جایگاه متعالی گفت‌وگو در جهان معاصر پیامد درکی نوین از آن است که در صد سال اخیر در نظریه‌های گوناگون ارائه شده است. در این نظریه‌ها گفت‌وگو ارتباط گفتاری خاصّی در نظر گرفته می‌شود که از دیگر ارتباط‌ها مانند تک‌گویی، مشاجره، مناظره، مذاکره، بحث، گپ و... متمایز است. هرکس گام در راه گفت‌وگو می‌گذارد، نقطه‌ی عزیمت خویش را «ندانستن» قرار می‌دهد و چون می‌داند که گفت‌وگو از «شنیدن» آغاز می‌شود، جسارت ورود به عرصه‌های ناشناخته را دارد. «گفت‌وگو با مخالف از منظر قرآن» پژوهشی تطبیقی است که با مقایسه و برآورد نمودن تلقّی‌های جدید و قدیم فلسفی از مفهوم گفت‌وگو درصدد بازخوانی این عنصر در قرآن کریم است. در این میان به آرای مفسّران و شارحان معاصر و کلاسیک این کتاب مقدّس رجوع و استناد شده است. در فصل اوّل با ارائه‌ی کلّیّات مسئله و طرح پرسش‌هایی چند، از ماهیّت و ضرورت پژوهش سخن به میان آمده است. در فصل دوّم مروری بر اخلاق و فلسفه‌ی اخلاق به‌عنوان یک معرفت درجه‌ی دوم که به چرایی مسائل اخلاق می‌پردازد و نیز به «اخلاق کاربردی» که این پژوهش در چارچوب آن قرار می‌گیرد، اشاراتی رفته است. همچنین به «چیستی دشمنی» و «اخلاق مخالفت» به‌طور عام، پرداخته شده است. فصل سوّم علاوه بر اینکه ضرورت گفت‌وگو و موانع آنرا در جهان کنونی بررسی می‌کند، به ارائه‌ی رویکردهای جدید از گفت‌وگو در دوران معاصر و ازجمله واکاوی آرای فیلسوفان گفت‌وگو مانند یورگن هابرماس، گادامر و باختین می‌پردازد. در فصل چهارم به کاربرد مفهوم گفت‌وگو در قرآن و انواع آن ازجمله، «حکمت»، «موعظه‌ی حسنه» و «مجادله» یا همان «جدال بالّتی هی أحسن» به‌نحو مبسوطی پرداخته شده است و قواعد و اصول کلّی گفت‌وگو با مخالف از دیدگاه قرآن بررسی شده است. نویسنده در فصل پنجم و پایانی کتاب، «اخلاق مخالفت» و پیامد گفت‌وگو در قرآن و علل و عوامل اختلاف از دیدگاه قرآن را بررسی نموده و وجه فارق گفت‌وگو در قرآن را با نظریه‌های کهن و نوین گفت‌وگو بررسیده است.
نظرات