شهر یک پدیده فرهنگی و در اصل فراتر از یک واحد اجتماعی، نماد و فرم فضایی، یک واقعیت فرهنگی است. همچنین در واقع سیستمی متشکل از قواعد، روابط اجتماعی و منطق سازماندهی خاص خودش است.

فرهنگ هم یکی از بنیادی ترین عوامل تأثیر گذار بر شکل گیری و تکوین محیط شهری است.شهرها شخصیت فرهنگی و نماینده کل جامعه مدنی محسوب می شوند(برنارد شاریه، ۱۳۷۳،ص:۳۲۵).

شهرستان سردشت با جمعیتی بیش از صد هزار نفر گرچه به نسبت برخی از شهرهای اطراف خود قدمت تاریخی و دیرینگی قابل توجهی در تأسیس و شکل گیری نهادها و بسترهای فرهنگی دارد امّا متأسفانه به نسبت تغییر و تحولات جمعیتی، شرایط اجتماعی  و فرهنگی این نهادها و بسترها متناسب با این تغییرات به روز، کارآمد و مدیریت تحول گرایانه نشده اند.

در ادامه نوشتار به برخی از پروژه ها و نهادهای فرهنگی و پاره ای از چالش های پیش رو آن ها اشاره ای مختصر خواهد شد؛

کتابخانه عمومی شهر

سابقه تأسیس کتابخانه عمومی در این شهرستان به دهه ی چهل برمی گردد. حتی قبل از این تاریخ هم کتاب فروشی و امانت دادن کتاب به صورت شخصی در این شهرستان  دایر و رسم بوده است. اکنون با وجود هزاران عضو فعال این نهاد فرهنگی و  داشتن چندین هزار جلد کتاب  نفیس و سابقه اشاره شده، محل فعالیت فعلی کتابخانه، مغازه های استجاری می باشد.

ساختمان سابق کتابخانه هم که به دلیل مشکلات فنی ظاهراً حکم تخریب دارد و چندین سال است تخلیه شده ولی هنوز بلاتکلیف مانده است.

علی رغم اینکه گویا چند بار هم بودجه برای شروع  احداث مجدد یا بازسازی و مقاوم سازی اختصاص داده شده امّا بدلیل عدم نهایی شدن نقشه و گیر کردن آن در پیچ و خم های اداری و پیگیری نشدن جدی پروژه، اقدام خاصی در این زمینه هنوز آغاز نشده است.

چالش دیگر این نهاد نداشتن نیروی انسانی کافی و به ویژه نداشتن سرپرست و مدیریت جدی در شرایط فعلی برای پیگیری نمودن امور مربوط به احداث یا بازسازی مجدد پروژه است. هر چند در سفر اخیر استاندار طبق شنیده ها یکی از مصوبات سفر، تعیین تکلیف و پیگیری این پروژه بوده است ولی عملاً کاری در این زمینه فعلاً آغاز نشده است.

سینمای شهرستان

سابقه تنها سینمای شهرستان به دهه ی پنجاه بر می گردد هر چند قبل از این تاریخ هم به صورت سینما سیار فیلم های در قالب فیلم آموزشی، بهداشتی، تاریخی و... برای مردم این شهر به  نمایش درآمده اند.

اولین ساختمان سینما شهر را شهرداری وقت در میدان موسوم به صلاح الدین ایوبی فعلی ساخته است. بعد از انقلاب تولیت و مدیریت این سینما به سازمان تبلیغات اسلامی واگذار شده است.

حدود ۲۰سال قبل، پروژه در قالب یک مجتمع  فرهنگی، هنری و اداری با هزینه کلان دوباره احداث و بازسازی گردید. اینک بخش سالن سینمای آن در اثر عدم مدیریت درست راکد و تقریباً به مخروبه تبدیل گشته وحتی بعضی از تجهیزات و صندلی ها آن نیز گویا مفقود الاثر  شده است.

بخش دیگر مجتمع که در اصل قرار بود به امور فرهنگی و پروژه های این حوزه از قبیل برپایی نمایشگاه های فرهنگی، کتاب خانه و سایر حوزه های محصولات فرهنگی و هنری و... اختصاص پیدا کند. چند سالی است به عنوان یک مجتمع تجاری  به صورت اجاره ای به بهای پایین تر از نرم معمول حتی گاهی ترک تشریفات اداری آن هم در بهترین موقعیت   وسط شهر به بخشی خصوصی برای مغازه های لوازم آشپزخانه و... واگذار گردیده است.

جالب است همچنان که قبلاّ اشاره گردید کتاب خانه عمومی شهرستان هم اکنون در مغازه های استجاری در گوشه از شهر دایر است که گاهی اوقات برای پرداخت اجاره هم  ممکن است دچار مشکل گردد!

به هر حال گذشته از موارد گفته شده، به نظر می رسد سازمان تبلیغات اسلامی با وضعیت نیروی انسانی و مدیریتی که در حال حاضر  دارد شاید نتواند چنین مجتمعی را دوباره احیا و باز مدیریت نماید.

ممکن است نهاد مثل آموزش و پرورش که  حجم نیروی انسانی توانمند بالای هم دارد. اتفاقاً در حال حاضر متأسفانه این حتّی سالن  مجزای برای اداره جلسات در داخل ساختمان  خودش ندارد چه برسد به مکانی برای پیوست کارهای فرهنگی خودش، در صورت صلاحدید و مذاکره مدیریت کلان شهر شاید ممکن بود به عنوان بهره بردار چنین تولیتی را به عهده بگیرد یا نهاد های دیگری مثل شهرداری یا فرهنگ و ارشاد اسلامی.

میراث فرهنگی و گردشگری

این نهاد مؤثر فرهنگی هم علی رغم گذشت چندین سال از راه اندازی شدن آن هنوز از داشتن ساختمان اداری مستقل و نیروی انسانی کافی رنج می برد. در حال حاضر حداقل نیروی اداری دارد.

مجتمع یادمان شهدای ۷ تیر

این مجتمع فرهنگی هم که در اصل به عنوان یکی از آثار فرهنگی ماندگار جهت جبران و التیام بخشی از دردها و پیامدهای ناشی از بمباران شیمیایی۷ تیر این شهرستان احداث شده است.

مجتمع یاد شده هم علی رغم هزینه کردهای چندین میلیاردی هنوز تکمیل نشده و به صورت رسمی به نهاد مشخصی هم واگذار نگردیده است.

این بلاتکلیفی موجب هدر رفت بخشی زیادی از این سرمایه گذاری عظیم فرهنگی شده تا جای که نقاطی از پروژه در حال تخریب و بخشی از تجهیزات هم متأسفانه حتی به سرقت رفته است.

هرچند با شروع کار دولت جدید و تغییرات مدیریتی کلان در سطح استان و شهرستان به ویژه بعد از سفر استاندار جدید و پیگیری های نماینده مردم در مجلس، برخی از این پروژه های در اولویت بررسی و تعیین تکلیف، حتّی تخصیص اعتبار هم قرار گرفته اند. با این وجود واقعیت موجود آن است که هنوز اقدام جدی عملی و منتج به نتیجه در این زمینه ها شروع نگردیده است.

از مسئولان استانی و شهرستانی توقع می رود که در موارد اشاره شده و سایر حوزه های فرهنگی با توجه به نیاز مبرم منطقه، اقدامات و گام های سریع تر و روشن تری بردارند.

ناگفته نماند این شرایط نامطلوب و ناپسند در حوزه نهادهای دیگر فرهنگی چون آموزش و پرورش و دانشگاه های موجود شهرستان، هم از لحاظ فضای آموزشی هم از نظر نحوه و نوع شرایط مدیریتی آن ها بر همین منوال برقرار است. بنابراین سخن راندن در این حوزه ها را به دلیل پرهیز از اطاله مطلب به یاد داشت دیگری موکول می نماییم.

به هرحال چالش کمبود نیروی انسانی کارآمد و متخصص در این شهرستان به ویژه در سطح مدیریتی بسیار جدی و مانع بزرگی بر سر راه ایجاد تغییر و تحول قابل توجه در شرایط فعلی است. این در حالی است که سردشت بالاترین نرخ بیکاری در سطح استان را دارد و دارای حجم بزرگی از فارغ التحصیل دانشگاهی و دانش آموختگان متخصص است. بنابراین انتظار می رود مسئولان تصمیم گیر عنایت ویژه ای به افزایش سهم شهرستان در بکارگیری جوانان متخصص و مستعد در استخدام های جدید داشته باشند.

هرچند این اقدامات برای سرمایه گذاری در آینده است و وضعیت نیمه بحرانی به ویژه در حوزه مدیریتی شهرستان را نمی توان معطل این آینده نگری های طولانی قرار داد. در شرایط کنونی، شهرستان سردشت نیازمند شدید مدیران و نیروهای اداری و کاری شایسته و توانمند است.

پس در جهان توسعه یافته و ارتباطی نوین بدون مرز و فرا مکانی کنونی، بحث تأکید و اصرار بر بومی گزینی مفرط شاید پاسخگوی وضعیت فعلی شهرستان نباشد.  لذا مطلوب و شایسته نیست به بهانه بوم گزینی، صرفاً به جای به جای برخی از مدیران و مسئولان ناکارآمد موجود در شهرستان اکتفا گردد. ملاک و معیار در انتخاب گزینه ها، بهتر است شایسته سالاری واقعی و کارآمدی اشخاص در هر نقطه از سرزمین پهناور ایران باشد.