اعمالی که در روز عید حج در منی و غیره به جا آید

بعد از طلوع آفتاب بروز عید حج، حجّاج (حج‌کنندگان) به منی می‌رسند یکسر به نزد ستون عقبه می‌روند و هفت سنگ به آن می‌اندازند و هنگام سنگ انداختن به ستون عقبه رو به ستون عقبه می‌نمایند، دگر کسانی که هدی همراه دارند یا فدیه لازم‌شان است یا قربانی می‌کنند همه در منی گوشتی را کارد می‌دهند، دگر موی سر یا بعضی از آن می‌تراشند، آن وقت به مکّه می‌روند (آداب دخول مکّه در فصل دخول مکّه می‌آید) و طواف رکن را به جا می‌آورند پس از آن سعی ننموده‌‌اند و به منی بر می‌گردند، در این حال همه آنچه بر محرم حلال نبوده روا می‌شود. کسانی که نخواهند در روز عید حج به مکّه روند یا وسائل رفتن نیابند در منی می‌‌مانند و پس از رمی روز دوازدهم یا سیزدهم به مکّه می‌روند و طواف و سعی نموده از احرام بیرون می‌آیند. این‌که تفصیل به ترتیب: رمی، ذبح، حلق، طواف و سعی.

1- رمی: 

(یعنی سنگ انداختن به ستون‌های منی).

وقت رمی: ابتدای وقت رمی جمره‌ی عقبه از نیمه‌ی دوم شب عید حج می‌باشد و می‌ماند وقت فضیلت آن تا غروب آفتاب روز عید حج و وقت جواز آن تا غروب آفتاب روز سیزدهم ذیحجه و ابتدای سنگ انداختن به ستون‌های سه‌گانه از زوال روز یازدهم ذیحجه تا غروب آفتاب روز سیزدهم. هرگاه سنگ انداختن یکی از ستون‌های سه تا در یکی از روز‌های نامبرده فوت شد در روز بعد تدارک می‌شود. کسی که از سنگ انداختن به ستون‌های نامبرده در وقت رمی عاجز باشد می‌تواند دیگری را نیابت دهد که به جای او سنگ به آن ستون‌ها اندازد (در فصل فدیه گذشت که اگر کسی سنگ زدن از او فوت شد فدیه‌ی آن چیست) و جمله‌ی سنگ‌هایی که به ستون‌های نامبرده انداخته می‌شود هفتاد سنگ می‌باشد: هفت سنگ به ستون عقبه در روز عید حج و شصت و سه سنگ به ستون‌های سه تا در روزهای یازدهم و دوازدهم و سیزدهم ذیحجه، هر روزی بیست و یک سنگ. به هر یک ستون هفت سنگ.

واجبات رمی: 

1-این‌که انداختن سنگ به ستون‌های نامبرده در وقت رمی باشد، چنانچه قبل از وقت رمی، سنگ به ستون‌های نامبرده اندازد کفایت نمی‌کند.

2-این‌که سنگ بیندازد چنانچه غیر از سنگ چیز دیگری مانند آهن یا زرنیخ مثلا بیندازد کفایت نمی‌کند.

3-این‌که یک سنگ یک سنگ بیندازد، چنانچه چندین سنگ را در یکبار انداخت، یک انداختن حساب می‌شود و شش سنگ دیگر باید بیندازد.

4-این‌که سنگ انداختن به ستون‌های نامبرده به ترتیب باشد ابتدا به ستون اولی، دگر وسطی (میانه)، دگر عقبه سنگ بیندازد، چنانچه خلاف این ترتیب نماید فقط ستون اولی محسوب است؛ مثلاً اگر اوّل سنگ به ستون عقبه انداخت، دگر به ستون وسطی، دگر ستون اولی که همان سنگ انداختن به ستون اولی حساب می‌شود و آنچه قبل از ستون اولی سنگ انداخته باشد حساب نمی‌شود و باید به همان ترتیب واجب سنگ اندازد.

5-انداختن سنگ و در محلّ رمی افتادن، اگر سنگ را در محلّ رمی بنهد یا سنگ از محلّ رمی به بیرون افتد کفایت نکند.

سنت‌های رمی: 

1-گرفتن سنگ برای انداختن به ستون عقبه در روز عید از مزدلفه.

2-گرفتن سنگ برای انداختن به ستون‌های سه‌گانه در روزهای 11،12،13 از منی.

3-گرفتن سنگ پاک که از جاهای کثیف نباشد مثلاً.

4-بودن سنگ به اندازۀ باقلا مثلاً.

5-با هر یک سنگ انداختن؛ گفتن الله اکبر.

6-قطع لبیک گفتن از ابتدای سنگ انداختن به ستون عقبه در روز عید و غیره.

شروط صحت رمی:

این‌که سنگ اندازنده در حال انداختن، دارای اهلیت باشد؛ یعنی دیوانه و مست و بیهوش نباشد مثلاً.

2- ذبح: 

یعنی کارد دادن حیوانی که لازم حج‌کننده باشد. در خصوص حیوانی که محرم با خود همراه برده باشد وقت ذبح آن همان وقت ذبح قربانی یعنی ابتدای وقت ذبح برای حج‌کننده از نیمه‌ی دوم شب عید حج است و می‌ماند وقت آن تا غروب کردن آفتاب روز سیزدهم ذیحجّه وقت ذبح برای کسی که حج از او فوت شد موقع احرام بستن به حج قضا است. وقت ذبح برای کسی که تمتع نمود هنگام احرام بستن به حج در همان سال است. وقت ذبح برای کسی که حج را به وطه‌ای فاسد کرد هنگام احرام بستن به حجّ قضا است اما ذبح فدیه‌ای که به سبب کردن یکی از محرمات احرام یا ترک یکی از واجبات احرام یا به سبب تمتع یا قران واجب شود همچنین حیوانی که به سبب تمتع یا قران واجب شود (همچنین حیوانی که به سبب ترک یکی از سنن مؤکده مانند ترک نماز بعد طواف یا ترک جمع میان روز و شب در عرفه مستحب باشد دارای وقت مخصوص نیست) .

محل ذبح: برای کسی که در حال حج فدیه بر او لازم شد منی است و برای کسی که در حال عمره فدیه لازم او شد محل ذبح فدیۀ او مروه است. اکنون کشتارگاه (قصّاب خانه) حیوانات برای بهداشت عموم تعیین شده و ذبح در مکان کشتارگاه کافی است زیرا که واجب است در حرم مکّه ذبح و به فقراء حرم داده شود ( مگر در فدیه‌ی  محصر که در محلّ منع شدن از حج به نیّت تحلّل ذبح می‌شود).

سنّ حیوانی که ذبح می‌شود: حیوانی که در حال حج یا عمره به عنوان فدیه لازم می‌شود باید به سن و صفت حیوانی باشد که در قربانی کفایت می‌کند. مثلاً قوچ یا میش یکساله و گوسفند دو ساله باشد و اگر فدیه گاو باشد هم به سنّ دو سال باشد، یعنی دو سال کامل که پا در سه سالگی گذاشته باشد و اگر فدیه شتر باشد هم به سنّ چهارسال کامل باشد (مگر گوسفند یا گاو یا شتری که در فدیه شکار و بریدن درخت لازم شود که از حیث سن و صفت به حسب مقابل فرق می‌کند). و این‌که در صفت حیوانی قربانی باشد یعنی معیوب نباشد چنان‌که در فصل قربانی می‌آید.

واجبات ذبح:

1- اینکه در محلّ ذبح کارد داده شود 2- در وقت ذبح کارد داده شود 3- سن و صفت حیوان فدیه برابر دستور شرع باشد 4- اینکه کارد دهنده حقّ کارد دادن داشته باشد یعنی مشرک نباشد مثلاً.

سنت‌های ذبح: 

1- حیوان را قبل از ذبح خوراک و آب دهد 2- اینکه بر پهلوی راست خوابانیده شود 3- به رفق و مهربانی ذبح شود 4- در اوّل ذبح نام خدا برده شود و بگوید: خدایا! این است حیوانی که بنا به دستورت ذبح می‌نمایم، آن را بپذیر 5- این‌که روی حیوان و کارد دهنده به‌سوی قبله باشد و اینکه خود محرم حیوانش را کارد دهد (اگر بتواند).

شرط کفایت کردن حیوانی که در فدیه‌ای ذبح می‌شود: این است که واجبات ذبح در آن حیوان به جا آمده باشد.

شروط ذبح (کارد دهنده): این است که دانا به ذبح بوده و حقّ کارد دادن داشته باشد، چنانچه ذابح به موارد بریدن آشنا نباشد یا اینکه کافر و مشرک باشد ذبح او کفایت نمی‌کند و حیوانی که ذبح نموده پلید است.

3- حلق: 

یعنی موی سر تراشیدن در حج یا عمره.

سوّمین رکن‌های حجّ و عمره حلق یعنی موی سر ستردن است.

وقت حلق: ابتدای وقت حلق (ستردن موی سر) از نیمه‌ی دوم شب عید حج است و آخری ندارد و در عمره پس از فراغت از طواف و سعی.

واجبات حلق: 

1- نیست کردن سه موی از سر. چه به تراشیدن یا کوتاه کردن یا سوزانیدن یا کندن باشد (مگر در صورتی که تراشیدن سر را در حج نذر نماید که در این‌حال عیناً سر تراشیدن بر او واجب است).

- برای مردان سر تراشیدن در وقت آن باشد؛ در حج هنگام تحلّل اوّل و در عمره بعد از طواف و سعی عمره.

سنت‌های حلق 

(سر تراشیدن) و تقصیر (کوتاه کردن موی سر): 

1-رو به قبله نشستن 2- ابتدا به ستردن موی طرف راست سر 3- همه‌ی موی طرف راست ستردن یا کوتاه کردن، دگر بقیه‌ی موی سر را ستردن یا کوتاه کردن 4- در حال ستردن موی مشغول تکبیر یعنی اللّه اکبر شدن 5- پس از فراغت، گفتن «الله اکبر واللَّهُمَّ آتِنِي بِكُلِّ شَعْرَةٍ حَسَنَةً وَامْحُ عَنِّي بِهَا سَيِّئَةً وَارْفَعْ لِي بِهَا دَرَجَةً وَاغْفِرْ لِي وَلِلْمُحَلِّقَيْنِ وَالْمُقَصِّرِينَ وَلِجَمِيعِ الْمُسْلِمِينَ» 6- دفن نمودن موی 7- مزد سلمانی از پیش دادن 8- چیدن ناخن‌ها و گرفتن از موی سبیل 9- بکار بردن بوخوشی 10- پوشیدن لباس بعد از سر تراشیدن 11- ستردن موی در حال طهارت (بر زنان ستردن موی سر حرام است مگر در صورت عذر که برای مداوا باشد و سنّت نیست هرگز برای زنان تراشیدن موی سر مگر برای دختران در اوّلین باری که پس از ولادت موی را می‌ترا