مصطفی ملکیان، نویسنده، مترجم و روشنفکر برجسته کشورمان است که در کار روشنفکری خود بیش از هر چیزی بر اصلاح فرهنگ و اخلاق تأکید دارد. با این حال، برخی هم با نگرش و آرای او موافق نیستند و انتقادهایی را ابراز می‌دارند. در این گفت‌وگو برخی از این انتقادها را نیز در طراحی پرسش‌ها گنجانده‌ام تا خوانندگان بتوانند پاسخ برخی از انتقادها را از سوی آقای ملکیان دریافت کنند. همچنین، رسم‌الخط آقای ملکیان هم در این گفت‌وگوی مکتوب حفظ شده است.
محمد صادقی: مصطفی ملکیان (نویسنده، مترجم، فیلسوف و روشنفکر نامدار کشورمان) در کار روشنفکری خود توجه ویژه‌ای به فرهنگ و اخلاق دارد، و این یکی از تفاوت‌های بارزی است که او با دیگر روشنفکران ایرانی دارد. او در نوشته‌های خود، و در سخنرانی‌هایی که انجام میدهد، همواره به ضعف‌ها و نقص‌های فکری، اخلاقی و تربیتی شهروندان می‌پردازد و آنان را به زندگی خوب، خوش و ارزشمند فرامی‌خوانَد و در این زمینه نیز پرکار و کوشا است، و گفتارها و نوشته‌های پرباری که ارائه داده، بسیار مغتنم و ستودنی است. به باور او، تا در درون ما دگرگونی رخ ندهد، در بیرون نیز دگرگونی پایداری رخ نخواهد داد، و از این رو به اصلاح فردی باور دارد و آن را مقدم بر اصلاح اجتماعی می‌داند. در گفت‌وگویی که پیش رو دارید، پرسش‌هایی را با او در میان گذاشته‌ام و چنان‌که ملاحظه خواهید کرد رسم‌الخط او نیز در پاسخ‌ها حفظ شده است. همچنین جا دارد از مسئولان مؤسسه فرزانه که در بازبینی و اصلاحِ متنِ گفت‌وگو همکاری داشتند، صمیمانه سپاسگزاری کنم.
اندیشه‌های هنری دیوید ثورو در گفتاری از مصطفی ملكیان
محسن آزموده: عدالت چیست و چگونه محقق می‌شود؟ این پرسشی قدیمی و همچنان مساله‌برانگیز است كه قرن‌هاست ذهن فیلسوفان و متفكران را به خود مشغول داشته، از افلاطون كه چهار قرن پیش از میلاد كتاب جمهوری را در پاسخ به آن نوشت تا جان راولز كه در قرن بیستم میلادی كتاب‌های نظریه عدالت و عدالت به مثابه انصاف را نوشت. دقت بخشیدن به معانی مختلف مفاهیم و روشن كردن آنها، یكی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین كارها و وظایف فلسفه و فیلسوفان است و مصطفی ملكیان، متفكر ایرانی به راستی در این كار استاد. او در گفتار حاضر برای فهم معنای مفهوم بحث‌برانگیز عدالت به ویژه از منظر جان راولز، با نظم و انتظامی كه همیشه در او سراغ داریم، ابتدا معانی دو گانه مفهوم كلیدی حق را تفكیك می‌كند و سپس به پنج نظریه بزرگ عدالت می‌پردازد تا ضمن بحث از آنها ویژگی‌ها و اختصاصات بحث عدالت به مثابه انصاف راولز را توضیح دهد. گفتار حاضر مقدمه مفیدی برای ورود به اندیشه‌های جان راولز در باب عدالت است، فیلسوفی كه به باور بسیاری بزرگ‌ترین فیلسوف سیاسی سده بیستم میلادی است. این گفتار در چارچوب عصر دوشنبه‌های بخارا، با حضور علیرضا بهشتی، زهره حسین‌زادگان و علی دهباشی و با همكاری مجله بخارا، نشر ققنوس و موسسه فرزانه روز برگزار شده است.
استاد گرامی مصطفی ملکیان در دهمین سالگرد تأسیس دین‌آنلاین در نشست “تأملی در نواندیشی دینی در ایران معاصر”، 10 تیرماه 1402، ده پرسش را برای تفکر در نواندیشی دینی مطرح کردند. با توجه به مقدمه‌ای که ایشان درباره طرح این پرسش‌ها بیان کردند و به تعبیر من “التزام به معنی ظاهری متن مقدس” را انگیزه این پرسش‌ها دانستند، خود را مخاطب این پرسش‌ها نمی‌بینم، اما سنجیدگی و بنیادی بودن آنها من را بر آن داشت تا این فرصت را گرامی بدارم و دیدگاهی از دین و دین‌داری را در میان آورم که حداقلّ برای من راه پاسخ به اینگونه پرسش‌ها را آشکارتر می‌کند.
بی‌تردید ادبیات فارسی مهم‌ترین و مشهورترین بخش سنت فكری و فرهنگی ما ایرانیان است كه از رهگذار سده‌ها باقی مانده و عموم فارسی‌زبانان مخاطب پیگیر آن هستند. شاهنامه فردوسی اگر در خانه همه ایرانیان نباشد، شخصیت‌ها و داستان‌هایش برای همگان آشناست و بسیاری از سن و سال‌دارها، قصه‌های آن را بلد هستند و در مهمانی‌ها برای جوان‌ترها می‌خوانند، دیوان حافظ در خانه اكثر قریب به اتفاق ایرانیان یافت می‌شود و جزو تزیینات سفره هفت‌سین و شب یلداست و فارسی‌زبانان به مناسبت‌های مختلف به آن تفال می‌زنند، بوستان و گلستان سعدی نام‌های آشنایی برای ایرانیان است و آنها كه كمی اهل ذوقند، غزلیات شمس و بعضا مثنوی معنوی مولانا را دارند و فردی و گروهی می‌خوانند، همچنان كه بسیاری از اهل ذوق، رباعیات منسوب به خیام را از بر دارند و گاه در گفتارهای روزانه چاشنی كلام‌شان می‌كنند. خلاصه آنكه ادبیات كلاسیك فارسی و چهره‌های شاخص آن، خواسته یا ناخواسته در متن زندگی روزمره ایرانیان حضور دارند، این‌همه اما به معنای مواجهه انتقادی با آنها و آثارشان نیست. در گفتار پیش رو، مصطفی ملكیان سه گونه مواجهه ایرانیان با آثار ادبی گذشته را مورد ارزیابی قرار میدهد و نتیجه می‌گیرد كه سودمندترین شیوه، شناخت آنها به دور از تحقیر و تعظیم است. این گفتار در هجدهمین نشست بزرگداشت فردوسی و رونمایی از كتاب یادنامه فردوسی به كوشش علی دهباشی، 21 اردیبهشت 1402 القا شده است.
علی دهقان: مدت‌های زیادی بود که می‌خواستم با استاد ملکیان گفت‌وگو کنم و از او در مورد اخلاق، زندگی متدینانه و توقع دور از انتظار برخی شهروندان در مختصات اجتماعی امروز ایران بپرسم که به شکل عجیبی می‌خواهند سایر مردم در همسویی با آنان زیست اخلاقی را برای خود معنا کنند. او خیلی ساده به دعوتم پاسخ مثبت داد و سخنان ماندگاری گفت که اینجا منتشر شده است، اما بدون تعارف به گمانم چیزی که در ابتدای این گفت‌وگو باید به آن اشاره شود، متانت، فروتنی و تواضع بسیارِ ایشان است که آدم را حیرت‌زده می‌کند. قطعا در روزگار ما و در همهمه مخدوش آدم‌های وهم‌زده، ترکیب دانایی و تواضع می‌تواند نمادی از یک انسان به معنای تمثیلی از اخلاق باشد. امید که اگر دل یاری کرد بخوانیدش:
مصطفی ملکیان در نشست نقد و بررسی کتاب «چرا نابرابری معضل‌آفرین است؟» مطرح کرد: پنجشنبه 11 اسفندماه، جلسه رونمایی از کتاب «چرا نابرابری معضل‌آفرین است؟» نوشته تی.ام. اسکنلن و ترجمه نرگس سلحشور که به همت انتشارات سروش مولانا به چاپ رسیده است، در «خانه آشنا» با حضور مصطفی ملکیان و مترجم اثر، برگزار شد. ملکیان در آغاز سخنانش از نحوه انجام ترجمه این کتاب و وجدان کاری نرگس سلحشور تقدیر کرد و آن را در وضعیتی که کیفیت فدای کمیت می‌شود، تحسین‌برانگیز دانست. در ادامه سخنرانی مصطفی ملکیان تقدیم شما خواهد شد.
در آثار و مکتوبات راجع به فلسفه‌‌یِ اخلاق، فلسفه‌‌یِ سیاست، و فلسفه‌‌یِ حقوق؛ بوفور می‌بینیم که از کرامتِ انسان سخن به میان می‌‌‌آید یا برای حلِّ یک مسأله یا رفعِ یک مشکل به کرامتِ انسان استناد می‌شود. در این نوشته، نخست به مفهوم کرامتِ انسان می‌پردازیم، آن‌‌گاه به موافقان و مخالفانِ کرامت داشتنِ انسان گوش بسپریم، سپس، به این پرسش توجه می‌کنیم که چرا انسان کرامت دارد؛ سرانجام، به پاره‌‌ای از لوازمِ نظری و عملیِ کرامت داشتنِ انسان اشاره می‌کنیم. غرض از این نوشته جلبِ نظرِ خوانندگانِ گرامی به اهمیّتِ این مفهوم، مشکل گشایی آن، و موارد نقضِ عملی آن در زندگی ساری و جاری ما است.
کپی رایت © 1401 پیام اصلاح . تمام حقوق وب سایت محفوظ است . طراحی و توسعه توسط شرکت برنامه نویسی روپَل