«جامعه مدنی در جهان اسلام» در واقع مجموعه‌ای از مقالات نویسندگان صاحب‌نام در حوزه اندیشمندان مدرن مسلمان است که زیر نظر دکتر امین ب.ساجو گردآوری شده و توسط دکتر فریدون بدره‌ای نیز به فارسی برگردانده شده است.
نویسندگان این مقالات در همان حال که شرایط و زمینه‌های اسلامی را مورد بررسی قرار داده‌اند سعی کرده‌اند که از یک دست کردن و به کار گرفتن نظریات تقلیلی درباره اسلام و اثرات آن بر جمع جوامع اسلامی پرهیز کنند.
مقدار زیادی از ساده کردن‌هایی که درباره اسلام در رسانه‌های عمومی و در بعضی از نوشته‌های دانشگاهی صورت گرفته است، این واقعیت را نادیده گرفته‌اند که صفت و خصلت تکثرگرایی را در جوامع اسلامی باید به عنوان مقدمه‌ای در تجزیه و تحلیل مسائل جامعه مدنی، جدی گرفت و در نظر داشت.
این مجموعه مشتمل از 10 مقاله و یک مقدمه است که به ترتیب عبارتند از؛
مقدمه
این بخش به قلم امین ب. ساجو نوشته شده که او خود گردآورنده مجموعه این مقالات در یک مجلد است. او در مقدمه خود به مباحثی نظیر پویش‌ها و میراث‌های مدنی، آیا اسلام چیزی متفاوت است؟ اسلام اجتماعی و اقتصادی، اسلام مدنی و چشم‌اندازهای اسلامی معاصر پرداخته است.
جای جامعه مدنی در بافت‌های اسلامی
این مقاله که به قلم محمد ارغون نوشته شده است و در آن مباحثی از قبیل فراسوی دوگانگی دین و دنیاگریزی، بازاندیشی درباره تثلیث دین، اخلاق و حکومت قانون، مقام و نقش‌های «روشنفکران»، میراث‌گرایی و ناراضیان آن و از اینجا به کجا می‌رویم؟ پرداخته است.
خود، جامعه، آداب مدنی و اسلام
این مقاله با قلم عزیز اسماعیل نوشته شده و مهم‌ترین مباحث مطرح شده در آن عبارتند از: جامعه مدنی، جوامع مسلمان، اسلام و مدرنیته، دنیای اسلام و دموکراسی سیاسی، آزادی اقتصادی، حقوق بشر و... .
بحث درباره زنان: جنسیت و فضای عمومی
در این مقاله که توسط زیبا میرحسینی نوشته شده است، به مباحثی نظیر بحث جامعه مدنی در بافت سیاسی ایران، سیاست مطبوعات و اصلاحات زنان، حقوق زنان و جنس دوم و... پرداخته شده است.
میراث‌های شوروی و کمک‌های الزامی غربی در آسیای میانه جدید
الیون روا نویسنده این مقاله در آن به موضوعاتی ازجمله جامعه سنتی در آسیای میانه، اسطوره جامعه مدنی اسلامی، الگو یا مدل غربی جامعه مدنی و چه باید کرد؟ پرداخته است.
آینده جامعه مدنی در تاجیکستان
شیرین اکینر در این مقاله به مباحثی از قبیل تاجیکستان بعد از جنگ، محیط نافرهیختگی، گروه‌های داوطلب و غیررسمی، برنامه‌های توسعه و... توجه کرده است.
دینداری و فرهنگ مدنی در آذربایجان بعد از شوروی
این مقاله نوشته تایر فارادف است که در آن سعی کرده مسائلی از قبیل: چشم‌انداز جامعه‌شناختی، پویایی‌شناسی دینداری، دریافت‌ها و برداشت‌های دینی در زندگی عمومی، دین، دموکراسی و جامعه مدنی را مورد بحث قرار دهد.
اصول اخلاقی در جامعه مدنی (شهر)
این مقاله نیز به قلم امین ب.ساجو تالیف شده که خود گردآورنده این کتاب نیز هست.
دولت و جامعه مدنی در ترکیه؛ دموکراسی، توسعه و اعتراض
ارسین کالای چیوغلو در این مقاله مباحثی نظیر دولت: قدرت سنتی یا توهم آن؟ جامعه مدنی: کنش داوطلبانه و واکنش دولت، معاشرت و همکاری جویی در یک چشم‌انداز تطبیقی، عضویت در انجمن‌های داوطلب در یک چشم‌انداز تطبیقی و روابط دولت و جامعه مدنی را مورد بررسی قرار داده است.
پاکستان میان سیاست هویت و خودکامگی
این مقاله که نوشته افتخار ح ملک است، موضوعاتی از قبیل: منظره جامعه مدنی، اسلام در تاریخ‌نگاری آسیای جنوبی، حکومت و جامعه مدنی در پاکستان، رویایی به تعویق افتاده و اندیشه‌های پایانی مهم‌ترین سرفصل‌های آن را تشکیل داده است.
دولت، جامعه و عقیده: تأملی درباره مغرب
آخرین مقاله این مجموعه نوشته عبدو فلالی-انصاری است. او در این مقاله به مباحثی از قبیل: جامعه مدنی به عنوان کلیدی در شناخت شالوده‌های نظام اجتماعی، جامعه مدنی به عنوان افزاری برای تجزیه و تحلیل دگرگونی‌های معاصر، آیا جامعه مدنی نقشی دوجانبه دارد؟ و نهایتا موردی برای استمداد تجویزی جامعه مدنی پرداخته است.
«جامعه مدنی در جهان اسلام» با گردآوری امین ب. ساجو و ترجمه فریدون بدره‌ای در 416 صفحه برای دومین‌بار در سال 1399 توسط انتشارات فرزان روز منتشر شده بود که همچنان در دسترس علاقه‌مندان به مطالعه در مورد مسائل ملت‌های مسلمان وجود دارد.
نظرات