مامۆستایانی ئایینی لە کۆمەڵگای کوردەواری‌دا بەردەوام لە بووارەکانی ئایینی، کۆمەڵایەتی و زیندوڕاگرتنی باری نەتەوایەتی و بەشەکانی‌تر دەوری بەرچاویان هەبووە. هەمیشە پێش‌ڕەو و رێ‌شاندەر بوون و هەمو کوردێکی بە ئینسافیش دان بەوە دادێنێ. جا بۆێە سەرەتا ڕووی عەرزەکانم دە مامۆستایانی بەڕێزە. چاوەڕوان دەکرێ هەر وەک جاران بتوانن ڕێ‌شاندەرو غەم‌خۆری کۆمەڵگا بن. بۆیە بە پێویستم زانی زۆر بە کورتی ئاماژە بەم چەند خاڵە بکەم:
له ژیاندا شتێك بانتر له به‌خته‌وه‌ری بوونی نییه
لەڕاستیدا ئەمڕۆ شاڵاوی کولتوور و دابونەریتی کۆمەڵگەی ئێمە بەگشتی هۆگر و گیرۆدەی کامەرانی بووە، ئەگەر چی ئێمە بۆ دەستەبەرکردنی بەختەوەری لە کۆمەڵێک گریمانە و پاڵنەری توکمەی بەرچاوی وەک: پیشەی باش، دۆستانی دڵخواز، باڵەخانەی ڕەنگین و لەبەردڵان و کڕینی ئوتوومبێل، ماڵ و... کەڵگ وەردەگرین بۆ ژیانێکی پۆزەتیڤ، بەڵام زۆربەی ئێمە هەست بە ئاسوودەیی و ئۆقرەیی ناکەین! بەڵکوو بە پێچەوانەی ڕەزامەندی، ژیانێکی ئاڵۆز و بێ ئاکام کە پڕیەتی لە نەخۆشی خەمۆکی و خەماژۆیی تاقی دەکەینەوە.
ژیانی واتادار چییە؟
زۆر كه‌س ژیان به‌ڕادەی پێویست واتادار نابینێت، هۆکاری زۆربەیان سەرسووڕهێنەرە. زۆرێک له مرۆڤەکان به منیان وتووە کەوا ژیانی خۆیان یان بەگشتی، بێواتای ده‌بینن و یا به‌ڕاده‌ی پێویست واتاداری هه‌ست پێ ناكه‌ن. به‌ڵام زۆرێک له ڕونکردنەوەکانیان له‌سەر بێواتایی ژیان، لاواز و زۆر جاریش بەهەڵە داڕێژراوە. من وای بۆ دەچم کە زۆرێک لەو ژیانانەی كه ده‌ڵێن بێواتان، له‌ڕاستیدا واتادارن و زۆرێکی دیکەش که بێواتان، دەکرێت لە بوارێكه‌وه واتادار بکرێن.
یه‌كێك له كاره نادروسته‌كان، دیارده‌ى ڕه‌خنه‌گرتنى که‌سایه‌تی و ناوبردنى تاكه‌كه‌سه، له په‌یج و واڵه گشتییه‌كاندا، به‌م بۆنه‌یه‌وه ئه‌م چه‌ند خاڵه ئه‌خه‌مه به‌رده‌ستى هاوڕێیانی بەڕێز:
یه‌كه‌م) ڕه‌خنه‌گرتن، ئامۆژگاریى، سه‌رنجدان و گله‌ییكردن، نه‌ك ته‌نها به ماف ده‌زانین، به‌ڵكوو به ئه‌ركێكى ئیسلامی ده‌زانین. به‌ڵام ڕه‌خنه ده‌بێت بنیاتنه‌ر و ئامانجدار بێ، ئامۆژگارى ده‌بێ به ئادابى خۆى بێ، سه‌رنجدان و تێبینى وتن ده‌بێ له كات و شوێن و شێوازى خۆى ده‌رنه‌چێت.
كورته
ئه‌وین له دیدی خواناسانه‌وه، واتایێكی زۆر قووڵ و به‌ربڵاوی هه‌یه و ده‌كرێ بڵێین كه زۆرێك له بناخه‌كانی بیر و هزریان له‌سه‌ر ئه‌ساسی ئه‌وین بنیات نه‌راوه. هاوكات له‌گه‌ڵ ده‌سپێكی ئه‌ده‌بیاتی لێوانلێو له گڕوتین و دۆخی عیڕفانیش، سه‌رنج دراوه بۆ ئه‌وین و ڕۆڵی ئه‌ساسی ئه‌و له ژیانێكی به‌رزی مرۆڤانه. «سه‌نایی» پێشڕه‌ی ئه‌و ڕوانگه‌یه له ئه‌ده‌بیاتی عیڕفانی بوو و پاشان مه‌ولانا به‌وپه‌ڕی خۆی گه‌یاند.
هه‌ستم ده‌كرد ئه‌و عیباده‌تانه‌ی كه پێویستییان به تێكۆشانی جه‌سته‌یی و ماددی نییه و ساده و ساكارن، ته‌نیا زیكركردنه. به‌ڵام ئه‌وڕو دوای خوێندنه‌وه‌ی ئه‌و بابه‌ته‌ی شێخ محه‌ممه‌د له‌بیب (خوا بیپارێزیت) بۆم ده‌ركه‌وت كه شتانێكی دیشمان هه‌یه كه ئاماژه به به‌شێكیان ده‌كه‌ین:
ئه‌و عیباده‌تانه‌ی كه زۆر ساده و ساكارن و پێویستیان به تێكۆشانی ماددی و جه‌سته‌یی زۆر نییه، وه‌ك:
١- هه‌ست به ڕه‌زامه‌ندی كردن: ڕازیبوون بهو شتانه‌ی كه خوای گه‌وره به‌قسمه‌تی كردووین، چونكه بێگومان ئه‌وه‌ی خوای گه‌وره پێی داوین، گونجاوترین و شیاوترین قسمه‌ت بۆ ته‌واوی دۆخه‌كانی ژیانمان بووه.
فه‌یله‌سووفه‌كان بۆ ئه‌وه‌ی له مانای ژیان بگه‌ن، زۆر قووڵ بوونه‌ته‌وه و هه‌وڵی ڕژدیان له‌سه‌ر داوه، به شێوه‌یه‌كه ته‌نانه‌ت بووه به ناونیشانیان. بۆ نموونه ئه‌گه‌ر له دانیشتنێكدا بڵێن، ئه‌و كه‌سه له فه‌لسه‌فه ده‌خه‌وێنێ، یه‌كه‌م پرسیار كه لێی ده‌كه‌ن ده‌ڵێن: مانای ژیان چییه؟ ڕاستییه‌كه‌ی فه‌یله‌سووفه‌كان ئاماده نین وه‌ڵامێكی كورت و ڕوونی ئه‌و پرسیاره بده‌نه‌وه، له كاتێكدا ئایین به ڕاشكاوی و ڕوونی وه‌ڵامی داوه‌ته‌وه.
هیوا هه‌وێنی ژیان و عیباده‌ت له دیدی (ئیمامی غه‌زالی)یه‌وه ڕێگاكانی گه‌یشتن به زاتی حه‌ق زۆرن، هه‌ندێك ترس و هه‌ندێك عیشق و ئه‌وین و هیوا ته‌ی ده‌كه‌ن و له‌وێوه ته‌سلیمی ئه‌و ده‌بن، ئیمامی غه‌زالی زانا و سۆفی و عالمی پایه‌به‌رز، له كتێبی (كیمیای به‌خته‌وه‌ری) له‌م بابه‌ته پڕ بایه‌خه‌ی، ده‌یه‌وێت به‌نێو كونج و كه‌له‌به‌ره‌كانی ناخی مرۆڤی دینداردا بڕواته خوار و پێمان بڵێت، كێ ده‌بێته دیندار و له خواترسی ڕاسته‌قینه له ڕێگه‌ی جوان و پڕبه‌هاداره‌كه‌ی (هیوا و خۆشه‌ویستی)یه‌وه؟ كه ناوازه‌ترینی ڕێگاكانه بۆ گه‌یشتن به خالقی مه‌زن.
ئه‌وه پرسیارێكی بنه‌ڕه‌تییه كه له به درێژایی زه‌مان، بیری مرۆڤایه‌تی به‌خۆوه سه‌رقاڵ كردووه. وه‌ڵامی جۆراوجۆر بهو پرسیاره دراوه‌ته‌وه؛ ئه‌و وه‌ڵامانه به شێوه‌گه‌لێ جۆراوجۆر بۆ سه‌رده‌می ده‌سپێكی ئێمه ده‌گه‌ڕێته‌وه، واته وه‌ڵام بۆ هۆكاره‌كانی به‌دیهاتنی مرۆڤ و هه‌وڵ و ته‌قه‌لای ماندوونه‌ناسانه‌ی مرۆڤ بۆ باشتركردنی دۆخی ژیانی.
پێكهاته‌ی ڕوح و سروشتی مرۆڤی باوه‌ڕدار زۆر جیاوازتره له كه‌سانی دی، بۆ ئه‌وه‌ی ڕۆحی ئاسووده بكا و به‌خته‌وه‌ری له لای به‌رجه‌سته ببێ، ده‌رگای دڵی هه‌میشه واڵایه و زه‌رده‌خه‌نه له لێوانی نابڕێت و هه‌موو كارێكی باشی له‌لا په‌سه‌نده و به ته‌واوی مانا دوور ده‌كه‌وێته‌وه له‌و بیركردنه‌وه هه ڵه‌یه‌ی كه جگه بیر و به‌رنامه و ئایدیا و گرووهی خۆیی پێ دروست نه‌بێ و ئه‌وانیتر به سه‌رلێشێواوی و بێباوه‌ڕ و له‌دینده‌رچوو هه‌ژمار بكات.
کۆپی ڕایت 1401 په‌یامی ئیسلاح. ھەموو مافێکی ئەم ماڵپەڕە، پارێزراوە. ئامادەکردن و په‌ره‌پێدان لەلایەن شەریکەی بەرنامەنووسی رووپەل