اصطلاح «صنعت» به‌طور معمول در عرصه‌ی مسایل دینی به کار نمی‌رود، حتی برخی انتخاب کلمه‌ی «صنعت» را خالی از اشکال نمی‌بینند. اما به نظر مؤلف «فتوا» یک «صنعت» است، صنعتی که مستلزم تخصص علمی چندگانه است و به درایت و خلاقیت و تحلیل بالایی نیازمند می‌باشد. فتوا یک عمل چندوجهی، پیچیده و روزآمد است. مرحله‌ی کنکاش موضوع و نیز مرحله‌ی دلیل‌یابی در قضایایی که دستور واضح و روشنی از آن در متون شرعی یافت نشود، از مراحل بسیار پیچیده‌ی فتواست. در طی مباحث این کتاب خواهیم دید که فتوا از دوران صحابه تا عصر امامان مجتهد و نیز فقیهان چه پیشرفت‌ها، مراحل و تاریخچه‌‌ای دارد. از آنجا که موضوع اقلیت‌های مسلمان در کشورهای غیر مسلمان، مهمترین میدان برای آماده‌سازی روش‌های اجتهاد و استنباط وسائل فتواست، در این کتاب بر پاره‌ای از قضایا و نیازهای این اقلیت‌ها تمرکز شده تا قواعد آسان‌گیری، عملی شود، نیازها به جای ضرورت‌ها بنشینند و فتوا با تغییر زمان و مکان متحول شود. کتاب «صنعت فتوا و احکام اقلیت‌ها» به دو بخش عمده تقسیم شده است: بخش نخست: صنعت فتوا؛ که مقدمه‌ای است در باب معنای لغوی و اصطلاحی فتوا، خطر فتوا، آداب فتوا، مسؤولیت فتوادهنده، منابع فتوا در دوران صحابه و در مذاهب اربعه و نمونه‌هایی از رویدادها و فتواهای پیشین در دوران اجتهاد و تقلید با اشاره به چگونگی بهره‌مندی از آنها در تعامل با مسائل نوین. بخش دوم: احکام اقلیت‌ها؛ که به قواعد مهمی از جمله: قاعده‌ی آسان‌گیری، نشاندن حاجت به جای ضرورت، عرف و تحقق علت، آینده‌نگری، قاعده‌ی تغییر فتوا با تغییر زمان، قضایای حجاب زن و مسائلی از این دست می‌پردازد.
نظرات