یکی از عواملی که خاورمیانه را به محل پیدایش و زیست افراط‌گرایانی چون داعش و القاعده تبدیل کرده، دیکتاتورهایی چون عبدالفتاح سیسی هستند که دمکراسی را به یک نمایش مسخره تبدیل و جمهوریت را هم به نوعی قبیله‌گرایی نوین تبدیل کرده‌اند. سیسی در پنج سال گذشته «دولت عمیقە» یا همان دولت پنهان مصر را از زیر به سطح آورده، بلکه به آن پروبال بیشتری داده است. دولت عمیقه اصطلاحاً به نفوذ پنهان ارتش و الیگارشی‌های سیاسی و اقتصادی مرتبط با آن در تحتانی‌ترین لایه‌های قدرت در مصر حضور دارد. این ساختار غیردمکراتیک در دوران ریاست جمهوری سی ساله مبارک به تدریج شکل گرفت و سایه خود را بر اقتصاد و سیاست مصر گسترانید. حتی انقلاب فوریه 2010 هم که مبارک را از اریکه قدرت به زیر کشید نتوانست تغییری در مناسبات این ساختار درهم تنیده بدهد و در نهایت قدرتمندانه به عرصه بازگشت. ریاست جمهوری ناموفق محمد مرسی و اشتباهات پرشمار اسلامگرایان در این بازگشت بی‌تأثیر نبود. سوای سرکوب سیاسی دوره پنج ساله سیسی یکی از بدترین اعصار تاریخ اقتصادی مصر است. مصر سیسی نمونه شاخص دولت‌هایی است که از حکمرانی صرفاً سرکوب را آموخته و نظام خدماتی و دولتداری کاملاَ ناموفقی دارند.
هشام شرابی متفکر فقید فلسطینی در دهه هشتاد گفته بود که دولت‌های عرب از مدرنیته، فقط ارتش و دستگاه امنیتی را آموختند. چهل سال پس از این ایده در حالیکه سطح توسعه سیاسی در جهان به صورت کلی بالا رفته، نظام سیاسی مصر بدتر از قبل مصداق بارز این حقیقت تلخ است.
صد البته این پایان ماجرا نیست. حکومت‌های مستبد مدعی سکولاریسم، اپوزیسیون‌های افراطی اسلامگرا می‌آفرینند. چراکه ناکامی مدل‌های سیاسی ظاهراً غربی به انسداد معنایی مفهوم سکولاریسم منجر شده و به شیوه‌ای طبیعی زمینه برای بدیل‌های اسلامگرا فراهم می‌شود.
دولت‌های غربی هم هراسان از قدرت‌گیری اسلامگرایان، چشم خود را بر روی موارد متعدد سلب آزادی و نقص حقوق بشر بسته و با تقوبت نظام‌های خودکامه، به ادامه حیات این چرخه معیوب یاری می‌رسانند. چرخه‌ای که هرچه می‌گذرد، خشونت بیشتری به بار می‌آورد.
چند سال پیش یک روزنامه معتبر غربی در طنزی تلخ واقعیت این چرخه را چنین بیان کرد:
Sisi = Isis
این روزنامه با برگرداندن حروف نام sisi بە isis یا مخفّف انگلیسی دولت اسلامی عراق و شام رسیده بود. کنایه‌ای از اینکه سیسی معادل داعش است و به عبارتی سیسی داعش‌پرور است!
نظرات