رویداها و پدیده‌های طبیعی درس‌های زیادی برای انسان دارندکه قرآن‌کریم نیز بر این امر صحه گذاشته و آفرینش آسمان‌ها و زمین و گردش ایام را نشانه‌هایی برای خردمندان می‌داند.
از جمله این رویدادها و پدیده‌های طبیعی که درس‌های زیبا و شیرینی در دل خود دارد، فرا رسیدن بهار و تحول و دگرگونی طبیعت در این فصل است. در بهار طبیعت جامه‌ی نو بر تن کرده و از انسان می‌خواهد که با بازنگری در افکار و احوال خویش، رخت و لباس کهنه را از تن در آورده و نو شود، آنهایی می‌توانند نو شوند که اهل تفکر در آیات و نشانه‌های خداوند و خلوت باخدای خویش باشند.
با فرا رسیدن بهار، همه چیز جان تازه‌ای به خود می‌گیرد و زندگی، گویا از نو آغاز می‌شود. زمین، آسمان، دشت و بیابان و ... دوباره دمیده می‌شود و زندگی حلاوت و شیرینی خاصی به خود می‌گیرد.
انگار خدا در این زندگی می‌دمد و روحِ رحمانیِ خودش را منتشر می‌کند، به همین دلیل باید دل را به سوی باد زیبا و دلنشینی که از جانب خداوند و از مسیر شرق معنوی می‌وزد، باز کرد تا جان تازه گرفت و احوال خوش داشت.
گاهی‌مواقع برای اینکه انسان به تغییر و تحول برسد، به بهانه‌هایی نیاز دارد تا از این خواب سنگین و گران بیدار شود.
بهار، درس خداشناسی و معادشناسی و تحول و رشد و تکامل است، اگر انسانها از این طبیعت زیبا درس بیاموزند در حقیقت اعتقاد به رستاخیز را آموخته‌اند، در این صورت باید سرآغاز چنان بعثتی را، روز برتر نامید و آن را جشن گرفت.
وَاللَّهُ الَّذِي أَرْسَلَ الرِّيَاحَ فَتُثِيرُ سَحَاباً فَسُقْنَاهُ إِلَي بَلَدٍ مَّيِّتٍ فَأَحْيَيْنَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا كَذَلِكَ النُّشُورُ (٩)
و خداوند است كه بادها را فرستاد تا ابر را برانگيزاند، پس آن را به سوى سرزمينى مرده رانديم، و به وسيله ى آن زمين را بعد از مردنش زنده نموديم. رستاخيز نيز چنين است.
قرآن به صراحت نامی از بهار نیاورده، اما ده‌ها آیه قرآن به بهار و برکات و جلوه‌ها و اثار آن اشاره‌هایی بدیع و روح بخش دارند آیاتی که از ابرها، باران، آب‌ها ، گیاهان، درختان، میوه ها، و... دیگر نشانه‌های طبیعی سخن می گوید، همه در وصف بهار است و برکات فراوانی چون، پاکی و طهارت، برکت گسترش رحمت، رزق الهی، سرور و شادی و زندگی، همه از بهار متجلی می‌شوند.
در حقیقت، بهار مدرسه‌ای است که اگر چه درس‌های فراوانی دارد، اما مهمترین درس آن خداباوری (توحید) و معادباوری (قیامت) بوده که به ان اشاره شد .
قرآن کریم توجه همه انسانها را با این دو نکته مهم یعنی توحید و معاد جلب کرده تا سهم خویش را از بهار بگیرند.
خداوند در تبیین معارف الهی از روش‌های ساده بهره گرفته تا همه بندگانش در هر سطحی از فکر و ادراک بتوانند حقیقت را در حد و اندازه خویش دریابند. لذا از انسانها دعوت می‌کند تا بانگریستن در طبیعت با قدرت بی انتهای خداوند پی ببرند و ببینند که خداوند چگونه درختان مرده را که در سرمای زمستان هیچ نشانی از زندگی ندارند، با آمدن بهار جانی دوباره می‌بخشد و روح حیات را در طبیعت می‌گستراند.
اساس جهان هستی، آینه جلال و جمال خداست، بهار نیز یکی از باشکوه‌ترین جلوه‌های خدا در جهان هستی است که می‌توان با تماشای آن، راهی به سوی خدا یافت و جمال پروردگار را به تماشا نشست. کسانی که در این دنیا با تعقّل و تفکّر در نعمت‌های خدا زندگی می‌کنند، بهره کامل و کافی از زندگی می‌برند. یعنی هم لذتهای جسمانی و مادی بهرمند هستند و هم از لذتهای روحانی و عقلی.
فصل بهار در حقیقت محصول اجتماع زمین و زمان در در یک وضعیت خاص است که در این آیه (وتری الارض هامدهً) و زمین را خشکیده می‌بینی. تا چند روز پیش ما می‌دیدیم که زمین افسرده، بی‌حال، خواب و مرده بود، پس (فاذا انز لنا علیها الماء اهتزّت و ربت وانبتت من کل زوج بهیج): چون آب بر آن فرود می‌آوریم به جنبش در می‌آید و نمو می‌کند و از هر نوع "(رستنی‌های) نیکو می‌رویاند.
ویا در سوره بقره آیه ۱۶۴ بر نظم و ترتیب و روند مشخص تولد تامرگ برپایه قدرت الهی تایید شده:
إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَالْفُلْكِ الَّتِي تَجْرِي فِي الْبَحْرِ بِمَا يَنفَعُ النَّاسَ وَمَا أَنزَلَ اللّهُ مِنَ السَّمَاءِ مِن مَّاء فَأَحْيَا بِهِ الأرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَبَثَّ فِيهَا مِن كُلِّ دَآبَّةٍ وَتَصْرِيفِ الرِّيَاحِ وَالسَّحَابِ الْمُسَخِّرِ بَيْنَ السَّمَاء وَالأَرْضِ لآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ/١٦٤
همانا در آفرينش آسمان ها و زمين و در پى يكديگر آمدن شب و روز و كشتى هايى كه براى سودرسانى به مردم در دريا در حركتند و آبى كه خداوند از آسمان نازل كرده و با آن زمين مرده را زنده نموده و انواع جنبندگان را در آن گسترده و (همچنين) در تغيير مسير بادها و ابرهايى كه ميان آسمان و زمين معلّقند، براى مردمى كه مى انديشند، نشانه‌هايى گوياست.
در برابر این تحول بزرگ، که یک نمایشگاه بسیار عظیم از قدرت، علم، دانایی، حکمت، تدبیر، جمال و زیبایی است که از سوی پروردگار متعال برابر ما قرار گرفته، خدای متعال توقع دارد که انسان بهرمند شود، فکر و ذکر کند فکر و ذکر با هم تلفیق شود، آن زمان مابرداشت معنوی و عالی از آنچه دارد اتفاق می‌افتد داشته باشیم.
در سوره حدید آیه ۱۷ آمده:
اعلموا أَنَّ اللَّهَ يُحْيِي الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ (١٧)
بدانيد كه خداوند، زمين را پس از مرگش زنده مى كند. همانا ما نشانه هاى(توحيد و عظمت) را براى شما روشن كرديم، باشد كه تعقّل كنيد
که خداوند برای اینکه حقایق و ملکوت هستی را برای مردم آشکار کند، از گذر زمان و فصول بهره می‌گیرد و با اشاره به فصول از جمله بهار و رویش گیاهان، رستاخیز انسانها را به یادشان می آورد.
و باز در این روزهای آخر سال، انسان نیاز دارد بیش از هر چیز نگاهی به اعمالش داشته باشد و با خودش خلوت کند. نیازها را ببینیم و آسیب‌هایی که طی یک سال بر خود وارد ساخته‌ایم را بشناسیم و درصدد اصلاح برآییم، اما برای اصلاح نباید فقط به رفع کدورتها توجه کنیم، بلکه خانه تکانی دل باید فراتر از این‌ها باشد.
خانه قلب ما از جمله خانه‌هایی است که باید در این ایام، خانه تکانی حسابی شود، واکنون در آستانه سال جدید کاملاْ به هم ریخته و شلوغ باشد که لازم است یک خانه تکانی حسابی از آن انجام دهیم.
۱۳۹۹اسفند۲۷
نظرات