یکی از خاطرات جالب فراموش نشدنی دوران تحصیلم در سودان به شیوه‌ی افطار مردم در سودان برمی‌گردد.

سودانی‌ها عادت دارند -و این عادت برگرفته از آموزه‌ها و تعالیم نجات‌بخش اسلام است- که در رمضان افطاری خود را جلوی درب منزل خود بخورند، فرقی ندارد که طرف ثروتمند باشد یا فقیر، رعیت باشد یا وزیر، در شهر باشد یا در روستا. هر خانواده به تنهایی یا با چند خانواده‌ی دیگر جلوی درب ورودی منزل خود فرشی می‌اندازند و هر چه دارند (بدون تکلف، اسراف و خساست) روی سفره می‌چینند و می‌خورند. بعد از افطار خانه‌هایی که به مسجد نزدیک‌ترند برای نماز مغرب به مسجد می‌روند و بقیه هم هر چند خانواده با هم به صورت جمعی نماز جماعت می‌خوانند.

وای به حال کسی که نزدیک افطار از کنار آنان عبور کند، چون به زور هم شده باید با آنان بنشیند و امکان ندارد بتوانند از دست کسی از آنان در برود و نجات از آنان کار حضرت فیل است. بعضی اوقات هم بر سر یک عابر با هم جروبحث می‌کنند و هر کسی او را به طرف خود می‌کشد.

از آن جا که ما سودانی نبودیم مبتلا به این عادت نشدیم! ولی در عوض افطاری‌های زیادی از این قبیل خوردیم و به خدا قسم هنوز مزه خوش آن غذاها که با اخلاص درست شده بود و نشانگر پاکی و بی‌آلایشی صاحبان آن‌ها بود را به یاد دارم.

یادم می‌آید که دانشجویان مجرد هر روز از این راه به مسجد می‌رفتند تا طعم‌های مختلف را تجربه کنند و بعد در مورد جاهای مختلف با هم صحبت می‌کردند و در این زمینه به هم توصیه‌هایی می‌نمودند که به کجا بروند و برخی اوقات هم جاهای خود را با هم عوض می‌کردند.

یک‌بار یکی از دوستان که منزلش از ما دور بود ما را با خانواده برای افطار دعوت کرد. ما به خاطر کارهایی که داشتیم برای حرکت تأخیر کردیم. بالاخره یک رکشه (موتور کرایه‌کشی سه چرخ هندی) کرایه کردیم و همگی سوار شدیم و به راه افتادیم. چون منزل دوستمان دور بود چند دقیقه به افطار به محله‌اش رسیدیم. مردم خود را جلوی رکشه می‌انداختند تا ما را نگه دارند، ولی من برای راننده تأکید کرده بودم که به هیچ وجه توقف نکند، ولی چند متری به خانه‌ی دوستمان رکشه را نگه داشتن و گفتند باید حتماً نزد ما افطار کنید. هر چه تأکید کردیم که ما دعوت هستیم فایده‌ای نداشت، بالاخره پول رکشه را پرداختم و دوان دوان خود را به خانه‌ی دوستمان رساندیم.

این همه اهمیت دادن به افطار روزه‌دار به خاطر اجر و ثوابی است که در آن نهفته است و چه زیباست که ما نیز چنین باشیم و در راستای عمل به فرمایش رسول‌الله-صلی الله علیه وسلم- گام برداریم که می‌فرماید: «مَنْ فَطَّرَ صَائِمًا كَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِهِ غَیرَ أَنَّهُ لَا ینْقُصُ مِنْ أَجْرِ الصَّائِمِ شَیئًا»[صحیح: ترمذی، 735] هر کس روزه‌داری را افطاری بدهد برای اوست مثل پاداش وی، بدون اینکه از پاداش روزه‌دار چیزی کم شود.