نویسنده‌: بهزاد شینه‌جانی

الحمد لله رب العالمین، والصلاة والسلام على أشرف المرسلین سیدنا محمد وعلى آله وصحبه ومن اتبع هدیه الى یوم الدین.
حمد و ثنای بی‌پایان برای خالق کائنات و صلات و رحمت بر روح مبارک رسول و داعی مخلوقات محمد(ص).
برداشتن هر قدمی ‌جهت ایجاد داعی ناصح و امین، یکی از بزرگترین خدمتی است که به عالم بشریت می‌شود که ان شاءالله خداوند این اعمال را به‌وسیله‌ی ثبات و دوام آراسته گرداند و اهداف عالی را در میدان عمل به اهتزاز در آورد. «أَنَّ أَحَبَّ الْأَعْمَالِ إِلَى اللَّهِ أَدْوَمُهَا وَإِنْ قَلَّ/ بخاری» اکنون به تعدادی از چالشهایی اشاره می‌کنیم که احتمالاً داعی را در مسیر دعوت ناموفّق و ناامید می‌گرداند:
1- چالش: عدم تخصّص در زمینه‌ی دعوت و برنامه دینی و تطبیقی.
راهکار: ظاهراً خداوند لفظ «عالم» را برای کسی بکار برده که آگاهی و فهم کاملی را از شیء مورد نظر داشته و دارای بینش سالمی ‌بوده باشد. پس در زمینه‌ی دعوت اسلامی ‌نیز باید شخص داعی آگاهی کافی داشته باشد و در زمینه‌ی کاری‌اش تخصّص داشته باشد. «قُلْ هَذِهِ سَبِیلِی أَدْعُو إِلَى اللَّهِ عَلَى بَصِیرَةٍ أَنَا وَمَنِ اتَّبَعَنِی - یوسف /108» به نظر بنده، باید ما در هر زمینه‌ای افرادی متخصّص داشته باشیم تا در موقع نیاز بدون هیچ نوع دغدغه و تأخیری به افراد متخصّص مورد نظر مراجعه نماییم مثلاً سعی کنیم که در مدّت زمان معینی افرادی را در تفسیر و افرادی را در فقه یا حدیث و... به حد تخصّص برسانیم، البته باید زمینه‌ی مناسب و امکانات لازمه را نیز برای آنان فراهم نمود. «وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ- انفال/60»

2- چالش: عدم فهم یا غفلت از اهداف عالی اسلام.
راهکار: اهداف خداوند و دعوت را به‌صورت تحریر درآورده و در صفحه‌ی درون و در پیش روی داعیان قرار داده تا به باد فراموشی سپرده نشود. البته تعیین اهداف باید طبق آیات و احادیث صحیح همراه با فقه دقیق باشد. «قَالَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ مَنْ یُرِدْ اللَّهُ بِهِ خَیْرًا یُفَقِّهْهُ فِی الدِّینِ وَإِنَّمَا الْعِلْمُ بِالتَّعَلُّمِ /بخاری».

3- چالش: ضعف معنوی.
راهکار: همانا که خداوند برای تثبیت و تسکین قلب پیامبر (ص)، قرآن را به‌صورت تدریجی نازل فرموده و در مواقع حساس از آیات و قصصهای بسیار دلنشین و عاطفی استفاده نموده است پس باید همان آیات و احادیث تقویت کننده روح و روان را در جزوه‌ای مختصر در مقابل چشمان هر داعی قرار داده شود و هر سال سؤالاتی در مورد محاسبه‌ی نفس، اعمال و اهداف به داعیان عرضه گردد. «وَیُرْوَى عَنْ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ قَالَ حَاسِبُوا أَنْفُسَکُمْ قَبْلَ أَنْ تُحَاسَبُوا وَتَزَیَّنُوا لِلْعَرْضِ الْأَکْبَرِ /ترمذی»

4- چالش: کمبود مالی؛ همانگونه که آیات قران برای ما به تصویر می‌کشند مسأله‌ی اقتصاد یکی از نیاز‌های بشریت بوده و خصوصاً در جامعه‌ی امروزی، زندگی بدون آن غیر ممکن می‌باشد، پس کمبود مسائل اقتصادی ضربه‌ای به درون و بیرون وارد آورده و انسان را در زمینه‌ی کاری، تحت تأثیر قرار داده و او را ناموفّق می‌گرداند، و هرگاه انسان در مقابل افراد نامتعهد زانوی مادی را خم کند؛ ستون فقرات معنوی وی نیز دچار لرزش، رکود و رماتیسم می‌شود و نتیجه این می‌شود که داعی مورد نظر از لحاظ مادی و معنوی ناقص می‌گردد و دو بال پرواز در آسمان اجتماع و عزت را از دست می‌دهد.
راهکار: ایجاد صندوق تعاونی، همکاری با ثروتمندان، ایجاد شرکتهای تعاونی با استفاده از بودجه‌ی آنان، فراهم کردن مشاغل جزئی برای هر داعی‌ای که خواهان آن باشد.«وَلَا تَنْسَ نَصِیبَکَ مِنَ الدُّنْیَا- قصص / 77».

5- چالش: عدم تطبیق اعمال با اقوال مثلاً مردم می‌گویند: که ماموستایان همیشه بحث قربانی را به میدان می‌آورند؛ ولی خودشان اهل قربانی نیستند.
راهکار: باید ماموستایان خود را به این ملزم کرده که تمام اعمال ظاهری را قبل از گفتار به الگوی عمل در آورند، چون آنچه که در قانون الهی اصل و معیار می‌باشد «أَحْسَنُ عَمَلًا» است وان قل. ( آیه 2/ ملک +حدیث 5983/ بخاری)

6- چالش: انتظار نابجای مردم، مثلاً انتظار دارند که ماموستا در تمام مجالس سنتی و بدعتی آنان شرکت نماید و...
راهکار: کنترل و توجیه مردم در رابطه با کارهای مشروع و نامشروع و بیان وظیفه و کار ماموستان در مقابل محیط و اجتماع طبق دستور اسلام. «قُلْ أَطِیعُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ الْکَافِرِینَ 32/ آل عمران».

7- چالش: بحثها و موعظه‌ها ضعیف بوده و پایه‌ی علمی ‌ندارند.
راهکار: استفاده از بحثهای عاطفی، حماسی، علمی‌ و تحقیقی، البته هر کدام در جای خود. معرفی کتابها و منابع مفید، خصوصاً در زمینه‌ی کاری و علمی ‌ماموستایان. «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ طَلَبُ الْعِلْمِ فَرِیضَةٌ عَلَى کُلِّ مُسْلِمٍ/ ابن ماجه».

8- چالش: عدم آگاهی از مسائل مستحدثه.
راهکار: مشخص نمودن افرادی مشخص برای بررسی کردن جزئیات موارد مستحدثه از لحاظ وقوع، فقه، اجتماعی و نوع برخورد با آنها.

9- چالش: عدم انگیزه و شوق ماموستایان به کار خودشان.
راهکار: نوشتن مقاله‌ای مستند در رابطه با کار ماموستایان از نظر اسلام، که آیا کار آنان چه حکمی ‌از احکام خمسه را دارا می‌باشد، و جزوه‌ای مختصر در مورد زندگی و روش بعضی از انبیاء و علمای موفّق. «وَلْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَأُولَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ 104/ آل عمران».

10- چالش: دلسرد بودن همسران ماموستایان، که این هم تأثیر کاملاً مستقیمی ‌بر روحیه و افعال آنان دارد.
راهکار: حداقل سالی یک بار جلساتی برای دلگرم کردن، روحیه بخشیدن، فهم مشکلات و رفع آنها مقرر گردد. «وَلَا تَهِنُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ- 139/آل عمران»

11- چالش: ضعف پایه‌های علمی‌ و اصلی از جمله اصول فقه، فقه، ادبیات عرب و...
راهکار: برگزار کردن امتحانات در طول هر سال یک بار از چند کتاب محدود و کم حجم اما علمی‌، همراه با جوایز جهت انگیزه بیشتر برای شرکت در آن برای ماموستایان.

12- چالش: عدم آگاهی یا سهل‌انگاری در نوع برخورد با قشرهای مختلف جامعه.
راهکار: برنامه‌ریزی جهت همکاری با روان‌شناسان و جامعه‌شناسان و فراهم کردن تألیفاتی در زمینه‌ی مذکور. «فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ- 43/ نحل.»

رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالْإِیمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنَا غِلًّا لِلَّذِینَ آمَنُوا. رَبَّنَا إِنَّکَ رَءُوفٌ رَحِیمٌ.