سایت رسمی جماعت دعوت و اصلاح

واژهی قلب در قرآن یکی از مهم‌ترین واژه‌‌‌هایی است که در حوزه‌ی انسان‌شناسی در قرآن بکار رفته است.‌ در مقام تعلیم و تربیت به صورتی که در خور مقام انسان باشد، مستلزم شناخت انسان، است و این مهم خود مقدمه ضروری برای بهره‌برداری صحیح از قابلیت‌ها و برآورده کردن درست نیازها و در نهایت شکوفا کردن استعدادهای انسان است.

در این میان قرآن در معرفی صحیح و دقیق انسان نقش بسزایی دارد.

یکی از تعابیری که قرآن در مورد قلب بکار برده، این آیه است که خداوند در توصیف حال بنی اسرائیل ذکر کرده و می‌فرماید:

نسیم؛ عبادتی خالص و بدون هیچ‌گونه ریا و تزویر

كُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ لَهُ إِلاَّ الصِّیام، فَإنَّهُ لِی وَأنَا أجْزِی بِهِ یتْرُكُ طَعَامَهُ، وَشَرَابَهُ، وَشَهْوَتَهُ مِنْ أجْلِی، الصِّیامُ لِی وَأنَا أجْزِی بِهِ، وَالحَسَنَةُ بِعَشْرِ أمْثَالِهَا.(أخرجه البخاری ۱۸۹۴)

الله عزوجل می‌فرماید: هر عملِ آدمی زاد برای خودش می باشد، جز روزه که از آنِ من است و من خودم پاداش آن را می‌دهم. به درستی که شخص خوردنی، نوشیدنی و شهوتش را به خاطرِ من ترک می‌کند؛ روزه ویژه‌ی من است و من خودم پاداش آن را می‌دهم و پاداش هر نیکی ده برابر می‌باشد.

مقدمه:

با نگاهی به آیات و روایات موجود در قرآن و سنّت نبوی(ص)درمی‌یابیم که بخش زیادی از نصوص، دارای اهداف و مقاصدی بوده که فضیلت‌هایی اخلاقی و درس‌هایی تربیتیِ فراوانی در ورای آن‌ها نهفته است. درک این اهداف و مقاصد و نیز دروس و فضائل مُنبعث از آن، نتایج مفیدی به دنبال دارد که از جمله‌ی آن‌هامی‌توان به شوق و شتاب و انگیزه‌ی مردم برای انجام مُتقنِ اعمال اشاره نمود. به بیان بهتر، شناخت مقاصد احکام باعث می‌شود تا انجام طاعت و عبادت، بهتر و بیشتر صورت بگیرد، سُستی و کسالت را از بین ببرد و آرامشی کمیاب به آدمی ببخشد. ابن قیّم جوزیه(رحمه الله)، شناختِ حکمت و مقصدِ احکام را موجب ارتقای جایگاهِ آدمی به مقام معرفت، محبّت و معنویت می‌داند