در حاشیه‌ی اختتامیه‌ی همایش ملی سواد رسانهای که 12 آبان ماه سال جاری برگزار شد با یکی از فعالان حوزه ارتباطات در باره‌ی اهمیت استفاده‌ی هوشمندانه از رسانه و برخورداری از دانش رسانهای گفت‌وگویی مختصر انجام دادم به این امید که زمینه‌ی آگاه سازی بانوان بزرگوار و خانواده‌های گرامی آنان باشد. این همایش در تاریخ 10-12 آبان ماه برگزار شد که استقبال مردم از این همایش مؤید اهمیت آن بود.
باخودم فکر کردم از میان اساتید حاضر در این همایش کدامیک را برای انجام این گفت‌وگو برگزینم که در انتها تصمیم گرفتم خانم دکتر لیلا وصالی را انتخاب کنم چراکه وی بانویی موفق در رشته‌ی ارتباطات است و مهمتر اینکه یکی از دست‌اندرکاران برگزاری همایش بود.
س: خانم دکتر وصالی بزرگوار خدمت شما عرض سلام دارم؛ در همایش ملی سواد رسانهای هستیم و ضمن تشکر از شما و همکارانتان به خاطر تلاش‌هایی که برای برگزاری این همایش ملی انجام دادید خواهش می‌کنم به عنوان یکی از صاحب نطران حوزه ارتباطات بفرمایید تعریف شما از رسانه چیست و اصلا چرا سواد رسانهای؟
ج: سلام و درورد بر شما و همه‌ی کسانی که به واسطه‌ی این مصاحبه با ما همراه هستند.
هر کس بر اساس ضرورتی که از رسانه حس می‌کند برای خود تعریفی از رسانه ارایه می‌دهد. وقتی در رابطه با رسانه صحبت می‌شود صرفا هدف رسانه های ارتباط جمعی نیست، هر چیزی که بتواند پیامی را منتقل کند رسانه است، پس دایره تعریف رسانه بسیار گسترده است؛ یعنی لباسی که به تن می‌کنید، لگوی برنامه ها، تمبر و یا پول رایج کشورها، بیلبوردها، اینترنت، و فضای مجازی همه جزو رسانه‌ها محسوب می‌شوند، از قدرتمندترین این رسانه‌ها می‌توان به موسیقی، لباس و... اشاره کرد.
با این حساب وقتی ما همه این‌ها را رسانه می‌بینیم باید زبان آن‌ها را یاد بگیریم که چطور زبان این رسانه‌ها را بفهمیم و چطور با آن صحبت کنیم و به صورت کلی چطور با آن در تعامل باشیم.
و اما چرا سواد رسانهای؟ چه چیزی باعث شد به فکر چنین همایشی بیفتیم؟
ما یک ضرب المثل داریم که چون که با کودک سر و کارت فتاد/ پس زبان کودکی باید گشاد. حال ما می‌گوییم چون که با رسانه سر و کارت فتاد پس باید زبان رسانه را یاد بگیریم، ما نیاز داریم زبان رسانه را یاد بگیریم و بدانیم که خاستگاه رسانه چیست، بحث رسانه یک بحث میان رشته‌ای است در عالم ارتباطات رابطه‌ی بین قدرت و رسانه را کشف می‌کنید، رابطه اقتصادی بین رسانه و صاحبان رسانه را کشف می‌کنید و این که رسانه چه ظرفی است و چه قابلیت‌هایی دارد و علاوه بر این ارتباطاتی که بین سلامت و رسانه وجود دارد، بین سیاست و رسانه، بین فرهنگ و رسانه، سنت‌ها و آداب و رسوم و رسانه و حتی با معماری و سبک زندگی و زیبایی شناختی و تمام این‌ها مرتبط است، چون رسانه همه این‌ها را پوشش می‌دهد پس ما باید زبان رسانهای را برای ارائه همه‌ی این‌ها یاد بگیریم و این به ما کمک می‌کند تا سبک زندگی خود را تنظیم کنیم.
در واقع هدف سواد رسانهای این هست که مخاطب را از یک مخاطب منفعل صرفا پذیرنده تبدیل کنیم به یک مخاطب فعال که می‌تواند محصولات رسانهای را با دید باز با توجه به اعتقاداتش و سبک زندگی خود انتخاب کند و در سبد رسانهای خانواده خود قرار دهد.
امسال چهارمین سال متوالی است که این همایش برگزار می‌شود و هر سال با نامی بوده است و امسال با عنوان همایش سواد رسانهای و مسئولیت اجتماعی در سطح ملی برگزار شده است. امسال بیش از 322 مقاله علمی پژوهشی از سراسر کشور از طرف اقشار مختلف جامعه که با بحث رسانه‌ها درگیر بودند دریافت کردیم و این یک اتفاق بسیار مبارک است که امیدواریم سرفصل و سرآغاز یک حرکت رسانهای در کشور ما باشد.
س: لطفا نقش زنان و جایگاه آن‌ها را در تبیین و نهادینه کردن استفاده هوشمندانه از رسانه را برایمان بیان کنید؟ و بفرمایید افق این فعالیتی را که شما و همکارانتان شروع کرده‌اید تا کجا می‌بینید؟
ج: سؤال بسیار جذاب و هوشمندانه‌ای پرسیدید؛ ما با توجه به این که زن را در چه جایگاهی ببینیم نقش‌های متفاوتی می‌توان برای او قائل شیم، مثلا وقتی زن را به عنوان مادر ببینید از همان زمان تولد فرزند، مادر نقش تنظیم کننده تغذیه کودک را دارد تغذیه خوراکی، عاطفی و حتی رسانهای، پس اولین کسی که تغذیه رسانهای را برای کسی تنظیم می‌کند مادر خانواده است.
دختران وقتی در مدرسه هستند خود نقش رسانه را دارند، ما فرزندان خود را از بعضی رسانه‌ها دور می‌کنیم ولی فرزندان ما گاهی در مدرسه با واسطه با همان رسانه‌ها در ارتباط هستند، پس این نشان می‌دهد مسئولیت رسانهای هر یک از ما خیلی بالاست. این که« به من چه و به تو چه» و شعارهای امثال آن را محصول تفکر اومانیستی و لذت محور و فردگرا می‌دانم، وقتی که ما مسئولیت اجتماعی داریم پس همه چیز به ما مربوطه و همه‌ی کارهای ما هم وابسته به دیگران است. نیمی از شرکت کنندگان در همایش بانوانی هستند که دبیران مدارس هستند و نیمی دیگر از افراد سیاست گذاران همایش سواد رسانهای و از متخصصان علوم ارتباطات و رشته‌های متناسب با سواد رسانهای هستند که در سطح مدیریتی در حال برنامه ریزی و فعالیت هستند، از استادان دانشگاه، اصحاب رسانه، خبرنگاران تا کسانی که مجری هستند و مدرس هستند بنابراین نقش زنان ما در اینکه یک فرهنگی را در جامعه گسترش دهند بسیار بسیار قوی است و مسلما فرهنگ سواد رسانهای یکی از فرهنگ‌هایی است که چند حوزه‌ای است و به همه چیز بستگی دارد نقش زنان بخصوص زنان سرآمد در این که بتوانند این حوزه را گسترش دهند بسیار قوی است.
س:به خاطر ذیق وقت و شلوغی اینجا به عنوان آخرین سوال؛آیا کتاب و یا لینک‌های ارتباطی در خصوص سواد رسانهای و ملزومات آن در خاطرتان هست که به مخاطبان این گفت‌وگو و بالاخص بانوان بزرگوار معرفی کنید؟:
ج: یکی از رسانه‌ها کتاب است و یکی دیگر کانال‌های تلگرامی که آن‌را در اختیار دیگران قرار می‌دهیم تا از طریق آن با ما در ارتباط باشند، آدرس کانال تلگرام DrVesali-MediaLiterac@ است که لیست کتاب‌ها و مباحث روز و آن چه که باعث می‌شود سواد رسانه‌ایی ما افزایش پیدا کند؛ را در آن قرار می‌دهیم. همچنین تحلیل مسائل روز و اخبار و اطلاعات نشست‌ها، کارگاه‌های آموزشی و اخبار جذاب در خصوص پیشرفت رسانه‌هاست را در اختیار دوستان قرار می‌دهیم.
کتاب 150 هشتک به قلم آقای دکتر سید بشیر حسینی، کتاب بسیار ساده به رنگی و نکته‌ای در خصوص سواد رسانهای است همچنین کتابی که جناب آقای دکتر آیت الهی در خصوص سواد رسانهای تدوین کرده‌اند.
بعضی از کتب برای متخصصین و بعضی کتب برای عموم معرفی می‌شود مثلا از کتاب‌های تخصصی که امروز از آن رونمایی شد کتاب خانم دکتر صدیقه بران بود که کتابی است در خصوص زنان ایشان مترجم کتاب مبانی سواد رسانهای جیمز پاتر هستند. این کتاب چندین ترجمه دارد که یک ترجمه را جناب آقای دکتر امیر یزدیان انجام دادند. این کتاب از مبانی مورد نیاز دانشجویان در سواد رسانهای است که ان شاالله کتاب‌های بعدی را در کانال خدمتتان معرفی خواهم کرد.
نظرات