اعتیاد یك «بیمارى اجتماعی» است كه عوارض جسمى و روانى دارد و تا زمانى كه به علل گرایش «بیمار» توجه نشود، درمان جسمى و روانى فقط براى مدتى نتیجه‌بخش خواهد بود و فرد معتاد دوباره گرفتار «مواد اعتیاد آور» می‌گردد. اعتیاد به موادمخدر یكى از مهمترین مشكلات اجتماعی، اقتصادى و بهداشتى است كه عوارض ناشى از آن تهدیدى جدى براى جامعه بشرى محسوب شده موجب ركود اجتماعى در زمینه‌‌هاى مختلف مى‌گردد.
اعتیاد به عنوان یکی از غم انگیز‌ترین معضلات جوامع امروزی، یک بیماری مزمن و عود کننده است که شروع و تداوم آن متأثر از تعامل عوامل مختلف ژنتیکی، روانی، اجتماعی و محیطی می‌باشد. این بیماری نیز همانند سایر بیماریهای روانی، از چندین عامل نشأت می‌گیرد که در هر فرد، ممکن است گروه خاصی از آنها شرکت داشته باشند و اگر در درمان اعتیاد تنها یکی از عوامل مد نظر قرار گیرد و از سایر عوامل چشم‌پوشی شود، حتی اگر آن عامل تأثیر مثبتی در درمان اعتیاد داشته باشد، عوامل دیگر تأثیر عامل مورد نظر را کاهش خواهند داد
سابقه مصرف مواد مخدر:
مصرف مواد مخدر از 100 سال پیش با ورود تریاك به ایران جای خود را در بین میانسالان جامعه باز كرد و در مدت زمان كوتاهی به ماده‌ای مدرن نسبت به چپق و قلیان تبدیل شد. هنوز چند سالی از مصرف تریاك با زغال و منقل نگذشته بود كه با صنعتی شدن جامعه، مصرف مواد مخدر نیز از شكل طبیعی و سنتی خارج شد و الگوی تازه‌ای پیدا كرد.
الگویی كه امروزه كراك نام دارد و سن مصرف را به شدت كاهش داده است به‌طوری كه آسیب‌شناسان اجتماعی نسبت به مصرف آن در دو سال اخیر بارها هشدار داده‌اند. بر اساس آمار مركز تخصصی ترك اعتیاد تهران، كراك در بین جوانان به صورت ماده‌ای كم‌خطر با میزان نشئگی بالا معرفی شده و 95 درصد از مصرف‌كنندگان آن را به اسم روان‌گردان می‌شناسند، چرا كه از نظر كارشناسان سم‌شناسی كراك در اصل انرژی‌زا و شادی‌آور بوده و هیچ‌گونه اعتیادی را در مصرف‌كننده به وجود نمی‌آورد. اما كراكی كه در ایران توزیع می‌شود كراك اصل نبوده و در آزمایشگاههای مخفی و خانگی كشور با فشرده كردن هروئین بدون در نظر گرفتن هرگونه استانداردی تهیه می‌شود و در برخی موارد نیز از ضایعاتی كه نمی‌توان از آن هروئین خالص به دست آورد كراك تولید می‌شود. بنابراین خلاف تصور مصرف‌كنندگان كراك از تبلیغات نوع خارجی نوع ایرانی آن اعتیادآور بوده و طی یك ماه اول مصرف دائم از آن مقدار مصرف به 3 یا 4 برابر روز اول مصرف رسیده و تعداد دفعات مصرف روزانه به 10بار در روز افزایش پیدا می‌كند.
آمارهای تكان دهنده:
در سال 90 از تعداد معتادان مراجعه‌كننده به مركز تخصصی ترك اعتیاد تهران 24 درصد معتاد به كراك بودند درحالی كه آمار معتادان تریاك به 59 درصد می‌رسید و این آمار از نظر آسیب‌شناسان اجتماعی بیانگر شرایط سخت ترك برخلاف سهولت مصرف آن است و یكی از دلایل اصلی مصرف این ماده توسط طیف وسیعی از جوانان ساده بودن مصرف آن است كه حتی در مكان‌های عمومی و خودروی شخصی با استفاده از فندك و نی و سنجاق قابل استفاده است.
بنابر این سهولت در مصرف كراك میزان مصرف آن را افزایش داده و به تبع آن كشفیات آن نیز رقم بالایی را به خود اختصاص داده است.
افزایش و گسترش مصرف انواع مواد مخدر طی سالهای گذشته نگرانی روز‌افزونی را برای همه جوامع در پی داشته است. نگاهی به برخی از آمار مربوط به اعتیاد، نشان‌دهنده گستره وسیع این معضل اجتماعی از دیدگاه‌های مختلف است: مصرف مواد مخدراز آغاز سال 1980 تا 1996، 5 برابر شده است. وجود چندین میلیون معتاد به مواد افیونی در جامعة جوان ایران، پائین آمدن سن اعتیاد، شیوع خطرناك اعتیاد در بعضی از مراكز و مدارس و خوابگاه‌های دانشجویی مسأله را از هشدار و زنگ خطر هم گذرانده است و ضرورت تلاش سریع تر در این گستره را طلب می‌کند.
انواع مواد مخدر:
- سستی زا
- توهم زا
- توان افزا
كه در اینجا از چند نمونه از مستعملترین آنها نام برده خواهد شد. و در نهایت درباره موضوع اصلی یعنی كراك و موارد گوناگون آن ... موارد مختصری جهت اطلاع و پیشگیر یی خواهد آمد.
- كوكایین و كراك
- مرفین
- متادون
- حشیش
- ماری جوانا
- اكستازی
- شیشه یا كریستال
- هرویین
كراك تاریخچه و چگونگی گسترش و ....
هنوز صد سال نشده، هنوز از خاطره‌ها نرفته كه چگونه تریاك جای خود را در میان ایرانیان باز كرد، انگلیسی‌ها سوخته آن را می‌خریدند و مردم به تریاكی شدن تشویق می‌شدند، چپق و قلیان از مد افتاده بودند و تریاك وافور مد شد، اما همانگونه كه زمان از توقف باز نمی‌ایستد و هر روز اختراع و اكتشاف جدیدی می‌شود و هر روز چیزی برای تعجب كردن و انگشت حیرت به دهان گرفتن انسان‌ها پیدا می‌شود. مخدر‌ها هم روز به روز به روز شدند و نشئه شدن‌ها هم به روزتر شد، روزگاری با پك زدن‌های عمیق به وافور، زمانی دیگر با استنشاق گردهای سفید هروئین بر روی زرورق یا تزریق آن!
جوانان هم تریاك و هروئین را مخدر می‌دانند و كراك و شیشه را مخدر نمی‌دانند شاید چیزی می‌دانند در حد یك قلیان آن هم از نوع میوه ای اش پس ترس و ابائی برای عدم مصرف آن ندارند و یا یك قرص نشاط آور تا ساعتی به اصطلاح خوش باشند و حال كنند، سلامت نیوز در نگاهی كوتاه به معرفی و بررسی عوارض مصرف كراك كه مصرف آن امروزه بین نوجوانان کم‌سن و سال رو به افزایش است، می‌پردازد.
كراك ایرانی خطرناكتر از كراك خارجی آن می‌باشد! در ایران كراك در آزمایشگاههای مخفی و خانگی با فشرده‌كردن هروئین بدون در نظر گرفتن هر گونه استانداری انجام می‌شود و هر آزمایشگاهی بسته به نوع امكانات و سلیقه تولیدكننده متفاوت است و همین موضوع، وضعیت بازار كراك و مصرف آن را آشفته‌تر كرده است.
در برخی موارد نیز از ضایعاتی كه نمی‌توان از آن هروئین خالص بدست آورد كراك تولید می‌شود، این كراك یكی از قویترین مواد مخدر محسوب شده و به‌شدت اعتیاد ایجاد می‌كند، بطوریكه طی یكماه اول مصرف دائم از آن مقدار مصرف به 3 یا 4 برابر روز اول مصرف رسیده و تعداد دفعات مصرف روزانه به 10 بار در روز (تقریبا ً هر 2 ساعت یكبار) می‌رسد.
كراك بسیار كوچك است؛ از نخود كوچكتر. به‌اندازه یك عدس حتی یك دانه ماش را به نوك سنجاق می‌چسبانند و همین اندازه می‌تواند بارها با یك سنجاق داغ دیگر مورد استفاده قرار گیرد.
اسم‌ها هم به روز شدند تریاك سنتی و طبیعی رو به فراموشی می‌رود چون هم قدیمی است و هم بی كلاس است و كراك و شیشه و پان مدرن و صنعتی طرفدار پیدا كرده است.
ابتدا كشیش‌ها كرك را مى‌سوزاندند چون اعتقاد داشتند این كار باعث مى‌شود كه خدایان به وجد بیایند. همچنین كریستف كلمپ در چهارمین سفر خود مصرف این گیاه را توسط سرخپوستان آمریكایى ذكر كرده است.
كشورهاى بولیوی، كلمبیا، آمریكا، هندوستان، جزیره سیلان و مالزى مراكز رشد و نمو كوكا است. این ماده بوسیله پیپ‌های شیشه‌ای تدخین و دود آن استنشاق می‌شود و در كمتر از چند دقیقه به مغز حمله كرده و نئشگی ایجاد می‌كند و تأثیرات ناپایداری از خود بروز می‌دهد.
كراكى كه هم اكنون در ایران مورد استفاده قرار مى‌گیرد و با نام كراك شناخته می‌شود، واقعى نیست و در حقیقت نوعى هروئین غلیظ شده (هروئین فشرده) است كه قیمت آن هم یك دهم قیمت واقعى‌اش است و چهار تا شش ثانیه پس از مصرف اثراتش شروع مى‌شود.
كراك بسیار كوچك است؛ از نخود كوچكتر. به‌اندازه یك عدس حتی یك دانه ماش را به نوك سنجاق می‌چسبانند و همین اندازه می‌تواند بارها با یك سنجاق داغ دیگر مورد استفاده قرار گیرد.
فعالیت‌های پیشگیری متمركز بر آموزش و آگاه‌سازی والدین
كودكان بیش از همه از والدین خود تأثیر می‌پذیرند. آگاه‌سازی والدین یكی از مهمترین بخش‌های موثر در هر برنامه‌ی پیشگیری از اعتیاد می‌باشد. برخلاف نوجوانان كه معمولاً شیوع مصرف را بیش از حد واقعی آن فرض می‌كنند، مطالعات مختلف نشان داده‌اند كه همواره والدین میزان شیوع سوء مصرف مواد را كمتر از میزان و اقعی آن تخمین می‌زنند و در نتیجه خطر آن را نیز احساس نمی‌كنند و اغلب باور ندارند كه این مشكل برای فرزندان آنها نیز ممكن است پیش بیاید.
در ابتدا والدین باید از خطر اعتیاد آگاه شده و در مورد پیشگیری از آن احساس مسئولیت نمایند. این آگاه سازی می‌بایست به طور مكرر از راه‌های مختلف مانند خواندن كتاب، جزوه، روزنامه، شركت در جلسات مشاوره، سمینار، پیوستن به تشكیلات والدین انجام شود. آگاه‌سازی والدین شامل ابعاد مختلف می‌باشد كه به آنها اشاره می‌شود:
الف) آموزش اطلاعات لازم در مورد مواد
ب) افزایش مهارت لازم برای ساختن پیوندهای قوی خانوادگی
- برقراری ارتباط صمیمانه با كودكان
- بالابردن اعتماد به نفس
- ایجاد سیستم ارزشی قوی
پ) وضع مقررات واضح درخانواده
ت) آموزش الگوی خوب بودن
ث) تشویق فعالیت‌های سالم و خلاق
اما باید توجه كرد كه همیشه راهی برای هر مشكلی وجود دارد و اعتیاد به كراك نیز مستثنی نیست، هرچند كه راهی سخت و مشكل و البته طولانی دارد اما بهتر آن است كه مردم مخصوصا والدین با آگاهی و تصمیمات و رفتارهای درست با نوجوانان و جوانان مجبور نشوند كه شاهد آزمودن و طی كردن این راه طولانی و سخت توسط جوانان باشندتا در زمان كوتاه تری به حالت طبیعی بر گردد.
منابع:
- بهرامی احسان، هادی. (1384). اعتیاد و فرایند پیشگیری، تهران، انتشارات سمت.
- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی (1381). راهنمای كاربردی درمان سوء مصرف كنندگان مواد، ویرایش دوم، تهران، انتشارات پرشكوه.
- ساراسون، اروین جی. ساراسون، باربارا آر. (1377). روان شناسی مرضی، ترجمه‌ی بهمن نجاریان و دیگران. تهران: انتشارات رشد، 1987
- اداره كل مطالعات و پژوهش‌های ستاد مبارزه با مواد مخدر، 1376، بهرامی، 1384
- استفاده از سایت اینترنتی ستاد مبارزه با مواد مخدر
نظرات