اشاره:
روزنامه عربی زبان "الشرق الاوسط"، در گفتگویی که روز یکشنبه ١٣تیرماه ١٣٨٩ در شماره‌ی١١٥٤١ خود به چاپ رساند، سؤالات مختلفی را در زمینه‌های گوناگون با دبیرکل جماعت دعوت و اصلاح ایران در میان گذاشت. متن کامل گفتگو و مقدمه‌ای که خالد محمود روزنامه‌نگار الشرق الاوسط تدوین کرده است، به فارسی ترجمه گردیده و در پی می‌آید:
دبیرکل جماعت دعوت و اصلاح ایران در گفتگو با روزنامه ی الشرق الاوسط: ما بخشی از سازمان جهانی اخوان المسلمین نیستیم.

پیرانی: از کشورهای عربی و اسلامی هیچ گونه کمکی دریافت نمی کنیم.

الشرق الاوسط ـ یکشنبه22/رجب/1431ه.ق-4/ژولای/2010م، شماره11541

قاهره: خالد محمود

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

عبدالرحمن پیرانی، دبیرکل جماعت «دعوت و اصلاح ایران»گفت: «جماعت دعوت و اصلاح ایران»، بخشی از تشکیلات جهانی اخوان المسلمین که مقرّ آن در مصر است، نمی باشد. 
پیرانی در گفتگویی ویژه با «روزنامه ی الشرق الاوسط» که اولین گفتگوی وی در سال جاری با یک رسانه ی عربی و یا برون‌مرزی است، تأکید کرد: « جماعت دعوت و اصلاح ایران»، هیچ گونه ارتباط تشکیلاتی با هیچ گروهی در خارج از ایران، از جمله با «جنبش اخوان المسلمین» ندارد.
وی همچنین عنوان کرد که «جماعت دعوت و اصلاح »، در مناطق اهل سنت ایران با قومیت های گوناگون، مشغول فعالیت است. وی دریافت هرگونه کمک خارجی از کشورهای عربی و اسلامی را رد کرد.
پیرانی در رابطه با اصلاح‌طلبان و محافظه کاران گفت: ما با هر دو جناح مشترکاتی داریم، اما اصلاح طلبان به خاطر آمادگی بیشتر برای گفتگو و دگرپذیری و دفاع از تعدد احزاب، به ما نزدیک ترند و در همین راستا، آن ها به برخی از نخبگان اهل سنت اجازه دادند تا در تشکیلات و مراکز تصمیم گیری آنان حضور و مشارکت داشته باشند.
وی همچنین خاطرنشان کرد: ما مصلحت اهل سنت را در عدم ورود به درگیری‌های پس از اعلام نتیجه انتخابات ریاست جمهوری دانستیم.
گفتنی است پیرانی در سال1954م. در استان کرمانشاه چشم به جهان گشود و در رشته ی الهیات از دانشگاه تهران و در رشته حقوق از دانشگاه آزاد مدرک لیسانس گرفت و هم اکنون در آستانه ی دفاع از رساله ی دکترا در رشته ی حقوق بین‌الملل از دانشگاه«نیلین» است. او از سال1991سِمت دبیرکلی «جماعتِ دعوت و اصلاح ایران« را بر عهده دارد.آن چه در پی می آید، پاسخ پیرانی به سوالات روزنامه ی «الشرق الاوسط» است.

-------------------------


* شما به عنوان بخشی از «سازمان جهانی اخوان المسلمین» شناخته شده‌اید؛ اما خودتان آن را رد می کنید. این ارتباط را چگونه توصیف می‌کنید؟
** جماعت دعوت و اصلاح، تشکلی اسلامی- ایرانی است و اندکی پیش از انقلاب اسلامی ایران در سال 1979م توسط جمعی از علما و دعوتگرانِ اهل سنت، که متاثر از اصول فکری «جنبش اخوان المسلمین» بودند، تشکیل شد و در عین حال جماعت همواره در تصمیم‌گیری‌ها و مواضع‌اش، مستقل عمل نموده است. نوع ارتباط ما با این جنبش تنها فکری و در چارچوب استفاده از توانایی ها و تجارب آنان است. 


* آیا شما بخشی از تشکیلات جهانی « اخوان» هستید؟
** خیر


* ارتباط شما با مرکز جنبش اخوان در قاهره چکونه است؟ 
** طبیعتاً به عنوان یک جماعت اسلامی فعال، روابط حسنه ای با جنبش‌های اسلامی و رهبرانشان به ویژه شخصیت‌های برجسته اخوانی داریم؛ اما با هیچ کدام از آنان رابطه ی تشکیلاتی نداریم.

* از آن جایی که شما یک حزب رسمی نیستید، دولت ایران چگونه با شما تعامل می کند؟
** جماعت دعوت و اصلاح از آغاز تأسیس، تنوع قومی،تفاوت های مذهبی و اختلافات تاریخی را مورد توجه قرار داده و با حکمت و واقع بینی با آن تعامل نموده و به دور از افراط گرایی و ایجاد اختلاف، روش میانه ای را در حوزه ی اندیشه و عمل در پیش گرفته است. به این خاطر است که فعالیت های جماعت گسترش پیدا کرده و استـان های سُنّی‌نشین را در بر گرفته و در میان اقشار مختلف جامعه از جمله علما و مدارس علوم دینی،زنان، دانشجویان و نهادهای مدنی حضور یافته است. جماعت همچنین روابط خود را با سایر جریان ها در داخل کشور و نیز در سطح جهان اسلام با رهبران فکری، علما و شخصیت های برجسته و تأثیرگذار حفظ کرده است و به عنوان مثال، در تشکیل«اتحادیه ی سازمان های غیر دولتی در جهان اسلام» و «اتحادیه ی جهانی علمای مسلمان» به عنوان هیأت مؤسس ایفای نقش نموده‌ایم.
جماعت همواره به اصل گفتگو و حل مشکلات از راه های قانونی و اجتناب از جنجال و هیاهوی تبلیغاتی، پایبند بوده است. در مقابل، نظام جمهوری اسلامی با ما به صورت شبه رسمی تعامل می‌نماید و ما نیز این روش را برای حل مشکلات، مناسب‌تر می دانیم. در هر حال ما خواهان آزادی بیشتر برای همه‌ی احزاب و جریان ها و ایجاد فضای باز سیاسی بیشتر و ارتقای اعتماد دوجانبه میان دولت و ملت هستیم.


* آیا با مقامات و مسئولان دولتی در ارتباط هستید و میان شما و آن ها گفتگوهایی صورت می گیرد؟
** بله، با برخی از نهادها و مقام‌های ذیربط دیدار و گفتگو داریم.


* تعداد افراد تشکیلات شما در داخل ایران چند نفر است و منابع تأمین مالی جماعت چیست؟
** جماعت در میان جامعه ی اهل سنت ایران با قومیت های گوناگون اش، مانند فارس،کُرد، بلوچ، ترکمن، عرب، طالش وآذری فعالیت دارد؛ لذا صدها چهره شناخته شده، هزاران عضو و تعداد زیادی هوادار در میان آنان داریم. تأمین مالی جماعت هم، از طریق کمک های اعضا، هواداران و خیّرین صورت می گیرد .


* آیا از هیچ کشور عربی یا اسلامی کمک دریافت می کنید؟
** خیر. ما در همه ی زمینه ها از جمله زمینه ی اقتصادی، کاملاً مستقل و غیر وابسته هستیم و هیچ گونه کمکی –مخصوصاً از خارج- دریافت نمی کنیم. اما گاهی اوقات، بخش امور خیریه ی جماعت، برای ساختن مساجد، مدارس علوم دینی، سرپرستی یتیمان و کمک و یاری مستمندان، با موسسات و نهادهای خیریه همکاری می کند.


* موضع عربی- اسلامی را در قبال مشکلات اهل سنت و مطالباتشان در ایران چگونه می بینید؟
** ما هرگونه دخالت دولت ها را در امور دیگران رد می کنیم؛ اما با توجه به وجود اقلیت های مذهبی در برخی جوامع اسلامی و وجود اختلافات فکری و تاریخی که مربوط به امروز نیستند و پاره ای از آن ها به حدود هزار سال پیش بر می گردند، نمی توان راه حل یک شبه برای آن ها پیدا کرد. هم چنین نظر به این که زمینه ی ایجاد اختلاف و تبدیل شدن آن به درگیری و دشمنی و تجاوز به حقوق هم و هدر دادن توان امت اسلامی وجود دارد، همان گونه که در کشورهای همسایه آن را به عیان می بینیم. بر این اساس، سزاوار است که دولت ها، نخبگان فکری و علمای مسلمان، این قضایا را مورد توجه قرار دهند و برای حل مشکلات به شیوه مسالمت‌آمیز و متمدّنانه با همدیگر همکاری کنند.
بدون تردید وجود اختلاف مذهبی واقعیتی انکار ناپذیر است، ولی بر انگیختن آن نیز امری نادرست است. ما بر این باوریم که واکنش متعصبانه در قبال تعصب مذهبی و ایجاد اختلافات، هیچ گونه کمکی به حل مشکل نمی کند.در این رابطه، قبلا پیشنهادی را مبنی بر تدوین سندی که متضمن حقوق و تکالیف اقلیت های مسلمان سُنّی و شیعی درکشورهای اسلامی باشد، به استاد یوسف قرضاوی-حفظه الله- رئیس اتحادیه جهانی علمای مسلمین ارائه دادیم؛ همانند تلاش های پرباری که در رابطه با حقوق اقلیت‌های مسلمان در جوامع غربی صورت گرفته و نتایج آن را مشاهده می‌کنیم.


* آیا با گروه جندالله موافق اید؟موضع شما در قبال این گروه چیست؟
**هم‌چنان که در مرامنانه و اساسنامه جماعت آمده است، پرهیز از خشونت یکی از مبانی فکری و عملی ما است. ما بر اساس فهم خود از قرآن و سنت، پرهیز از خشونت را به عنوان اصلی ثابت و غیر قابل تغییر و روش تعامل با دیگران می‌دانیم و بر این باوریم که خشونت نمی‌تواند منشأ ایجاد تغییرات سیاسی و اجتماعی مثبت در جامعه باشد. بنابراین خشونت را در هر شکل و از سوی هر شخص و گروهی که باشد رد می‌کنیم و آن را وسیله‌ای برای احقاق حقوق نمی‌دانیم.


* دیدگاه شما نسبت به « شیخ عبدالحمید اسماعیل زهی» که خود را مرجع اعلای دینی اهل سنت در ایران معرفی می کند، چیست؟
**در حقیقت، ما از جناب استاد مولوی عبدالحمید-حفظه الله– نشنیده ایم که خود را این گونه معرفی کند، اما در عین حال ایشان یکی از رهبران اهل سنت هستند و تلاش‌های بی شائبه و پرباری به ویژه در سیستان و بلوچستان مبذول داشته اند. البته جماعت ها، جریان ها، شخصیت های برجسته و رهبران دیگری در میان اهل سنت وجود دارند.


* به اعتقاد شما، اوضاع کنونی اهل سنت در ایران چگونه است؟آیا به نظر شما اهل سنت در معرض تبعیض و تنگنا قرا دارند؟
**در واقع رهبران اهل سنت، امید زیادی به انقلاب اسلامی داشتند تا اختلافات و کینه های تاریخی را برچیند و میان شهروندان، مساوات و برابری ایجاد کند. گر چه رهبران انقلاب در تدوین قانون اساسی موفق شدند که بیشتر مطالبات جامعه را به صورت عمومی مد نظر قرار دهند و به حقوق اساسی و آزادی‌های عمومی تمام شهروندان تصریح نمایند؛ اما برخی اصول که بر مذهب رسمی جعفری تاکید دارد و مانع نامزد شدن اهل سنت برای تصدی پست ریاست جمهوری می‌شود، در آن زمان اعتراض برخی از رهبران اهل سنت را برانگیخت. البته میزان موفقیت در اجرای قانون اساسی به دلایلی کمتر از حد انتظار است؛ لذا مشکلاتی وجود دارد و طبیعتا ما آنها را انکار نمی کنیم؛ اما از دیگر سو همه‌ی راه‌ها را مسدود نمی دانیم. به عنوان مثال موضوع اجازه ندادن به اهل سنت برای ساختن مساجد درتهران، امری آشکار است.ولی ما با یک راه حل میانه،آن را از طریق بازکردن چندین مکان برای اقامه‌ی نماز جمعه، عیدین و تراویح در پایتخت، حل کرده‌ایم. نظام نیز با تسامح و مدارا با این موضوع برخورد و گاهی برای حل مشکلات فراروی این مصلاها با ما همکاری می‌کند.


* آیا در قبال دو جریان اصلاح‌طلب و محافظه کار، موضع خاصی دارید؟
** بر اساس پایه های فکری جماعت، مشترکاتی با هردو جناح داریم، ولی اصلاح طلبان را به خاطر آمادگی بیشتر برای گفتگو و دگرپذیری و دفاع از تعدد احزاب، به خود نزدیک‌تر میدانیم؛ تا جایی که برخی از نخبگان اهل سنت به سطوح تصمیم‌گیری احزاب اصلاح‌طلب راه یافتند؛ به همین خاطر، در انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی، ازاصلاح طلبان پشتیبانی کرده‌ایم و درانتخابات اخیر ریاست جمهوری نیز، در سطحی گسترده از نامزد اصلاح‌طلب میرحسین موسوی حمایت کردیم و در بیانیه ای که صادر نمودیم، به برخی از حقوق و مطالبات اهل سنت اشاره کردیم. اما پس از اعلام نتایج انتخابات، مصلحت اهل سنت را در عدم ورود به درگیری‌ها دانستیم.


* جنجال و هیاهوی پیرامون برنامه ی هسته ای ایران را چگونه می بینید؟
** ما معتقدیم که برخورداری از انرژی هسته ای برای اهداف صلح آمیز،حق همه ی ملت هاست و جلوگیری از این حق امری مردود است.جمهوی اسلامی ایران بارها تاکید کرده است که فعالیت های هسته ای اش صلح آمیز است و درصدد ساخت سلاح هسته ای نیست؛ بنابراین حق برخورداری از این انرژی را برای اهداف صلح آمیز دارد و محروم کردن آن از این حق،ظلم است. ما در هر حال، خواهان جهانی خالی از سلاح‌های هسته ای هستیم.


* آیا با تداوم اشغال جزایر اماراتی توسط ایران،موافق اید؟
** اولا: باکاربرد کلمه‌ی «اشغال» مخالفم. ثانیا:همگی می دانیم که میان بیشتر کشورهای منطقه، اختلافات مرزی وجود دارد که شایسته است از طریق گفتگو حل شوند. هم چنین در رابطه با این جزایر نیز سزاوار است دو طرف بر میز گفت و گو بنشینند و سوءتفاهمات را از میان بردارند. بدون تردید دو دولت ایران و امارات، افزون بر روابط بسیار نزدیک، مشترکات دینی و فرهنگی زیادی دارند و بهتر است این اختلاف، از راهی مسالمت آمیز و منطقی حل شود.


* تلاش های تقریب میان اهل سنت و تشیع را چگونه می بینید؟
** شکی نیست که اندیشه ی تقریب و گفت و گو میان پیروان مذاهب،ثمره ی پربار تلاش های بی شائبه ی رهبران برجسته ی بیداری اسلامی معاصر مانند سیدجمال الدین، محمدعبده، رشیدرضا، امام بنا، علمای ازهر شریف و شیخ محمد تقی قمی است.این بزرگواران،پروژه‌ی حکیمانه ای را به منظور ایجاد وحدت اسلامی و تقریب میان پیروان مذاهب آغاز کردند و بر همین مبنا، اولین دارالتقریب در قاهره تاسیس شد. این پروژه، یکی از ثمرات مدرسه ی فکری-اصلاحی بود که راه را برای دگرپذیری و تعامل با نظرات مخالف در راستای اصل تعدد آرا و اجتهاد مشروع، هموار کرد و قاعده ی طلایی «درآن چه که اتفاق نظر داریم باهمدیگر همکاری می کنیم و درآن چه اختلاف نظر داریم،همدیگر را معذورمی داریم» بیانگر این آزاد اندیشی است. جماعت اخوان المسلمین، اندیشه ی تقریب را پذیرفت و نسلی از متفکران در مدرسه ی اخوان بر این اساس تربیت یافتند. آنان فراتر از اختلافات قومی، زبانی و مذهبی زیسته، به گونه‌ای اسلامی و متمدنانه با اختلافات برخورد کردند و این امر به عنوان یک ویژگی و رویکرد اساسی در جماعت پذیرفته شده است.
پس از انقلاب اسلامی در ایران، مجمع جهانی تقریب بین مذاهب اسلامی تشکیل شد و چندین کنفرانس جهانی را با حضور برخی علما و متفکران، در داخل و خارج برگزار کرد و با بذل تلاش های زیاد، اهدافی را محقق ساخت. اما در شرایط فعلی که اختلافات، برخوردها و تهدیدات افزایش و میزان اعتماد دوجانبه کاهش یافته است، ما بر این باوریم که دستیابی به هدف مطلوب تحقق وحدت اسلامی، افزون بر مشارکت شخصیت های برجسته و مراجع فکری تاثیرگذار طرفین، اراده‌ای نیرومند و راستین می طلبد. علاوه بر این تحقق این امر، نیازمند همگامی افکار عمومی و قانع کردن آن به ضرورت تقریب است؛ چرا که توافق رهبران فکری و سیاسی بر یک امر،کاری‌آسان است، اما همسو کردن مردم در این میان جایگاه ویژه دارد و از اهمیت خاصی برخوردار است.