
مشخصاتی چون آزادی بیان، آزادی شرکت در فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی، تبادل آزادانه‌ی افکار و عقاید، دانش علمی، خلاقیت و آفرینشگری، گسترش فرهنگ پرسش و پژوهشگری و کاربردی کردن تحقیقات برای حل و ساماندهی مشکلات اجتماعی، از جمله راهکارهای عملی برای توسعه‌ی فرهنگی است. ضمن اینکه در شرایط کنونی، سرعت تغییرات فرهنگی مرهون استفاده گسترده از وسایل ارتباط جمعی به ویژه مطبوعات، پوشش و تیراژ مطبوعات و وسایل خبری دیگر است.
با در نظر گرفتن اینکه مهمترین پیش شرط توسعه‌ی فرهنگی، برقراری امنیت، نظم و ایجاد آرامش در جامعه است. چرا که تنها در این شرایط امکان تبادل نظر و گفتگو بر مبنای موازین قانونی وجود خواهد داشت و هویتهای فرهنگی شکل می گیرند، تداوم می یابند و زمینه برای کنش متقابل فرهنگی را فراهم می سازند.
در پاسخ به این پرسش که نسبت شهرستان بوکان با توسعه‌ی فرهنگی چیست؟ می توان ادعا کرد که برخی از زمینه ها و توانمندی های لازم برای توسعه‌ی فرهنگی در شهرستان بوکان وجود دارد زیرا:
- بوکان دارای تعداد قابل توجهی نویسنده و منتقد در حوزه های مختلف ادبی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی است که دارای آثار چاپ شده در مطبوعات محلی، ملی و منطقه ای هستند.
- آثار چاپی به صورت کتاب، مجموعه شعر و داستان در بوکان به نسبت سطح استان بیشتر بوده و دارای اهمیت ویژه است. هرچند به علل مختلف در گذشته هم کمیت و هم کیفیت آثار یادشده بیشتر بود ولی اکنون چاپ آثار نویسندگان یادشده به علت مشکلات نشر کتاب، عمدتاً در خارج از کشور صورت می گیرد.
- در سالهای گذشته، شهرستان دارای گروه های هنری متعدد و موفق در زمینه تئاتر، موسیقی و ... در سطح استان و کشور بوده و رتبه ها و موفقیت هایی را در مناسبت ها و جشنواره های مختلف کسب می کردند. هنوز هم در برخی از زمینه ها این استعداد وجود دارد.
- افزایش کمی وکیفی تعداد دانش آموخته های دانشگاهی در سطوح عالی در بوکان از دیگر مختصات شهرستان است. هر سال تعداد قابل توجهی از دانش آموزان دختر و پسر بوکانی در کنکور سراسری پذیرش می شوند.
- استفاده‌ی روزافزون از وسایل ارتباطی جدید و گسترش حضور در فضای مجازی در سطح شهرستان.
- وجود تقاضا برای دریافت مجوز و پروانه‌ی انتشار مطبوعات محلی (هفته نامه و ماهنامه و ...) که متأسفانه علیرغم گذشت زمان زیاد از درخواست آنها، هنوز شهرستان فاقد امکانات اطلاع رسانی عمومی اعم از روزنامه، هفته نامه و یا رادیوی محلی است.
- فعالیت گسترده‌ی انجمن های داوطلبانه‌ی غیردولتی در سطح شهرستان نیز از ویژگیهای شهرستان است. این تشکل ها سهم قابل توجهی در فعالیتهای اجتماعی بر عهده دارند و از نزدیک با مردم از یک سو و از سوی دیگر با سازمانهای دولتی در ارتباط هستند.
اما باوصف وجود زمینه ها و شرایط مناسب، هنوز تحقق آنچه که توسعه‌ی فرهنگی نامیده می شود، در شهرستان با موانعی روبرو است زیرا:
- از نظر معیارهای توسعه‌ی فرهنگی، استان آذربایجان غربی جزو استانهای کمتر توسعه یافته است. حداقل معیارهای لازم برای این بخش از توسعه در سطح استان هنوز شکل نگرفته اند. شهرستان بوکان نیز به پیروی از آن توسعه نیافته است. اما با توجه به معیارهای نسبی و در مقایسه با موقعیت استانی، مخصوصاً جمعیت شهرستان بوکان، میزان توسعه نیافتگی شهرستان به مراتب بیشتر است. از نظر عدم وجود مطبوعات محلی مستقل، راکد ماندن فعالیتهای هنری (فروپاشی اکثریت گروه های تئاتر شهرستان یا نقل مکان به جای دیگر، نبود سینما، گروه های موسیقی شهرستان نسبت به گذشته فعالیتی ندارند و ...)، نداشتن امکانات ارتباطی عمومی مانند رادیو و ... که حداقل اطلاع رسانی عمومی در آن صورت پذیرد.
- ذهنیت های موجود در استان با لوازم توسعه‌ی فرهنگی تناسب چندانی ندارند.
- معضل بیکاری برای جوانان تحصیل کرده در سطح شهرستان و توزیع عادلانه‌ی امکانات اشتغال نیز به وضوح قابل درک است.
وجود این مشکلات و موانع موجب شده است که بسیاری از استعدادها در این شهرستان عملاً معطل مانده و یا مجبور به مهاجرت از شهرستان شده اند. به عبارت دیگر گروهی که میتوانند فضای فرهنگی شهرستان را تلطیف بخشند و از نظر فرهنگی در توسعه‌ی شهرستان نقش مؤثر و مفید داشته باشند - با ترک زادگاه خود- هم از شانس زندگی در کنار دوستان و بستگان محروم می مانند، هم شهرستان از وجود آنها محروم می شود و به دنبال آن از قافله‌ی توسعه عقب می ماند.
نظرات