از خوارزمی به وسیله ارقام و اعداد در مورد انسان پرسیده شد؛ جواب داد: زمانی که انسان دارای اخلاق باشد، این اخلاق، مساوی یک واحد صحیح است. همچنین اگر دارای جمال باشد به یک صفر را بیفزای پس می‌شود 10و همچنین اگر دارای مال باشد، صفر دیگری بیفزای. پس می‌شود 100 و هرگاه دارای حسب و نسب باشد، صفری دیگر اضافه کن. پس می‌شود100 و اینگونه است. اما اگر یک( اخلاق) برود؛ به جز صفرها چیزی از انسان باقی نمی‌ماند. اخلاق؛ همان دریچه‌ی اطمینان جامعه است و دریچه‌ی اطمینان، انسجام جامعه است و هیچ جنبشی یافت نمی‌شود که بدون اخلاق باشد. اخلاق؛ اساس معنوی برای جنبش امت‌ها و مقیاس ترقی و پیشرفت و بلندی شأن آن است. خداوند تعالی می‌فرمایند: قَدْ أَفْلَحَ مَن زَكَّاهَا وَقَدْ خَابَ مَن دَسَّاهَا ( قسم به همه اينها ! ) كسي رستگار و كامياب مي‌گردد كه نفس خويشتن را( با انجام طاعات و عبادات ، و ترك معاصي و منهيّات ) پاكيزه دارد و بپيرايد( و آن را با هويدا ساختن هويّت انساني رشد دهد و بالا برد ). و كسي نااميد و ناكام مي‌گردد كه نفس خويشتن( و فضائل و مزاياي انسانيّت خود را در ميان كفر و شرك و معصيت) پنهان بدارد و بپوشاند ،و( به معاصي ) بیالاید).[ الشمس/9و10]. و همچنین تغییر امور ملت‌ها، با توجه به تغییر اخلاق و اصلاح نفس‌هاست.( إِنَّ اللّهَ لاَ يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُواْ مَا بِأَنْفُسِهِمْ): خداوند حال و وضع هيچ قوم و ملّتي را تغيير نمي‌دهد( و ايشان را از بدبختي به خوشبختي ، از ناداني به دانائي ، از ذلّت به عزّت ، از نوكري به سروري، و... و بالعكس نمي‌كشاند) مگر اين كه آنان احوال خود را تغيير دهند.[ رعد/11]
و به همین خاطر، ما امروز با اخلاق جدیدی همراه هستیم که تمامش مهربانی با مردم است و عاملی از عوامل ثبات جامعه و انسجام آن به حساب می‌آید، بلکه بر اساس خوشبختی فرد و جامعه بوجود می‌آید. زیرا اگر این اخلاق از بین برود، موجب انتشار فساد و مشکلات درونی و اجتماعی در بین مردم می‌شود. اخلاق مورد بحث ما نامش ستر است. چه بسیار خانه‌هایی که به دلیل آشکار شدن راز و کشف عورت‌هایش فرو پاشیده است و چه بسا مشکلاتی که در بین مردم اتفاق افتاده است؛ زیرا آنها در سخن گفتن سهل انگاری نمودند و آن را اشاعه دادند و چه زخم‌هایی که قلب‌ها را خونین ساخت؛ زیرا بعضی‌ها از اسراری که در آن، به آنها اطمینان شده بود محافظت نکردند.
قطعاً فرد مسلمان در زندگی در معرض خطا و لغزش است. پس اگر در هر خطایی اشتباه کند، خطا استمرار می‌یابد و فجور زیاد می‌شود و حیا در جامعه کم می‌شود. کسی که ستر خداوند را پاره می‌کند؛ او نسبت به خداوند احساس مراقبت نمی‌کند و از کسی حیا نمی‌کند. او از توبه و بخشش به دور است. همانا اخلاق ستر آتش فساد را خاموش می‌کند و محبت را در میان مردم گسترش می‌دهد و شخص پوشاننده، سعادت دنیا و آخرت و اتصاف صاحبش به رحمت و حکمت و توانایی بر کتمان را به ارث می‌برد. و جهت فراهم نمودن فرصت برای شخص متجاوز گناهکار تلاش می‌کند تا به ثوابش دست یابد. قطعاً کسی که پوشاننده عیب دیگران است؛ احساس خوشبختی و آرامش می‌کند؛ زیرا که همانا او کار نیکی انجام داده است و عیب مسلمانی را پوشانده است و طعم ایمان را می‌چشد. کسی که عیب وی را میپوشاند از خداوند ومردم شرم می‌کند و به همین خخاطر نسبت به پروردگارش خوش بین است و امید بخشش دارد. مردم را بپوشان و با پوشاندنشان؛ به آنها رحم کن و عیب‌ها و خطاهایشان را بپوشان تا خداوند به تو رحم کند و تو را بپوشاند و در دنیا مردم را بپوشان تا خداوند در روز قیامت تو را بپوشاند. پیامبر( صل الله علیه و سلم)می‌فرماید: و هر کس مسلمانی را بپوشاند خداوند در روز قیامت او را میپوشاند( البخاری).
و اما ستر چیست؟
ستر: هو استره إذا غطیته فأستتر هو. و معنای اینکه هر کسی مسلمانی را بپوشاند؛ یعنی اینکه او را بر انجام کار زشتی ببیند و برای دیگران فاش نکند و پنهان نمودن آنچه که از خطاها و عیب‌های مردم آشکار است و آن دنبال نکردن عیب‌های مردم و کاوش نکردن در آنچه که به آنها ضرر می‌رساند، می‌باشد.
و ستر برای کسی می‌باشد که به خوبی شناخته می‌شود. پس مثلاً ستر برای مجرمین نیست و ستر نفس برای جلوگیری از آشکار انجام دادن گناه می‌باشد و ستر پوشش و حجاب است. هرگاه پوشیده شود کسی آن‌را نخواهد دید. خداوند تعالی می‌فرماید:( وإذا قرأت القران جعلنا بينك وبين الذين لا يؤمنون بالآخرة حجاباً مستورا). و چون قرآن بخوانى ميان تو و كسانى كه به آخرت ايمان ندارند پردهاى پوشيده قرار مىدهيم[ اسراء/45]. عیب‌های مردم را بپوشان تا خداوند گناهان تو را بپوشاند. چه زیباست این دعا: یا مَن أظهرَ الجَمیلَ و سترَ القَبیح. نگاه کن خداوند چه میزان تو را پوشانده است و عیب‌هایت را پوشانده و زیبایی را از تو آشکار نموده است و احساسات و افکار درونی تو را پوشاند. ای کسی که زیبایی را آشکار و زشتی را پنهان نموده است. زشتی رودهها و خون و استخوان را پوشاند و آن را لباس پوشانید و به وسیله‌ی پوست زیبا پنهان نمود.
یَا مَن أظهرَ الجَمیلَ و سترَ القَبیح: گناهانت را پوشاند، تصور کن اگر گناه بو داشت، کسی نمی‌توانست با تو بنشیند.
یَا مَن أظهرَ الجَمیلَ و سترَ القَبیح: تصور کن اگر گناه می‌کردی؛ بر خانه و پیشانی‌ات نوشته می‌شد.
یَا مَن أظهرَ الجَمیلَ و سترَ القَبیح: در دنیا تو را پوشاند در قیامت نیز آن‌را بر تو میپوشاند. پیامبر( صل الله علیه و سلم)می‌فرمایند؛ یکی از شما از پروردگارش نزدیک می‌شود تا اینکه رحمتش را شامل او می‌کند، پس می‌گوید؛ آیا این کار و آن کار را انجام دادی؟ می‌گوید آری. آیا این کار و آن کار را انجام دادی؟ پس می‌گوید؛ آری. و سپس از او اقرار می‌گیرد و می‌فرماید: همانا در دنیا بر تو پوشانیدم و امروز نیز از آن، برای تو چشم می‌پوشم( البخاری).
آبروی مردم را نبر و دنبال خطاهایشان نیفت. آیا خداوند در تمام آنها، آنان را میپوشاند و تو آبرویشان را می‌بری؟ تو کیستی که ستری را که خداوند بر کسی پوشانده است آشکار می‌کنی؟ تصور کن در حالی که آبرو ریزی می‌کنی و به وسیله‌ی مردم مشهور می‌شوی؛ گویی که تو پوششی که خداوند قرار داده است را بر می‌داری. پس تو را برحذر می‌دارم از اینکه ستر را بر مردم قرار ندهی. از نافع از ابن عمر( رضی الله عنهما) آمده است که می‌گوید: پیامبر( صل الله علیه و سلم)از منبر بالا رفت و با صدای بلند فریاد زد. سپس فرمود؛ ای مردم چه کسی با زبانش اسلام آورده است و ایمان به قلبش راه نیافته است؟... مسلمانان را آزار ندهید و از آنها عیب جویی نکنید و دنبال عوراتشان نیفتید. همانا کسی که دنبال عورت برادر مسلمانش بیفتد؛ خداوند دنباال عورتش می‌افتد و هرکس را که خداوند دنبال عورتش بیفتد آبرویش را می‌برد حتی اگر در وسط خانه‌اش باشد( اخرجه الترمزی). پس خوددار باشد و از رسول الله( صل الله علیه و آله و سلم) بیاموز که چگونه ستر را دوست دارد؛ آنگاه که مردی به همراه ماعز آمد، که مرتکب جرم زنا شده بود، این مرد او را در حالی دید که با زنی غامدی زنا می‌کرد. پس به او گفت: ای رسول خدا، او را در حالی دیدم که زنا می‌کرد، پیامبر( صل الله علیه و سلم)به او فرمود: آیا او را با لباست نپوشاندی؟ این ادب پیامبر را تصور کن و با آبروریزی‌های اینترنت و جراید و یوتیوب و نشر بی‌آبرویی‌ها مقایسه کن. و در دوران عمربن خطاب(رضی الله عنه)، شرحبیل بن اسمط( رضی الله عنه)؛ فرمانده سپاهی بود به سربازانش گفت: شما در سرزمین روم اقامت گزیده‌اید که در آن شراب و زن است؛ پس هرکس بزرگ آن را دید وی را نزد ما بیاورد تا او را پاک نمائیم. این خبر به دست عمربن خطاب رسید و از وی خشمگین شد و برای وی نوشت: آیا به قومی که خداوند بر آنها ستر پوشانده است امر می‌کنی ستر خداوند را که بر آن‌هاست پاره کنند؟ مواظب باش که آبروی مردم را نبری. و از معاویه( رضی الله عنه) روایت شده است که: شنیدم که رسول الله( صل الله علیه و سلم) می‌فرمایند:" همانا اگر تو دنبال عورات مردم بیفتی، آنها را فاسد نموده‌ای یا نزدیک است که فاسدشان نمایی." شیوع فحشا و انتشار جرقه‌ی آن با پخش اخبار زشت و گناهان مخفی می‌باشد و انسان‌های ضعیف النفس یا کسانی که قلب‌های بیمار دارند، در حین یا بعد از ارتکاب گناه و در هوایی آزاد بر آن جرأت پیدا می‌کند بدون آنکه از خالق بترسد و یا از مخلوقی شرم داشته باشد. و از اینجا به اهمیت ستر پی می‌بریم، تا فساد در بین مردم انتشار نیابد. پس سبب این کار نباش. همچنین اسلام به خاطر ستر از تجسس در مورد دیگران نهی نموده‌اند:( یا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا: اى كسانى كه ايمان آوردهايد از بسيارى از گمان‌ها بپرهيزيد كه پارهاى از گمان‌ها گناه است و جاسوسى مكنيد[ حجرات/12]. مفسران گفته‌اند تجسس؛ جستجو در مورد عیب مسلمانان و آبروی آنان است. مردم را بپوشان و در روز قیامت این ثواب که ستر خداوند و عشق خداوند است از آن توست. پیامبر( صل الله علیه و سلم) می‌فرماید؛ خداوند عزوجل با حیا و سترپوش است و حیا و سترپوشی را دوست دارد.
و اما انواع ستر کدام است؟ چه چیزی را بپوشم و از چه بپوشم؟
نفست را بپوش؛ عاقلانه نیست که انسان آبروی خویش را ببرد و یا ستر خداوند را که شامل او شده است پاره کند. پیامبر( صل الله علیه و سلم) می‌فرمایند:" همه‌ی افراد امتم مورد عفو و بخشش قرار می‌گیرند؛ مگر کسانی که گناهانشان را آشکار می‌کنند و یکی از انواع گناهان آشکار این است که شخصی شب هنگام، مرتکب گناهی شود و صبح در حالی که الله گناهش را پوشانده است آن را برای مردم بازگو کند و بگوید؛ فلانی من دیشب چنین و چنان کرده‌ام. این در حالی است که الله گناهانش را پوشانده بود ولی او صبح که می‌شود، پرده و ستر الهی را از روی خود بر می‌دارد."
* خانواده، همسر و همسایه‌ات را بپوشان؛ پیامبر( صل الله علیه و سلم)می‌فرماید: بدترین مردم در روز قیامت مردی است که با همسرش نزدیکی می‌کند و سپس راز بین خویش و او را در بین مردم افشا می‌کند( رواه مسلم).
* دیگران را بپوشان؛ پنهان کن اشتباهات و عیوب آشکار آنها را و دنبال آبروی مردم نباش و در آنچه که به آنها زیان می‌رساند تفحص نکن. * به خاطر اخلاص عبادت را پنهان کن، مانند صدقه‌ی پنهانی و خواندن رکعاتی از نماز در دل شب، که جز خداوند کسی از آن مطلع نمی‌شود. * نصیحت را پنهان کن و این بدان دلیل است که نصیحت همراه با ستر است و تمسخر و طعنه زدن با انتشار و افشاگری همراه است و گفنه شده است هرکس برادرش را در حضور مردمان بسیار، نصیحت کند، از او عیب جویی نموده است و سلف امر به معروف و نهی از منکر را به این شیوه ناپسند دانسته‌اند و خواهان این هستند که به صورت رازی ما بین امرکننده و امرشونده باشد.
* اعضا را بپوشان؛ چشمانت را از دیدن عورات مردم حفظ کن و گوشت را از شنیدن امور حرام حفاظت کن و زبانت را از پرداختن به آبروها حفظ کن. با اعضایت از تمام حرام دوری کن و در دنیا آن را از حرام بپوشان و از آخرت و از عذاب بپوشان.
اما زمانی که در رفتارهای نزدیکانم چیزی را دیدم که نیازمند توضیح و تجدید نظر بود چکار کنم؟ به این نصیحت از فضیل بن عیاض گوش بده که می‌گوید: مؤمن میپوشاند و نصیحت می‌کند و منافق ستر را پاره می‌کند و آبروریزی می‌کند. ابتدا اقدام به سترپوش کردن مردم کن و پس از آن وظیفه‌ی نصیحت بین خودت و او را به جای آور، بدون آنکه در ملأ عام آن را منتشر کنی. این را امتحان کن، می‌بینی که براستی این بسیار برتر از انتشار آن است و ضامن ثبات و خودداری جامعه است. اگر در یکی از نزدیکانت یا کسی که او را می‌شناسی، عیبی برایت آشکار شد، بر تو واجب می‌شود که او را نصیحت کنی، سپس نصیحت کنی و نصیحت کنی. و ستر بر تو واجب است( همانا انسان افتاده در اشتباه، مانند شخص عریانی است که نیاز به شخصی دارد که او عورت بپوشاند و پنهان کند. پس از جمله‌ی کسانی نباش که بر عریانی‌اش می‌افزایند و در فسادش مشارکت کنی و او را از عزتی که خداوند تعالی وی را بر آن سرشته است عریان نمایی). بلکه او را در ستر خداوند وا بگذار و اگر توانستی او را نصیحت کن. به تأکید که ستر، آتش فساد را خاموش می‌کند و محبت را در میان مردم رواج می‌دهد و شخص پوشاننده، در دنیا و آخرت، سعادت را به ارث می‌برد همانطور که حسن ظن به خداوند تعالی و مردم ثمره می‌دهد و پنهان کردن اسرار نوعی از ستر است که صاحب آن از خالق و مخلوق مورد ستایش قرار می‌گیرد. پس از خداوند برای آراسته شدن به این رفتار بزرگ یاری بخواه که گرانبهاتر از گوهران گران قیمت است.
نظرات