عبدالکریم عزیززاده
« اَقِمِ الصَلاة لِذِکْری »
سلام و درود خدا بر شما مؤمنان و ذاکرین، راکعین و ساجدین و بر همه کسانی که بزرگترین افتخارشان عبودیت خداوند، تعظیم و کرنش در برابر او، پیروی کردن از قرآن و سنت رسول‌الله (ص) می‌باشد.
در فرهنگ قرآنی و تعبیرات اسلامی، مسلمان بودن به معنی تسلیم و فرمانبرداری بی‌چون و چرا در برابر خداوند است؛ به عبارت دقیق‌تر یعنی هر آنچه را پروردگار دستور داده به صحنه عمل آوریم و از آنچه که نهی فرموده شدیداً حذر کنیم و مَنهیات را از میدان زندگی برانیم.
اسلام تمام مراحل و شئونات زندگی و لحظات عمر انسان را در برمی‌گیرد چون می‌خواهد همه آن را به عبادت تبدیل کند و فلسفه و خلقت انسان هم همین است، به این خاطر خداوند می‌فرماید: « وَ ما خلَقتُ الجنَّ وَ الانسَ الاّ لِیعبُدونَ » یعنی ما انسان و جن را جز برای عبادت خلق نکرده‌ایم. لذا هر کاری که مطابق شریعت اسلام صورت پذیرد و برای رضای الله انجام گیرد، عبادت است؛ بله عبادت نماز، روزه، زکات، کسب و کار، ازدواج، خوردن، خوابیدن و ... را در برمی‌گیرد.
اما همانگونه که طبیعت را در فصلهای مختلف و خود را به رنگهای گوناگون و حالتهای متفاوت نمایان می‌سازد، عبادت نیز چنین است. بهترین نوع عبادت و بندگی خداوند، خود را در نماز به نمایش می‌گذارد و جلب توجه می‌کند، به این خاطر می‌خواهیم این موضوع را دنبال کنیم و روی آن تأکید فراوان نماییم. می‌خواهیم ارزش و جایگاه نماز را در دین مقدس اسلام و فلسفه و حکمت وجوب آن، و مهمتر از همه نحوة بجای آوردن نماز را در مقالاتی متعدد بیان کنیم تا در نهایت بتوانیم در اوقات اتصال و ارتباط با معبود حق بیشترین و بهترین لذت‌ها را چشیده و روح خسته خویش را سیراب کرده و در سایه آن اتصال و شوق دیدار زندگی را سراسر گهربار و رنگین نماییم و در سراپردة آن بیاساییم.
نماز در اسلام منزلت و جایگاهی دارد که هیچکدام از امور دیگر به آن نمی‌رسند، ماه مبارک رمضان سالی یکبار مهمان ما خواهد شد که عمر او بیش از طول سال نیست، تازه اگر عذری همچون سفر، بیماری و ... برایمان پیش آید از بهره آن روزه‌ها محروم خواهیم شد. وجوب حج و انجام آن در طول حیات انسان یک دفعه می‌باشد و بس و هم اگر امکانات مالی ممکن، قوت بدنی موجود و امنیت راه فراهم باشد و جان به خطر نیافتد. فرض زکات هم در صورت استطاعه و توان مالی است که مقدار آن باید به حدنصاب برسد و یکسال بر آن سپری شود ولی آیا برای نماز چنین شرط و شرایط و قید وبندهایی وجود دارد؟ باید بگوییم خیر! نه در بیماری و سفر، نه به وقت جنگ و سفر مجال فوت آن نیست.
نماز در تمام ایام زندگی و همه عمر بشری واجب است و باید ادا گردد آن هم نه روزی یک بار یا دو بار بلکه حداقل روزی 5 بار باید انجام گیرد و در 17 رکعت باید دست نیاز را به سوی الله دراز کرد و درگاه او را کوبید و سر به آستان او سائید. بزرگترین و مهمترین پایه اسلام نماز است و حذف نماز بمنزله حذف دین است. بر این اساس پیامبر اسلام (ص) می‌فرماید: « رأس الامرِ الاسلام وَ عُمُودُهُ الصلاة و دِرْوةُ سنامهِ الجِهادُ فی سَبیل الله » یعنی: رأس تمام امور و کارها اسلام است و ستون و پایه اسلام نماز است و بلندترین قله اسلام جهاد در راه خداست.
• بعد از ایمان به خدای یکتا نماز نخستین عبادتی است که خداوند متعال آن را بر محمد (ص) و امتش واجب کرده است و همانطور که می‌دانیم از همان روزهای اول دعوت اسلامی در مکه، مسلمانان به انجام آن اقدام نموده‌اند که قبل از سفر معراج پیامبر و اصحاب کرامش دو رکعت نماز را در صبح و دو رکعت را در مغرب بجای می‌آوردند. ولی زمانی که خداوند پیامبر را به حضور خود فراخواند و شب معراج در آسمانها با او ملاقات نمود، این فریضه مهم و تکلیف حیاتی را به شیوه‌ای که حالا در میان ما مرسوم است (5 نماز و 17 رکعت) واجب گردانید و تا قیامت واجب خواهد ماند.
• در روز قیامت نخستین موضوع و عملی که از آن سؤال می‌شود، نماز است. حتی ارزش و سنگینی بقیه اعمال، اقوال و رفتار به آن وابسته است، پیامبر (ص) می‌فرماید: « أوَلُ ما یحاسَبُ عَلیه العبدُ یومَ القیامة الصلاة فَأن صَلُحَت صَلُح سائِرُ عَمَلِهِ وَ إنْ فَسَدَت فَسَدَ سائِرُ عَمَلِهِ » طبرانی
• اهمیت نماز تا آن حد است که خداوند آن را وسیله یادکردن خود قرار داده و با اسم خود قرین نموده است، آنجا که می‌فرماید: « أقِمِ الصلاة لِذِکری؛ یعنی نماز را برپای دارید تا یاد من کنید » 14 طه
• خداوند نماز را به عنوان بزرگترین مانع در برابر بزهکاری‌ها و بداخلاقی‌ها و تنها دارو و راه چاره ناملایمات و نابهنجاری‌ها وناراحتی‌های روحی و روانی معرفی کرده است. در این رابطه می‌فرمایند: « ... وَ أقِمِ الصلاةَ إن الصلاةَ تَنهی عَنِ الفحشاء وَ المنکر؛ یعنی نماز را چنانکه باید، برپای دار، مسلماً نماز (انسان را) از گناهان بزرگ و از کارهای ناپسند بازمی‌دارد». 45 عنکبوت
• خداوند پاک است و انسانهای پاک را دوست دارد، به این خاطر برای تربیت چنین انسانهایی وارسته، نماز را بهترین وسیله قرار داده ودر این رابطه می‌فرمایند: « قَد أفْلَحَ مَنْ تزکی و ذَکرَ أسمَ ربّهِ فَصَلَی؛ یعنی قطعاً رستگار می‌گردد کسی که خویشتن را (از کثافات کفر و معاصی) پاکیزه دارد و نام پروردگار خود را ببرد و نماز بگذارد . » 14 و 15 اعلی
• انسانها (غیر از پیامبران) چون معصوم نیستند، گاهی اوقات دچار لغزش می‌شوند و از فرمان خدا سرباز می‌زنند و مرتکب گناه می‌گردند، در چنین حالتی نماز به فریاد می‌رسد و گناهان را محو می‌سازد، پیامبر (ص) می‌فرمایند: « الصَلَواتُ الْخَمسُ وَ الجمعةُ الی الجمعة، کَفارة لما بینَهُنَ، ما لَم تغش الکبائرُ؛ یعنی نمازهای پنجگانه و جمعه تا جمعه کفاره است، برای گناهانی که در میانشان واقع شود (مراد گناهان صغیره است) تا مادامی‌که گناهان کبیره انجام نشود » امام مسلم
• اهمیت نماز تا اندازه‌ای است که خداوند آن را با سایر واجبات و مسائل حیاتی ومهم زندگی قرین نموده است.
ـ از جمله نماز را همراه زکات آورده است: « وَ أقیموا الصلاةَ وَ ءاتوا الزَّکاةَ نماز را برپای دارید و زکات را بپردازید » 110 بقره
ـ نماز را با صبر و شکیبایی همراه نموده؛ « وَ استَعینوا بِالصَبرِ وَ الصلوةِ ... ، از شکبیایی ونماز در امورات زندگی یاری جویید » 45 بقره ـ نماز را با قربانی کردن و خون دادن ذکر کرده و می‌فرمایند: « فَصَلِ لِربّکَ وَ انحَر » پس تنها برای پروردگار خود نماز بخوان و قربانی کن» 2 کوثر
ـ با اعمال حج و سایر حرکات زندگی قرار داده است: « قُلْ إنَّ صلاتی وَ نُسکی وَ مَحیای وَ مماتی لله ربّ العالَمین؛ بگو نماز و عبادت و زیستن و مردن من از آنِ خداست که پروردگار جهانیان است».
بله این است ارزش و جایگاه واقعی نماز در دین مبین اسلام، بدانیم که تنها صاحبان عقل و خرد، اهل تقوا و تفکر، اهمیت آن را درک خواهند کرد.
و السلام علیکم و رَحمة الله برکاتهُ ـ الله اکبر و لله الحمد
نظرات