کشتار، بمباران، بازداشت، شکنجه، اعدام‌های صحرایی، مفقود شدن هزاران تن از شهروندان بلوچ و کشف ده‌ها گور دسته‌جمعی از سال ۲۰۰۶ تاکنون، چهره‌ی خشن و بی‌رحم دولت نوظهور پاکستان را علیه بلوچ‌ها نمایان کرده است.
در سال ۲۰۲۴، دکتر مهرنگ بلوچ، دبیرکل حزب همبستگی بلوچ، به‌عنوان مدافع حقوق بشر و دادخواه مفقودشدگان و ربوده‌شدگان بلوچ، در فهرست صد زن برتر مجله تایمز قرار گرفت. این انتخاب، زنان دادخواه بلوچ را در سطح جهانی مطرح کرد، اما دولت پاکستان با کارشکنی، مانع از حضور دکتر مهرنگ بلوچ در مراسم اهدای جوایز مجله تایمز در آمریکا شد.
پیش‌تر نیز دکتر مهرنگ بلوچ و سمی دین بلوچ، به‌عنوان مدافعان حقوق بشر، برنده‌ی جایزه فرنت لاین دیفندرز از اتحادیه اروپا شده بودند.
در ماه فوریه ۲۰۲۵، دکتر مهرنگ بلوچ به‌عنوان نامزد دریافت جایزه صلح نوبل معرفی شد. این کاندیداتوری، دولت پاکستان را بیش از پیش نگران و خشمگین کرده است.
محبوبیت جنبش مسالمت‌آمیز دادخواهی زنان بلوچ، از مرزهای بلوچستان و پاکستان فراتر رفته و در سطح بین‌المللی مورد حمایت و ستایش سازمان‌ها، فعالان و مدافعان حقوق بشر و آزادی‌خواهان جهان قرار گرفته است. این امر، نقطه‌ی عطفی در تاریخ جنبش‌های دادخواهی و آزادی‌خواهی زنان در خاورمیانه، به‌ویژه در بلوچستان محسوب می‌شود.
با وجود بازداشت و سرکوب گسترده‌ی فعالان بلوچ، فراخوان گردهمایی بزرگ حزب همبستگی (BYC) به رهبری دکتر مهرنگ بلوچ در شهر دالبندین در دسامبر گذشته، با استقبال وسیع روشنفکران، نخبگان و مردم بلوچ برگزار شد.
سرکوب سازمان‌یافته دادخواهان بلوچ
دولت پاکستان به این نتیجه رسیده است که برای مهار جنبش‌های آزادی‌خواه و جلوگیری از گسترش فعالیت گروه‌های جدایی‌طلب، باید حلقه‌ی فشار بر دادخواهان زن را که یکی از طلایه‌داران آزادی‌خواهی در بلوچستان هستند، تنگ‌تر کند تا کنترل اوضاع را از دست ندهد.
در همین راستا، انفجار قطار جعفر اکسپرس و گروگان‌گیری نیروهای نظامی و امنیتی در منطقه دره بولان، نزدیکی شهر کویته (شال)، توسط ارتش آزادی‌بخش بلوچستان (BLA) در مارس ۲۰۲۵، نقطه‌ی عطفی در درگیری‌های مسلحانه‌ی سال‌های اخیر بلوچستان بوده است. گزارش‌ها حاکی از کشته شدن صدها نفر در این درگیری است. منابع غیررسمی اعلام کرده‌اند که بیش از ۳۴۰ گروگان و ۱۷ عضو BLA در این درگیری جان خود را از دست داده‌اند. این آمار، گستردگی عملیات نظامی گروه‌های مسلح در بلوچستان را نشان می‌دهد.
در آغاز سال ۲۰۲۵، چند گروه مسلح بلوچ بیانیه‌ی اتحاد صادر کرده و تشکیل کمیته‌ی مشترک را اعلام کردند، که بیانگر افزایش فعالیت گروه‌های مسلح در بلوچستان است.
در ۱۶ مارس، نیروهای امنیتی پاکستان، ۱۳ جسد را که گمان می‌رفت متعلق به زندانیان بلوچ باشد، به‌طور مخفیانه در قبرستان کاسی کویته دفن کردند. افشای این خبر، موجی از اعتراضات را به همراه داشت. فعالان بلوچ خواستار شناسایی اجساد شدند، اما این درخواست با مخالفت شدید نیروهای امنیتی مواجه شد.
در ۱۸ مارس، حزب همبستگی بلوچ (BYC) مردم را به تحصن و تجمع اعتراضی در بلوار سریاب کویته فراخواند. هزاران نفر در این تجمع شرکت کردند، اما این تجمع مسالمت‌آمیز با تیراندازی و سرکوب شدید پلیس به خشونت کشیده شد. در اثر تیراندازی نیروهای امنیتی، سه معترض از جمله یک پسر ۱۱ ساله کشته و ده‌ها تن دیگر زخمی شدند.
پس از این سرکوب، نیروهای امنیتی پاکستان ده‌ها تن از رهبران حزب همبستگی، از جمله لالا همل و بالاچ را بازداشت و به مکانی نامعلوم منتقل کردند.
گسترش بازداشت‌ها و اعتراضات سراسری
در واکنش به سرکوب معترضان، روز بعد نیز تظاهرات و تحصن در خیابان‌های کویته ادامه یافت. اجساد سه معترض کشته‌شده، در اعتراضات به نمایش گذاشته شد. اما پلیس با استفاده از اسلحه، باتوم و گاز اشک‌آور، این تحصن مسالمت‌آمیز را سرکوب کرد. در جریان این سرکوب، ده‌ها زن دادخواه و فعال بلوچ، از جمله دکتر مهرنگ بلوچ بازداشت و به مکانی نامعلوم منتقل شدند.
هم‌زمان در شهر کراچی نیز اعتراضات مشابهی شکل گرفت که منجر به بازداشت سمی دین، لالا وهاب و ده‌ها فعال بلوچ دیگر شد.
گستردگی بازداشت‌ها، موجی از اعتراضات و اعتصابات سراسری را در شهرهای مختلف بلوچستان از جمله تربت، ودد، حب، گوادر، پنجگور، آواران، خضدار، نوشکی، دالبندین و خاران به همراه داشت. حتی در پایتخت پاکستان، اسلام‌آباد نیز تجمعاتی در اعتراض به سرکوب فعالان بلوچ برگزار شد.
محکومیت جهانی سرکوب فعالان بلوچ
سازمان عفو بین‌الملل تیراندازی و بازداشت متحصنان، به‌ویژه دکتر مهرنگ بلوچ را به‌شدت محکوم کرده و خواستار آزادی بی‌قیدوشرط زنان دادخواه و فعالان بلوچ شده است.
بازداشت و سرکوب گسترده‌ی زنان دادخواه بلوچ، آن هم در مقابل رسانه‌ها و باشگاه خبرنگاران، چهره‌ی سرکوبگر و استبدادی حکومت پاکستان را بیش از پیش آشکار کرده است.
دولت پاکستان به‌خوبی می‌داند که با حذف، بازداشت و سرکوب رهبران جنبش‌های دادخواه و آزادی‌خواه بلوچ، نمی‌تواند صدای مظلومیت مردم بلوچ را پس از ۷۷ سال فقر، استبداد و بی‌عدالتی خاموش کند.
تجربه‌ی تاریخی بلوچستان نشان داده که نوادگان اسطوره‌های بزرگ این سرزمین، همچون میر چاکر، میر گهرام، نصیرالدین نوری و شهید میر محراب خان، هرگز حاکمیت جبر و استبداد را نپذیرفته و برای رسیدن به آزادی و عدالت به مبارزه‌ی خود ادامه خواهند داد.
نظرات