نشست ریاض تحت تاثیر شكاف كشورهای عربی درباره آینده غزه قرار گرفت
رهبران دولت‌های عرب حاشیه خلیج‌فارس برای نخستین‌بار روز جمعه در ریاض پایتخت عربستان گرد هم آمدند تا نشان دهند با طرح دونالد ترامپ رییس‌جمهور ایالات متحده برای تصاحب غزه توسط این كشور و همچنین كوچاندن اجباری فلسطینیان مخالفند. این نشست كه شامل روسای مصر، اردن، امارات متحده عربی، عربستان، قطر و دیگر كشورهای حوزه خلیج‌فارس بود، پیش از نشست بزرگ‌تری برگزار شد كه قرار است در ۴ مارس سال جاری توسط این كشور برگزار شود. در عین حال به ادعای رسانه‌های عرب در این جلسه كه یك دورهمی غیررسمی برادرانه قلمداد می‌شود، هیچ اشاره‌ای به غزه، ترامپ یا طرح عربی ویژه‌ای نشده، با این همه اما ادعاهای متناقضی درباره این طرح عربی منتشر شده است. همزمان براساس گزارش رسانه دولت مصر ادعا شده قاهره در حال طراحی پیشنهادی ۱۰ تا ۲۰ ساله برای بازسازی غزه با تامین مالی كشورهای عربی خلیج‌فارس است. در ادامه جزییات این طرح ادعایی آمده حماس اما از سازوكار مدیریت غزه كنار گذاشته می‌شود و همچنین به ۲.۱ میلیون فلسطینی ساكن این باریكه اجازه داده می‌شود كه در آنجا بمانند. به گزارش سی‌ان‌ان و به نقل از منابع مصری اما این طرح همچنان نتوانسته حمایت كامل كشورهای عربی را جلب كند، چراكه آنها در مورد نحوه حاكمیت بر غزه اختلاف‌نظر دارند.
در ادامه گزارش سی‌ان‌ان و در بیان جزییات طرح مصری آمده است: مصطفی مدبولی، نخست وزیر مصر روز چهارشنبه ادعا كرد كه قاهره قادر است غزه را ظرف سه سال بازسازی كرده و آن را به وضعیتی بهتر از قبل برساند، بدون آنكه توضیح دهد چگونه قصد دارد این كار را انجام دهد. این در حالی است كه بیشتر ارزیابیها نشان می‌دهند كه بازسازی كامل این منطقه مدت زمان بسیار طولانی‌تری می‌‌طلبد. به گونهای كه بر اساس تخمین بانك جهانی احیای خدمات اساسی مانند بهداشت، آموزش و همچنین آواربرداری‌ها، سه سال زمان خواهد برد. حال آنكه بازسازی كامل این منطقه ویران شده حداقل به ۱۰ سال زمان نیاز دارد و هزینه آن نیز احتمالا بیش از ۵۰ میلیارد دلار خواهد بود كه تنها هزینه‌های مربوط به مسكن خود به تنهایی حدود ۱۵ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. نخست وزیر مصر در این رابطه گفت كه طرح پیشنهادی كشورش این ارزیابیها را در نظر گرفته است. بر این اساس دولت مصر و توسعه‌دهندگان املاك در این كشور به نقش خود در فرآیند بازسازی چشم دوخته‌اند كه می‌تواند زمینه‌ساز امضای قراردادهای میلیارد دلاری بار ارزشی باشد. مدبولی در ادامه و در تشریح پیشنهاد قاهره برای اداره غزه با استناد به تجربه این كشور كه پیش‌تر در مصر پیاده شده، گفت: بازسازی نوار غزه آن هم به گونهای كه شرایط در این باریكه حتی بهتر از پیش از آغاز جنگ با اسراییل باشد، به سه سال زمان نیاز دارد كه به باور نخست وزیر مصر منطقی و كافی است. با این حال به ادعای این وب‌سایت اگر آتش‌‌بس شكننده در غزه شكست بخورد و این منطقه مجددا به جنگ كشیده شود، هر گونه تلاش برای بازسازی این باریكه قطعا بی‌فایده خواهد بود. مضاف بر آن و در خوش‌بینانه‌ترین حالت یعنی پایان جنگ، در صورتی كه اسراییل مرز غزه را تحت كنترل خود داشته باشد و نیز همكاری نكند، ممكن است این طرح پیشنهادی با شكست بزرگی مواجه شود. از طرفی اسراییل تاكنون از طرح ترامپ برای تخلیه جمعیت غزه حمایت كرده است و در ادامه وزیر دفاع این رژیم همچنین اعلام كرده كه قصد دارد خروج داوطلبانه ساكنان غزه را مدیریت كند. این در حالی است كه تشكیلات خودگردان فلسطین روز پنجشنبه اعلام كرد آماده‌اند پس از جنگ، خود اداره غزه را بر عهده بگیرند؛ درخواستی كه بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسراییل، به‌طور مكرر آن را رد كرده است. همزمان مقامات حماس از جمله اوسامه حمدان، پیامی تند ارسال كرد و طی مصاحبه‌ای در قطر گفت كه این گروه خود تصمیم خواهد گرفت كه چه كسی غزه را اداره خواهد كرد. حماس همچنین هشدار داد هر كشوری این هدف را دنبال كند و بخواهد جای اسراییل در غزه را بگیرد، همانند این رژیم با او رفتار خواهد شد. این گروه همچنین از كشورهای منطقه خواسته كه جایگزین و مجری تل‌آویو و نماینده این رژیم در این باریكه نشوند. از سوی دیگر قطر در واكنش به طرح جنجالی ترامپ نیز اعلام كرد كه فلسطینی‌ها باید خود تصمیم بگیرند كه چه كسی در آینده بر آنها حكومت كند.
سی‌ان‌ان در یادداشت ادعایی‌اش آورده، امارات اما یكی از معدود كشورهای عربی است كه آمادگی خود را برای در نظر گرفتن نقشی در غزه پس از جنگ مشروط به تعهد اسراییل برای ایجاد یك دولت فلسطینی در آینده، ابراز كرده است. گفتنی است این كشور نیز پیش‌تر مانند سایر دول عرب، طرح ادعایی ترامپ برای جابه‌جایی فلسطینی‌ها را رد كرده است. همزمان نیویورك‌تایمز با انتشار یادداشتی در باب ارایه طرح‌های پیشنهادی اعراب برای اداره غزه پس از جنگ آورده است: ایده‌های جسورانه متعددی برای دوران پس از جنگ در این باریكه مطرح شده، اما واقعیت آن است كه هیچ كدام تاكنون به صورت جدی مورد توجه قرار نگرفته‌‌اند. آخرین طرح از سوی خالد الحبتور، سرمایه‌دار اماراتی ارایه شد كه نقشه‌ای بلندپروازانه برای بازسازی این منطقه در «چند سال، نه چند دهه» پیشنهاد كرد. این در حالی است كه همچنان مساله اصلی، موضوع حاكمیت پس از جنگ در غزه است. همزمان طرح پیشنهادی مصر نیز احتمالا شامل تشكیل كمیته‌ای از تكنوكرات‌‌ها و رهبران اجتماعی فلسطینی خواهد بود كه هیچ وابستگی به حماس نداشته باشند و بتوانند پس از جنگ اداره غزه را بر عهده بگیرند. در مقابل اما مقامات اسراییلی مدعی شدند كه با هر طرح پساجنگی كه راه را برای حاكمیت فلسطینی هموار كند، مخالفت خواهند كرد. در مقابل سران عرب نیز تاكید دارند كه تنها از طرحی حمایت خواهند كرد كه حداقل به‌طور اسمی و نمادین فضا را برای تشكیل كشور و دولت فلسطینی هموار كند. گفتنی است در این بین رهبران عرب برای هر استراتژی عربی درباره حاكمیت غزه، خواهان تاییدیه از سوی تشكیلات خودگردان فلسطین خواهند بود، نهادی كه به‌طور بین‌المللی به رسمیت شناخته شده و پیش از آنكه حماس نزدیك به دو دهه پیش كنترل غزه را به دست بگیرد، اداره این منطقه را بر عهده داشت. اما محمود عباس، رییس تشكیلات خودگردان فلسطین نسبت به هر طرحی كه كنترل كامل غزه را در اختیار او قرار ندهد، رویكردی محتاطانه اتخاذ خواهد كرد. از سوی دیگر اما مقامات حماس در واكنش به طرح‌های پیشنهادی اعراب گفته‌اند كه حاضرند كنترل امور غیرنظامی را به یك نهاد دیگر واگذار كنند، اما تاكنون از انحلال شاخه نظامی خود خودداری كرده‌اند.
به گزارش نیویورك‌تایمز این ادعاها در شرایطی مطرح است كه همچنان بسیاری از مردم و نیز سران جهان عرب، هرگونه جابه‌جایی اجباری فلسطینیان از غزه را به عنوان پاكسازی قومی، جنایت جنگی و پایانی بر هرگونه چشم‌انداز برای تشكیل دولت مستقل فلسطین می‌‌دانند. این نگرانی همچنان در برخی كشورها مانند اردن و مصر وجود دارد و به شدت نگران هستند كه طبق ایده جنجالی ترامپ، مهاجرت اجباری فلسطینیان آن هم در سطحی گسترده ممكن است باعث ایجاد اختلالات اقتصادی و سیاسی در درون این كشورهای میزبان شود. گفتنی است در این راستا استیو ویتكاف، فرستاده ویژه دونالد ترامپ به خاورمیانه، روز پنجشنبه در یك مجمع سرمایه‌گذاری كه توسط عربستان سعودی در میامی برگزار شد، ادعا كرد: طرح ادعایی رییس‌جمهور امریكا برای غزه صرفا به اخراج فلسطینیان معطوف نمی‌شود، بلكه هدف آن تغییر طرز تفكر فعلی و بهبود چشم‌اندازهای زندگی بهتر برای مردم فلسطین است. ویتكاف همچنین گفت كه به واسطه بیان این مساله و طرح كوچاندن اجباری فلسطینیان توانسته است تمامی جهان عرب را به تفكر وادارد. به گونهای كه در مقطع كنونی راه‌حل‌‌های متفاوتی نسبت به قبل از مطرح شدن ایده جنجالی ترامپ، توسط دول عربی پیشنهاد شده است. این در حالی است كه ویتكاف در ادامه مدعی است هر طرحی كه برای غزه و اداره این باریكه ارایه می‌شود باید بتواند از حملات آینده به رژیم اسراییل جلوگیری كند. فارغ از آن اما همچنان سوالاتی مهم در این باب وجود دارد و آن اینكه با در نظر گرفتن اجرا شدن هر یك از طرح‌های پیشنهادی برای بازسازی غزه، چه كسی یا چه كشوری حاضر است هزینه این بازسازی را تقبل كند. آیا اساسا كشورهای عربی حاضرند نیروهایی برای حفظ ثبات در غزه اعزام كنند یا خیر.
نظرات