اشاره‌: چندی پیش نخستین جشنواره گیاهان دارویی، فرآورده‌‌های طبیعی و طب سنتی ایران، در مصلای تهران برگزار شد، که بیش از 200 تولید کننده‌ی داخلی، آخرین تولیدات و فرآورده‌‌های طبیعی و دارویی خود را به‌ نمایش گذاشتند. تولید کننده‌ی داروهای گیاهی شفا از سنندج، یکی از شرکت کنندگان این  جشنواره بود که ما نیز فرصت را غنیمت شمرده‌، گفتگویی را با برهان حسینی «بنیانگذار شفای کردستان» تدارک دیدیم. وی متولّد 1335 از روستای لون سادات از توابع كامیاران در استان كردستان و مقیم سنندج است.

- مهمترین ویژگی یا ویژگیهای طبّ سنّتی چیست؟

طبیعی و سازگار با بدن ـ كم‌عارضه ـ ارزان ـ قابل دسترسی آسان

- چند سال است كه در عرصه‌ی طبّ سنّتی و گیاهان دارویی مشغول به فعالیت هستید؟

ایده از 1349 و كار مطالعاتی از 54 و شروع به كار عملی از 66 تاكنون و بی‌وقفه.

- از داروهایی كه توسط شما ثبت اختراع شده‌اند، بگویید؟

عرق مغلّظ میخك، عرق مغلّظ شقایق، گاوزبان كوهی، با تدوین ما برای اوّلین بار در كشور در وزارت بهداشت به ثبت رسید و تولید شد. دنبال ثبت اختراع، نرفته‌ایم زیرا مجال نیافته‌ایم. در حالی كه دهها مورد كاری داریم كه مستلزم آن است و جزوه‌ی: «معرّفی شفا به عنوان نمونه‌ای از احیای طبّ بومی كشور»، گوشه‌هایی را نمایان می‌سازد.

- در مورد اهمّیت طبّ سنّتی و گیاهان دارویی صحبت كنید؟

در مقدّمه و متن رپرتاژ آگهی شفا در سال 1372 در روزنامه‌ی اطلاعات به این مهم، اشاره شده است. تیتروار بگویم:

أـ درمان نیاز انسان است و درمان طبیعی، طبیعی و سازگار با انسان است.

ب ـ پیشینه‌ی طبّ سنّتی به قدمت تاریخ بشر است و هر جامعه‌ای كه سوابق بیشتر دارد، آثار طب بیشتری داشته و دارد (هرچند ممكن است دستخوش فراموشی شده باشد).

ج ـ طبیعت سرشار از گیاهان و مواد طبیعی است و غالباً هدر می‌رود و كم استفاده می‌شود. در حالیكه میلیاردها میلیارد، صرفِ وارد كردن موادّ اولیه‌ی شیمیایی تولید داروها در كشور می‌گردد و آثار 97 درصد تولید داخلی دارو، در حقیقت بسته‌بندی داخلی دارو است (!!).

د ـ اشتغال سالم، كه نقش عظیمی در سلامت جسمی و روانی فرد و جامعه دارد. و در این باب، فراوان است.

ه‍ ـ مجرّبات گذشتگان، طبعاً فاقد عوارض داروهای شیمیایی است و مختصر اثرات جانبی هم، در همان منابع، مورد توجّه و اصلاح قرار گرفته است.

و ـ بسیاری روشهای طبّ سنتی، در زندگی روزمرّه قابل تحقّق است و نیازی به صرف زمان و هزینه‌های دیگر نیست.

ز ـ تنوّع، بی‌حساب است و محدودیت ندارد.

ح ـ و در یك كلمه، شكر نعمتهای پروردگار است.

-چند توصیه‌ی مهم طبّ سنّتی؟

أ ـ از رازی: درمان، اوّل با غذا، سپس با داروهای گیاهی ساده  و بعد با تركیبات گیاهی و سپس: كانی و در نهایت ـ در صورت لزوم ـ‌ اعمال یدوی (جرّاحی و...)

ب ـ از بوعلی: هركسی با گیاهان منطقه‌ی خودش بهتر درمان می‌شود.

ج ـ توجّه به مزاج غالب، در بیماریها و تعدیل طبیعت و مزاج با خوراكی‌ها وگیاهان دارویی و روش زندگی

د ـ اصول جویدن (با تدوین و تشریح شفا) كه اساس آن، از سنّت نبوی است.

ه‍ ـ نظم خواب و حركات و... (سیزده‌ نكته‌ی مهمّ اصول تندرستی: تهیه‌شده در شفای كردستان)

- آیا طبّ سنّتی بیشتر برای درمان است یا پیشگیری؟

هر دو. و ارزیابی اینكه: كدام‌بخش، بیشتر است، كار گروهی و تخصّصی است.

- آیا معالجات پزشكی امروز تناقضی با معالجه‌ی طبّ سنّتی دارد؟

در بعضی موارد، هم‌پوشانی دارند مثلاً در سنگ كلیه یا دیابت و...

در بعضی موارد، اكتفا به یكی از آنها كافی است و تداخل، ممكن است زیان‌آور باشد. مثلاً اختلال تیروئید و نارسایی قلبی و... (مگر با احتیاط كامل و نظارت متخصّصان در هر دو زمینه).

در بعضی موارد، در تناقض با هم هستند. مثلاً غالب آنتی‌بیوتیكهای شیمیایی و گیاهی، كه آن می‌خشكاند و، این با ادرار و... دفع می‌كند و...

و به نظرم، حقّ بیماران است كه از بهترین‌ها ـ از هر لحاظ ـ بهره گیرند و لیكن كاسب‌كاریها و انحصارطلبی‌های بشر طمع‌كار و تنگ‌نظر، چنین مجالی نمی‌دهد یا در حدّی بسیار كم. و گرنه حقّ بیمار است كه طبیبش، طرق مختلف درمان را به وی عرضه كند تا او هم تصمیم بگیرد. راهنمایی دلسوزانه و دقیق از پزشك، و تصمیم از بیمار، و بایستی، همه به این حقوق طبیعی، واقف باشند كه مع‌الأسف در كشور ما نیستند.

نه مردم، حق خود را می‌شناسند، نه پزشكان و اطبّای سنّتی، نه دولتمردان به خوبی رعایت می‌كنند. وگرنه، چرا طبّ ـ كه حاصل تجارب بشری و توفیق الهی است ـ و به همه‌ی بشر، تعلّق دارد، وسیله‌ی استثمار بشر، واقع شده است؟! و چرا، همه نمی‌توانند از آن برخوردار باشند؟! و...

- استقبال مردم از طبّ سنتی و داروهای گیاهی را چگونه ارزیابی می‌كنید؟

در كشور ما، متفاوت است و در كشور هم، در شهرستانها و حتّی در میان اقشار جامعه هم متفاوت است. در كشور‌‌ها، بستر فعلی بسیار ضعیف است هرچند نوید بهبود دارد. و طبق آمارهای مختلف در مجموع از 10 درصد هم كمتر است. در حالی كه در هند یا چین یا ژاپن یا آلمان و انگلستان و یا آمریكا و...، كاملاً متفاوت است و آثار استفاده از طبّ سنّتی و گیاه‌درمانی، به مراتب بیشتر شده است. (و افسوس از این كه: ما فقط به نام بزرگان، افتخار جاهلی داریم و مثلِ «من آنم كه رستم جوانمرد بود(!)» را به یاد می‌آورد. و این درد،‌ تنها در باب درمان جسمی نیست بلكه در مسائل معنوی شدّت بیشتری دارد. و بسیار كم‌اند كسانی كه عملاً متأسی و متأثّر از بزرگان باشند و كمتر شعار دهند!

- داروهایی كه توسط شما تجویز می‌شود، فرمول اختصاصی شفاست؟

ما تجارب خاصّی را از طب بومی كردستان و پاره‌ای منابع دیگر از طب ایرانی و طب یونانی و آثار سایر دانشمندان اسلامی و غیراسلامی، به دست آورده‌ایم كه بیش از 90 درصد عمومی است و به همگان ارائه شده و كمتر از 10 درصد با فرمولهای خاصّ است كه حقّ مسلّم یك مجموعه‌ی كاری است كه سه دهه، برای آن، سرمایه‌گذاری كرده‌اند. و در مجموع، نسخ شفا، اختصاصی است و ابتكاری شفا است و در جاهای دیگر، كمتر معمول است مگر در نمایندگی‌های شفا یا با آموزشهای عمومی (تبلیغات، همایش‌ها و رسانه‌های مطبوعاتی و...) و... باشد.

- از شفا بگویید: هم‌اكنون چند نوع محصول تولید می‌كند و چه تعداد از این محصولات انحصار تولید آن در اختیار شماست؟

ما، در چند خطّ تولید بیش از 100 قلم محصول داریم: أـ عرقیات مغلّظ (با طرح ابتكاری شفا) ب ـ اسانس‌ها و قطره‌های معطّر (بدون واسطه‌ی الكل) ج‌ـ شیره‌های گیاهی  د ـ حبّ گیاهی  هـ‍ ـ كرم‌ها و روغن‌های گیاهی  و ـ بسته‌بندیهای كیسه‌ای ساده مانند تی‌بگ و...  زـ معاجین (تركیباتی با عسل) و... حدود 40 فقره از اینها كاملاً اختصاصی است و تولید بقیه هم با روشهای خاصّ شفا به عمل می‌آید كه بعضاً متفاوت با تولیدات دیگر شركتهای همكار است.

خطّ مشی همیشگی شفا: درمان برتر: مؤثّرتر، كم‌عارضه‌تر، ارزانتر و آسانتر.

- راه رشد و توسعه‌ی طبّ سنّتی و گیاه‌درمانی را چگونه ارزیابی می‌كنید؟

أـ نهادی مستقل از وزارت بهداشت (و البتّه با همكاری آن)، كار طبّ سنّتی را به عهده گیرد كه طبّ سنّتی ایران، از دست این نامادری بیگانه از این فرهنگ  دیرینه، نجات یابد. و ایران ما هم ـ‌لا اقل ـ مانند چین و آمریكا و آلمان و ژاپن باشد در حالی كه با وجود رازی و بوعلی‌ها و جرجانی و دیگر حُكَما، حقّ بسیاری بالاتری دارد.

ب ـ مجموعه‌های مرتبط به 7 دسته‌ی كلّی تقسیم می‌شوند:

1ـ تولیدگران محصولات درمانی از هر دست و به هر صورت.

2ـ درمانگران (اطبّا، پزشكان و...) به هر صورت و در هر حد.

3ـ محقّقان درمانی و دارویی (از مراكز علمی و دانشگاهی تا واحدهای تحقیقاتی شركت‌ها و...)

4ـ كِشتكاران به هر صورت (طبیعی، گلخانه‌ای، كشت بافت و...)

5 ـ اهل آموزش: از دانشگاهها گرفته تا مراكز كوچكترِ دولتی و غیردولتی و شركتها و اشخاص 

6ـ توزیع‌كنندگان

7ـ عرضه‌كنندگان محصولات به مردم (داروخانه‌ها، عطّاریها، و ساك‌به‌دستها (دستفروشان))

این‌مجموعه‌ها، لازم است به شیوه‌ای مطلوب با هم، هماهنگ شوند تا كارهای تكراری و موازی‌كاری و عرضه‌های بی‌پایه و دونمایه و حركاتِ منفی و آبروبر پیش نیاید و حرمت كار، از دست نرود.

هماهنگی این مجموعه‌ها بایستی توسّط نهادی با قدرت اجرایی تام باشد كه در عین ارتباط تنگاتنگ با وزارت بهداشت و درمان ـ‌نظر به یك‌بُعدی بودن كار و كارشناسان این وزارتخانه ـ كاملاً مستقّل و، رأیش هم برای وزارت بهداشت، هم مخاطبین فوق، لازم به اجرا باشد.

- در زمینه‌ی چه بیماریهایی، توفیق بیشتری به دست آورده‌اید؟

أـ بسیاری بیماریهای گوارشی: زخم‌ها، HP، ورم‌ها، نفخ و سوءهاضمه، اسهال‌ها، یبوست‌ها و...

ب ـ‌ بسیاری بیماریهای تنفّسی: برونشیت، سرفه، آسم، سرماخوردگی (كاهش درد و شدّت و عوارض).

ج ـ قلب و عروق: گرفتگی عروق، عضلات قلب

د ـ غدد و متابولیسم: قند خون، چربی خون، چربی شكم، چربی كبد

ه‍ ـ كلیوی: نارسایی كلیه، سنگ كلیه و مثانه، نقرس، عفونت كلیه و مجاری...

و ـ مغز و اعصاب: تقویت عمومی اعصاب، افسردگی، وسواس، سردرد و ضعف عمومی، لقوه (كج‌شدن دهان)، لكنت زبان

زـ خون: فقر آهن و روی، كم‌خونی حاملگی

ج ـ استخوان: فقر كلسیم (پوكی، راشیتیسم)، درد مفاصل، خار پاشنه

ط ـ سیستم ایمنی، بافت همبند و...:

روماتیسم (كاهش درد و درمان طبیعی)، آفت دهان، داءاللّحیه (ریزش قطعه‌ای مو)، بورسیت.

ی ـ عفونی: گرفتگی صدا، كرمك، ژیاردیا

ك ـ عوامل خارجی: سوختگی سطحی،كوفتگی‌ها، گزش‌ها

ل ـ مجاری سر: تقویت لثه، كیست دهان، ورم و التهاب لوزه‌ها، رعاف (خون‌دماغ)، خارش و التهاب و قرمزی چشم، انسداد مجرای اشكی.

م ـ پوست و مو: جوش جوانی (آكنه)، قارچ پوستی، خارش‌ها و حساسیت‌های پوستی، شقاق‌ها، كیست مویی

ن ـ اختصاصی زنان: درد رگل، متحیره (اختلالات عادت و خونریزی غیرعادی)، افتادگی مثانه و رحم، تهوّع حاملگی، اختلال در عملكرد تخمدان،‌كیست تخمدان و رحم و...

س ـ اختصاصی مردان: اختلال هورمونی، پسرخواهی، واریكوسل (واریس بیضه)

ع‌ ـ كودكان: یرقان، نفخ، یبوست، اسهال و استفراغ، سستی كمر و... و دهها مورد دیگر

* در ضمن خلاصه‌ای از معرفی شفا و رزومه‌ای از استاد برهان حسینی به صورت PDF پیوست گردیده است.