شوری واژهای عربی برای رایزنی و همفکری است و یک اصطلاح اسلامی برگرفته از قرآن و سنت پیامبر اسلام است. شورا دو بار در قرآن به عنوان یک فعالیت قابل تحسین جمعی ذکر شده‌است و نیز نام یکی از سوره‌های قرآن شوری است. همچنین شورا ممکن است به نوعی مجلس در کشورهای اسلامی اشاره کند که با واژه‌های مجلس شورا و اعضای آن اهل شورا بیان می‌شود. در بسیاری از کشورهای اسلامی مجلس‌های مشورتی در سطح ملی یا محلی تشکیل می‌شود. مشورت کردن در اسلام فقط به موضوعات اجتماعی محدود نمی‌شود و مسلمانان تقریباً در هر امری با یکدیگر مشورت می‌کنند. با توجه به برهه‌ی زمانی که در آن واقع هستیم و نزدیک شدن به روز انتخابات به ضرورت دانستیم مصاحبهای با استاد «عبدالقادر سرافراز» که خود عضو شورای سابق شهرستان تربت جام بوده است، با این موضوع ترتیب دهیم.
1.تعریف شورا چیست؟ ریشه‌ی آن به کجا باز می‌گردد؟ آیا شورا واژهای صرفاً اسلامی است؟ ضرورت وجود شورا و اهل شورا برای جامعه چیست؟
شُوری (شورا) . (بضم شین) و شَور (بفتح شین) به معنی مشورت و کنکاش می‌باشد و سوره‌ای از قرآن مجید تحت همین نام گرفته شده و در بین ملل مختلف تحت عناوین « Council –Common Pankayat» مجالس مختلفی وجود دارد. و اصولاً در هر جامعه‌ی مدنی که می‌تواند یک جامعه‌ی کوچک مثل خانواده و یا شهر و روستا با توجه به مسائل مشترک و حقوق مشترک و... همچنین سلایق مختلف نیازمند کار مشترک و تصمیمات مشترک می‌باشد که این باعث می‌شود افراد آن جامعه برحسب ضرورت جهت نزدیکی دیدگاه‌ها و رفع معضلات در کنار هم و با هم اقدام به رفع مشکل نمایند و این ضرورت شورا و کار شورایی را ایجاب می‌نماید.
2.اهمیت و ضرورت انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا را بیان کنید؟ تفاوت این اهمیت با دیگر انواع انتخابات در چیست؟
حضور مردم در فرایندهای مدیریتی یکی از ریشه‌دارترین روش‌ها در مدیریت جامعه به شمار می‌رود و در فصل هفتم قانون اساسی که در خصوص شوراها بحث کرده و همچنین اصل هفتم و اصول یک صدم تا یکصد و ششم قانون اساسی جایگاه ویژهای را برای شورا مد نظر قرار داده و شورا را مظهر حاکمیت ملی و از ارکان تصمیم‌گیری در اداره‌ی کشور برشمرده است و به این ترتیب به جلب مشارکت مردم در سرنوشت خود تأکید داشته و تأمین این حق را از وظایف دولت دانسته است و به همین ترتیب در قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شورای اسلامی و شهرداران مصوب خرداد ماه 1375مجلس شورای اسلامی قید گردیده که به منظور پیشبرد سریع برنامه‌های اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، بهداشتی، فرهنگی، آموزشی – پرورشی و سایر امور رفاهی از طریق همکاری مردم و نظارت بر امور روستا، بخش، شهر و شهرک شوراهایی به همین نام بر اساس مقررات این قانون تشکیل می‌شود.
اهمیت این انتخابات از این حیث می‌باشد که مربوط به مسائل قابل لمس و مبتلا به جامعه‌ی مورد نظر بوده و طبق نظر قانونگذار می‌تواند با تصمیمات محلی قابل حل باشد بنابر این مهم است زیرا منتخبین خود از نزدیک با مشکلات و ناهنجاری‌ها و از طرفی توانمندیها آشنایی داشته و آنها را لمس نموده‌اند همچنین مهم است که چه افرادی با چه تفکراتی انتخاب شوند تا نزدیک به نظر آحاد جامعه مسائل را حل نمایند.
3.قدرت و توان اجرایی شوراهای شهر و روستا چقدر است و چه حیطه‌ای را شامل می‌شود؟
همانطور که در سؤال قبل جواب داده شد شوراها می‌توانند در تمامی مسائل مربوط به محل خود نظارت داشته و تصمیم گیری نموده و اجرا نمایند مگر اینکه با روح قانون در تضاد باشد و همچنین مصوبات شورا در صورتی که مخالفتی با قانون داشته باشد از طریق بخشداریها، فرمانداریها و استانداری‌ها مورد اعتراض قرار گرفته و مجدداً بررسی و در صورت تأکید شورا به مراجع بالاتر گزارش و رفع اختلاف خواهد شد و همچنین قانون گذار جهت حفظ شأن شوراها مثل شورای شهر استانداران را قائم مقام شورای شهر معرفی می‌کند که در نبود شورا در شهر این استاندار است که می‌تواند تصمیم‌گیری نماید نه فرمانداران.
4.با توجه به آیات قرآن و تاریخ صدر اسلام آیا اهل شورا کافی است صرفاً منتخب مردم باشند یا ضرورت دارد از نخبگان جامعه باشند؟ چه کسانی صلاحیت حضور در شورا را دارند؟ تخصص مورد نیاز اهل شورا کدام است؟
با توجه با آیات قران کریم مثل آیات 37 و 38 سوره‌ی شوری که شورایی بودن و مشورت کردن را جزو خصوصیات فرد مؤمن به شمار می‌آورد و همچنین آیه‌ی 159 سوره‌ی آل‌عمران که به پیامبر(ص) امر می‌کند که با مسلمانان مشورت نماید با توجه به شأن و نزول این آیه که پس از شکست در غزوه‌ی احد اتفاق می‌افتد در حالی که می‌بینیم پیامبر(ص) پس از مشورت با مسلمانان در مسجد (با همه مسلمانان) برای جنگ از مدینه خارج می‌شود در حالی که خداوند از عاقبت امور آگاه است و باتوجه به علم خود می‌داند که مسلمانان شکست خواهند خورد اما برای ایجاد یک جامعه‌ی مترقی و متکی به آرا عمومی پیامبر(ص) از مدینه خارج و از تصمیم جمعی حمایت می‌کند و پس از آن شکست باز هم خداوند(جل) می‌فرماید: «وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ» بنابراین نکاتی که از این آیات می‌گیریم یکی این است که در مسائل بزرگ پیامبر(ص) با تمامی افراد جامعه در مسجد به صورت آزاد مشورت می‌کند. دوم به تصمیم جمعی هرچند می‌داند اشتباه است احترام می‌گذارد. سوم پس از نتیجه‌ی غلط کسی را سرزنش نمی‌کند و باز هم امر به مشورت می‌شود چهارم وقتی تصمیم گرفته شد توکل بر خدا کرده و نسبت به اجرای امر اقدام می‌نماید. پنجم نتیجه‌ی کار را به خدا واگذار کرده و همواره راضی از خواست خداوند می‌باشد. و در سیره‌ی خلفا (رضی الله عنهم) نیز می‌بینیم که در مسائل مختلف با اصحاب مشورت کرده و تمامی تصمیمیات پس از مشورت و شورا با مسلمانان انجام می‌شود.
5.رابطه‌ی شورا و دموکراسی چگونه است؟ تأثیر انتخابات شوراهای شهر و روستا بر جریان حرکت جامعه به سوی دموکراتیزه شدن و بلوغ سیاسی جامعه چیست؟ آیا این چنین انتخاباتی تقسیم قدرت بین اقشار مختلف مردم را فراهم می‌آورد؟
اگر به شأن نزول آیه‌ی 159 سوره‌ی آل عمران توجه نمائیم می‌بینیم که آیه‌ی وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ پس از یک تصمیم شورایی قرار گرفته شده که نتیجه‌ی آن، به ظاهر خوب نبوده اما خداوند باز هم به مشورت تأکید نموده است یعنی باز دوباره به همان رأی مردم پافشاری نموده و بر دموکراسی و ایجاد جامعه‌ی مترقی تأکید نموده است. بنابراین وجود شورا گذشته از تصمیمات درست و یا اشتباه برای یک جامعه‌ی آزاد، ضروری بوده و نیل به سوی دموکراسی را باعث خواهد شد. انتخابات شورا در صورتی که در یک فضای آزاد و باز و نه مهندسی شده و با حضور سلایق مختلف برگزار شود باعث می‌شود که سلایق مختلف امکان بروز پیدا کرده و برای یک مدت مشخص امکان فعالیت داشته و در صورتی که در ارایه‌ی برنامه‌های خود موفق باشد زمام امور جامعه را در دست داشته و تا زمانی که به نفع مردم و برای مردم فعالیت نماید در قدرت باقی میماند و در صورتی که از صف مردم و خواسته‌های آنها فاصله بگیرد. بر اساس رأی مردم از قدرت جدا و مجدداً به بازسازی خود اقدام نماید و این باعث تقسیم قدرت و دموکراتیزه شدن جامعه خواهد شد اما اگر انتخابات آزاد نبوده و منتخبین طی یک فرایند مهندسی‌شده انتخاب شوند و برای خود حاشیه‌ای امن احساس نمایند مطمئناً در جهت اهداف شخصی و کسانی که حاشیه‌ی امن را به وجود آوردهاند حرکت خواهند کرد که در این صورت خبری از دموکراسی و تقسیم قدرت و خدمت به مردم نخواهد بود.
6.علت ثبت نام زیاد مردم برای کاندیداتوری شوراهای شهر و روستا در برخی از شهرها در این دوره چه می‌تواند باشد؟ آیا می‌توان آن را نقدی بر وضعیت موجود شوراها دانست؟ آیا این چنین حرکت‌هایی لوث‌شدن جایگاه شورا نمی‌شود؟ تعداد زیاد کاندیداها چه تأثیری بر سلامت انتخابات و شفاف‌سازی عملکرد آنان دارد؟
ثبت نام در در انتخابات شوراها می‌تواند دلایل مختلف داشته باشد از جمله مشخص و شفاف‌شدن شان و جایگاه شورا و اعضا شورا در جامعه، اثرگذاری شوراها در مسائل مختلف جامعه، بالا رفتن سطح سواد جامعه و احساس مسؤولیت آحاد جامعه نسبت به مسائل و مشکلات جامعه، احساس تکلیف افراد توانمند، مقایسه‌ی توانمندی‌های افراد با اعضا فعلی شوراها و... چنانکه می‌تواند نقدی برعملکرد ضعیف بعضی از شوراها نیز باشد و اینکه افراد احساس می‌کنند بهتر می‌توانند کار و فعالیت نمایند.
به نظر من هرچه تعداد شرکت‌کنندگان بیشتر باشد، نه تنها جریان انتخابات لوث نخواهد شد، بلکه امکان انتخاب افراد توانمند بیشتر بوده و به سمت دموکراسی و آزاد انتخاب شدن و انتخاب کردن حرکت خواهد شد. وجود افراد از طیف‌ها و سلایق مختلف مطمئناً نظارت بر انتخابات بیشتر شده و صحت فرآیند انتخابات بهتر تضمین خواهد شد.
7.با توجه به اینکه مطبوعات رکن چهارم دموکراسی است، آیا رسانه‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد نمی‌توانند نقش شورا را در نظارت بر عملکرد حاکمیت و مدیران اجرایی، شفاف‌سازی و تقسیم قدرت برعهده بگیرند؟
مطبوعات و NGOها می‌توانند نقش نظارتی داشته باشند، اما شوراها با توجه به اختیاراتی که قانون به آنها واگذار کرده، علاوه بر شأن نظارتی به عنوان کانون‌های تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی و برنامه‌ریزی در سطح محلی اقدام می‌نمایند، اما مطبوعات و NGOها می‌تواند بازوی قوی برای شوراها بوده و شورا اگر بخواهند موفق باشند باید از طریق کمیسیون‌های مختلفی که در قانون، پیش‌بینی شده رابطه‌ی تنگاتنگی با این ارکان جامعه برقرار نمایند و از توانمندی‌های آنها در امور نظارتی و اجرایی استفاده نمایند.
8.تأثیر رسانه‌های ارتباط جمعی بیگانه را، بر رفتار انتخاباتی مردم، چگونه ارزیابی می‌کنید؟
البته تأثیر رسانه‌های بیگانه در انتخابات شوراها با توجه به اینکه مردم از نزدیک عملکرد شوراها را زیر نظر دارند چندان مؤثر نیست، مگر اینکه حاکمیت به صورتی عمل نماید که افراد شاخص و مطرح جامعه که مردم به آنان اطمینان دارند را از گردنه‌ی رقابت خارج نموده و مردم نسبت به رأی خود مطمئن نباشند که در این صورت انگیزه‌ی شرکت در انتخابات، از مردم سلب خواهد شد و البته من برخورد حاکمیت را مهمتر از تبلیغات رسانه‌های بیگانه در انتخابات شوراها می‌دانم.
9.با توجه به تجمیع انتخابات ریاست جمهوری و انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا، چنین اقدامی چه تأثیری بر انتخابات شوراهای شهر و روستا خواهد گذاشت؟
از آنجایی که کاندیدهای ریاست جمهوری برای مردم بخصوص در شهر‌های کوچک و روستاها چندان شناخته شده نیستند، در مقایسه با کاندیداهای شورای شهر و روستا که مردم آنان را کاملاً می‌شناسند و مردم نسبت به مسائل محلی اهتمام بیشتری نشان می‌دهند، همزمانی این دو می‌تواند انتخابات ریاست جمهوری را نیز تحت‌الشعاع قرار دهد.
10.تأثیرپذیری جامعه‌ی ما از تبلیغات انتخاباتی کاندیداها چگونه است؟ تفاوت بین شیوه‌ی تبلیغات انتخاباتی در جامعه‌ی ما و دیگر جوامع چگونه است؟
انتخابات شهر و روستا با توجه به شناختی که مردم از شخص کاندیدا و عملکرد آنها طی سالیان همزیستی دارند، نیاز به تبلیغات آنچنانی نیست و مردم همین که بدانند چه کسانی کاندید شدهاند کافی است و تبلیغات و قولهای آنچنانی اگر با سابقه افراد هم‌خوانی نداشته باشد تأثیر معکوس خواهد داشت. البته در جوامعی که احزاب وجود دارند و کاندیداها از طریق احزاب معرفی می‌شوند، برنامه‌ی احزاب معمولاً مهمتر از خود کاندیدا است و در این جوامع تبلیغات حزب بر رأی مردم مؤثر می‌باشد.
11.نقش و تأثیر حضور سازمان‌های مردم‌نهاد (NGO)ها بر نتیجه‌ی انتخابات چیست؟ با توجه به عدم توسعه‌ی اینچنین سازمان‌هایی در جامعه‌ی ما و ائتلاف خرده گروه‌ها و توده‌های اجتماعی بر روی کاندیداها چه تأثیری بر شفاف‌سازی تبلیغات کاندیداها دارد؟
با توجه به اینکه در جامعه‌ی ما احزاب و گروه‌های سازمان‌یافته امکان بروز نداشته‌اند و بنابراین برنامه‌ی مدونی برای معرفی وجود ندارد حتی در میان کاندیدای ریاست جمهوری، می‌بینیم این افراد هستند که به تنهایی بدون هیچ پشتوانه اجرایی و حمایت تشکیلاتی برنامه می‌دهند. بنابراین در جوامع شهری و روستایی به جای احزاب و گروه‌های سازمان‌یافته توسط مردم به صورت موقت و در زمان انتخابات بدیلهایی مثل وابستگی‌های قومی، نژادی و یا مذهبی ایجاد می‌شود و ائتلاف‌ها پیرامون مثلاً مسائل قومی و مذهبی تشکیل می‌شود برای مثال در شهری مثل تربت جام و اکثر شهرهایی که دو گروه مذهبی حضور دارند ائتلاف پیرامون مسائل مذهبی شکل گرفته حتی در دوره‌ی اصلاحات در این شهرها با توجه به بافت مذهبی خارج از گرایش سیاسی کاندیداها ائتلاف به وجود آمده است.
نظرات
بدون‌نام
31 خرداد 1392 - 08:23نام. مصاحبه شونده عبدالقادرسرفرازی می باشد