مقدمه:

هنگامیكه از غار صحبت به میان می آید، همگان فضایی تاریك، نامفهوم، سرد و البته مرموز را مجسم می كنند. غارها نخستین سرپناه های انسان بودند و از آن زمان تاكنون نوع نگرش و نیاز بشر به این واژه تغییراتی اساسی كرده است. امروزه غارنوردی نه به عنوان یك ورزش، بلكه به عنوان یك ماجراجویی و از منظری دیگر یك فعالیت علمی بسیار تخصصی مورد توجه اهل نظر قرار گرفته است. غارنوردی اولین نیاز دانشمندان و غارشناسان برای دستیابی به اعماق ناشناخته های اعماق زمین است. آب شناسی، دیرینه شناسی، بررسی لایه های زمین، تاریخ و سیر تكاملی بشریت از ابتدا تا به اكنون را در غارها جستجو می كنیم. از سوی دیگر علاقه مندان به مقوله غارنوردی، راه عبور از مرزهای كنجكاوی و هیجانات خود را در اعماق همین غارها یافته اند.

کشور ایران از جمله مستعدترین مناطق جهت فعالیت های غار زایی است و وجود هزارها غار شناخته شده در ایران مهر تاییدی بر این مدعاست. در اغلب نقاط کشور ما میتوان اینگونه غارها را مشاهده نمود که از انواع طبیعی یا مصنوعی و نیز انواع دریاچه ای - رودخانه ای - آهکی و... متغیر هستند. در میان مناطق کشور شمال غرب از جمله بخش هایی است که دارای غارهای زیادی می‌باشد.

غار ربط که در 16 خرداد 1391 توسط شهرداری ربط در هنگام مسطح کردن زمین برای ایجاد پارک کشف شد و بیشتر از چند هفته از عمر کشف آن نمی گذرد در این نوشته به صورت خلاصه به آن پرداخته می شود. امیدواریم که در آینده نزدیک با گروه های تحقیقاتی و غار نوردی ، آزمایشات و .. بتوانیم بیشتر و دقیقتر در باره آن بدانیم.

مشخصات اولیه غار

• نام: غار ربط
• عرض جغرافیایی: 36. 12. 90
• طول جغرافیایی: 45. 33. 96
• نزدیکترین شهر: ربط
• شهرستان: سردشت

آدرس دقیق: استان آ. ذربایجان غربی شهرستان سردشت، شهر ربط، واقع بر تپه ای در شمال شرق شهر که خود تپه پارک می باشد.

محدوده فضای داخل حفره حاوی مقداری بخار آب است اما به علت قرار گرفتن این حفره در بالای سطح ایستابی جریان آب در آن مشاهده نمیشود. 

بر اساس مشاهدات و بررسی های زمین شناسی غار مذبور یک غار آهکی از نوع انحلالی میباشد که در یک محیط  کارستی ایجاد شده است.مهمترين خاصيت سنگ هاي اهکي انحلال آنها در آبهاي محتوي دي اکسيد کربن CO2 است.   اين گاز ترکيبي از دو عنصر کربن و اکسيژن است که به فراواني و به صورت گسترده در سطح زمين وجود دارد و همواره در فعل و انفعالات بيولوژيکي شرکت مي کند.  محلول دي اکسيد کربن در آب اسيدکربنيک (H2CO3) توليد مي کند. کلسيم محلول در آبها يا ترکيب اين اسيد کربنات کلسيم به وجود مي آورد که در آب قابل حل بوده و طبقات سنگ هاي آهکي را تشکيل مي دهد.

 CaCO3 + CO2 + H2O---------Ca (H2 CO3) 2 

 البته اين فعل و انفعالات ساده نيست و قابل تغيير نيز نمي باشد و نهايتا موازنه هاي شيميايي که هميشه در آب وجود دارد، انجام مي گيرد   برقراري موازنه در اثر شرايط خاص به صورت فعل و انفعالاتي از چپ به راست يا از راست به چپ انجام مي گيرد. زماني که فعل و انفعال اين فومول از چپ به راست انجام گيرد، در حقيقت آبهاي جاري از طريق زمين هايي که داراي پوشش گياهي هستند، از گاز CO2 غني شده و به لايه هاي تحتاني سنگ هاي آهکي نفوذ مي کنند و مقدار مساوي از کربنات کلسيم به محلول بي کربنات کلسيم تبديل مي شود.

حال اگر اين محلول به داخل غاري جاري شود يا در لايه هاي سنگ هاي آهکي نفوذ کند با فضايي که داراي دي اکسيد کربن کمتري است، مواجه مي شود. قسمتي از محلول دي اکسيد کربن به فضايي که تحت تاثير ته نشيني کربنات کلسيم است باز مي گردد، در اين حالت فعل و انفعال فرمول از راست به چپ انجام مي گيرد. در اين صورت آب مدت بيشتري نمي تواند تمامي کربنات کلسيم را که به شکل رسوب باقي مانده است، حل نمايد، لذا رسوب يا ته نشين نازکي از آهک در سقف يا ديواره غار يا به صورت آهک کريستاليزه آويخته از سقف باقي مي ماند.

وقتي که اين تشکيلات آهکي که به طور عمودي از سقف به پائين آويزان باشند، آنها را استالاگتيت و Stalactite يا چکنده مي نامند   ته نشين هاي آهکي به وجود آمده از چکه هاي آب از سقف به سمت پائين در کف غار رو به بالا مي روند که استالاگميت Stalagmite يا چکيده ناميده مي شوند  که  در حفره یافته شده به علت وجود واریزه هایی که در قسمت کف وجود دارد این تشکیلات مشاهده نمیشود.

شکل رشد پيدا کرده آنها يکسان است و در مقابل جريان هوا يا آب مقاوم هستند. تزئينات آهکي در دیواره ها و سقف به صورت گل کلمی و اسفنجی دیده میشوند.ضخامت این تشکیلات به 3 الی 4 سانتی متر میرسد که نشان از جوان بودن پدیده دارد.

آبي که در امتداد طول سقف غار جريان یافته ، بتدريج سقف غار را از کربنات کلسيم پوشانده است که در ادامه تصاویری از فضای داخل غار مشاهده میشود.