اما نکاتی چند:
1ـ برای نخستین بار است که در طول تاریخ ترکیه انتخابات به دور دوم کشیده شده و برای نخستین بار اردوغان نتوانست در دور اول انتخابات برنده شود. اما قلیچدار اوغلو نیز پس از 12 الی 13 شکست انتخاباتی در برابر اردوغان و حزبش به بزرگترین چالش اردوغان تبدیل شده است. نتایج نشان داد که اردوغان همچنان از پایگاه اجتماعی قابل توجهی برخوردار است و شکلگیری دو قطبی علیه او حداقل نتوانسته تا این جای کار او را حذف کند.
2ـ نتایج انتخابات اعتبار بیشتر مراکز نظرسنجی ترکیه را زیر سوال برد. بیشتر آنها پیروزی قلیچدار اوغلو با فاصله زیاد و شکست اردوغان را پیش بینی میکردند. کما این که نگارنده که طی چند یادداشت از بهمن گذشته، شکست اردوغان را چندان آسان نمیدانست و پیروزیاش را محتمل میدانست، به نتایج نظرسنجیها ارجاع داده میشدم. چنانکه گفته میشد، بیشتر مراکز نظرسنجی در ترکیه وابستگی تشکیلاتی و سیاسی به هر دو اردوگاه دارند. از این جهت، بیشتر آنها جهتدار و نوعی جنگ روانی برای اثرگذاری بر هواداران طرف مقابل بود. البته ناگفته هم نماند که معمولا طرفداران اوغلو بیشتر از قشر جوان بودند که راحتتر در نظرسنجیها شرکت میکردند، اما بخشی از هوداران سنتی اردوغان به ویژه افراد میانسال و سالخورده و علی الخصوص از قشر مذهبی تمایل چندانی به شرکت در نظرسنجیها نداشتند. البته خطای برخی نظرسنجیها اینقدر بالا بود که با تاثیر چنین عواملی پوشیده نمیشود.
3ـ بر خلاف تصورات، اتفاق غیرمنتظرهای در انتخابات نیفتاد و جابجایی معناداری در پایگاه رای سنتی دو اردوگاه در هفت منطقه ترکیه رخ نداد. قلیچدار اوغلو تقریبا نفر اول استانهای کردنشین و اردوغان دوم شد؛ اما در انتخابات 2018 که صلاح الدین دمیرتاش نامزد شده بود، اردوغان در چند استان کردنشین مثل بیتلیس اول بود. اگر آرای کردها نبود که اوغلو نهایتا 35 درصد رای داشت.
4ـ کسب اکثریت آرا به وسیله اردوغان در بیشتر استانهای زلزله زده به ویژه قهرمان مرعش با 71 درصد آرا نشان میدهد که قشر آسیب دیدهتر از بحران اقتصادی و زلزله همچنان به او برای حل این بحران امیدوار هستند.
5ـ به نظر میرسد انصراف محرم اینچه بیشتر به نفع اردوغان شد. میتوان گفت اردوغان با وجود مشکلات اقتصادی، به پشتوانه کارنامه اقتصادی، همچنین شخصیت کاریزماتیکش و برخی اشتباهات اردوگاه مقابل پیشتاز شد. در مقابل گویا، حضور برخی جریانهای اسلامگرا در جبهه قلیچدار اوغلو نتوانست بخشی از جامعه مذهبی ترکیه را با او همراه کند و اظهارنظر او درباره علوی بودنش نگرانی بخشی از این جامعه را برانگیخت. همچنین بیتوجهی او به کشور آذربایجان و مسائل قفقاز موجب ناخرسندی برخی پانترکها شد.
6ـ ائتلاف حاکم با وجود حفظ اکثریت پارلمانی و کسب 321 کرسی اما تعداد قابل توجهی کرسی را از دست داد و کرسیهای آک پارتی از 42 درصد به 36 کاهش یافت. تعداد کرسیهای جدید ائتلاف حاکم اجازه پیگیری برخی طرحها و اصلاحات وعده داده شده اردوغان را نمیدهد. البته این مشکل برای قلیچدار اوغلو در صورت پیروزی در دور دوم مضاعف خواهد بود و قادر به عملیاتی کردن اصلاحات خود به ویژه تغییر نظام حکمرانی نخواهد بود.
7ـ سنان اوغان با داشتن سبد رای 5 درصدی نقش خیلی مهمی در انتخاب رئیس جمهور ترکیه خواهد داشت؛ البته بیشتر برای اوغلو که برای پیروزی بر اردوغان به کل این 5 درصد نیاز دارد. اوغان برای حمایت از اوغلو شرط کرده که امتیازی به حزب کردی دموکراتیک خلقها ندهد؛ در حالی که اوغلو برای جلب حمایت هواداران هدپ وعدههای زیادی داده است و چنین تعهدی میتواند به قیمت از دست دادن 10 درصد رای کلیدی کردها در دور دوم تمام شود. کما این که بازگشت آوارگان به کشورهایشان را خط قرمز و به نوعی شرط توافق با اردوغان مطرح کرده است. حالا باید دید به کدام طرف خواهد پیوست.
8ـ آیا اگر اوغان به اوغلو بپیوندد، پیروزی او و باخت اردوغان تضمین شده است؟ خیر. اردوغان برای برنده شدن به حدود نیم درصد آرا نیاز دارد و کسب اکثریت پارلمانی از طرف ائتلاف او میتواند بخشی از آرای خاموش را به سمتش بکشاند. همچنین کسانی که به امید تغییر وضع به اوغلو رای دادند وقتی ببینند با نداشتن اکثریت پارلمانی امکان تغییری جدی وجود ندارد، احتمالا سست شوند. کما این که برخی نیز تقسیم قدرت میان ریاست جمهوری و پارلمان را
موجب تعمیق بحران اقتصادی میدانند. این، احتمالا شانس اردوغان را بیشتر کند. اردوغان برای پیروزی به حفظ آرای کنونی و نیم درصد دیگر و اوغلو به حفظ آرایش و 5.17 درصد آرای اوغان نیاز دارد. بباید منتظر ماند و دید چه خواهد شد.
نظرات