پایان كمپ دیوید؟
زمزمه‌های ازسرگیری جنگ در غزه كه پس از تشدید تنش‌های لفظی میان حماس و اسراییل بعد از پایان مرحله اول آتش‌بس به گوش رسید، نگرانی‌های فزاینده‌ای را در میان ملت‌های خسته از درگیری‌های پیاپی ایجاد كرده است. در هفته‌های اخیر، اختلافات دیپلماتیك پیرامون پیشنهاد دونالد ترامپ، رییس‌جمهور ایالات‌متحده برای جابه‌جایی اجباری فلسطینی‌ها از غزه به مصر، به این نگرانیها نیز دامن زده است. تحت این شرایط نیز پاسخ به این سوال كه آیا جنگ مجددا آغاز خواهد شد قدری دشوار و نگران‌كننده است. سوالی كه همزمان پاسخ‌هایی نگران‌كننده و مبهم را در رسانه‌های مصری، عربی و اسراییلی بازتاب داده است.
آشوب در قاهره؛ تله‌‌ای برای تل‌آویو؟
وب‌سایت سی‌ان‌ان با انتشار یادداشتی از شرایط مبهم آینده غزه و همچنین همزمان گمانه‌زنی‌های ادعایی درباره احتمال آغاز درگیری‌های میان مصر و اسراییل آورده است كه یك رسانه عبری سناریویی را به وسیله هوش مصنوعی ساخته است كه در قالبش حملاتی عظیم سد استراتژیك عالی مصر را نابود می‌كند. از طرفی یك یوتیوبر (سلبریتی اینترنتی) مصری ویدیویی را از طریق هوش مصنوعی ساخته كه حمله به رآكتور هسته‌ای اسراییل را نشان می‌دهد. جنگجویان پشت صفحه كلیدهای خود در پلتفرم‌های مختلف رسانه‌های اجتماعی و برنامه‌های تلویزیونی دایما برای یكدیگر خط و نشان كشیده و لفظا درگیر جدال لفظی شدند و آنچه را كه به عنوان نشانه‌های آمادگی هر طرف برای درگیری می‌‌بینند، مورد بحث قرار می‌دهند. در این راستا آموس هارل، تحلیلگر دفاعی روزنامه اسراییلی هاآرتص در گفت‌وگویی با سی‌ان‌ان مدعی شد كه نمی‌‌داند چه میزان از این اقدامات جنجالی تقابل‌جویانه قاهره و تل‌آویو هماهنگ شده است و چه میزان از آن خودجوش می‌باشد اما ممكن است برای جناح راست افراطی اسراییل بسیار سودمند باشد، چراكه این گروه قصد دارد در مصر آشوب به‌پا كرده تا بدین طریق توجه را از انتقادهای داخلی از بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسراییل، منحرف كنند. بالاخص آنكه خانواده‌های اسرای اسراییلی نتانیاهو را متهم كرده‌اند كه در مذاكرات آزادسازی با حماس تردید نشان داده است این درحالی است كه همزمان مصر و دیگر میانجی‌ها در تلاشند تا آتش‌بس را كه در ژانویه به اجرا درآمد و اكنون در آستانه فروپاشی است، نجات دهند.
آینده تنش‌آلود سینا: قاهره در آستانه نقض توافق صلح با اسراییل؟
به باور گروهی از تحلیلگران اكنون اما كانون اصلی اختلاف این است كه آیا قاهره بیش از آنچه كه طبق مفاد امنیتی توافقنامه صلح 1979 با اسراییل مجاز است، سرباز و تجهیزات نظامی به سینا اعزام كرده است یا خیر. گفتنی است این توافقنامه كه توسط ایالات‌متحده میان دو كشور به امضا رسید، جنگ‌‌های چند دهه‌ای میان مصر و اسراییل را به پایان رساند و محدودیت‌هایی بر حضور نظامی مصر در شبه جزیره سینا، كه مرز مشترك با اسراییل دارد، تعیین كرد. مصر نیز تاكنون تلاش كرده است كه نشان دهد همچنان در حال پیروی از قوانین است. در سال 2016، درحالی كه قاهره با شاخه‌ای از داعش درگیر بود، این كشور توانست تایید اسراییل برای گسترش حضور نظامی خود در سینا را به دست آورد. اما زمانی كه مصر امنیت مرز خود با غزه را تقویت كرد، مقامات این كشور تاكید كردند كه این استقرار در چارچوب توافق 2016 میان دو كشور باقی مانده است. در سپتامبر گذشته اما مصر تمرین نظامی در شبه جزیره سینا با استفاده از مهمات واقعی انجام داد و پس از آن یك رژه نظامی در اكتبر برگزار كرد. رسانه‌ها نیز همان زمان این رویدادها را نشانه‌هایی از آمادگی‌‌های احتمالی برای جنگ تفسیر كردند. گفتنی است این نگرانیها محدود به رسانه‌ها نبوده، چراكه مقامات اسراییلی نیز به این موضوع واكنش نشان داده‌اند. یخی ئیل لِیتر، سفیر اسراییل در ایالات‌متحده، در جلسه‌ای با رهبران یهودی امریكایی در ژانویه گفت: ما شاهد ساخت پایگاه‌هایی هستیم كه فقط می‌توانند برای عملیات‌های تهاجمی استفاده شوند و مصر در نقض توافق صلح جدی است. این درحالی است كه تحلیلگران نظامی در هر دو طرف گزارش‌های رسانه‌‌ای درباره استقرارهای نظامی مصر در سینا را بی‌‌اساس می‌‌دانند. با این حال هرزی هالوی، رییس ستاد ارتش اسراییل كه به زودی از سمت خود كناره‌گیری می‌كند، در سخنانی در هفته گذشته ضمن اشاره به نگرانی‌های فزاینده این رژیم، مدعی شد كه این موضوع اولویت چندانی ندارد و در حال حاضر تهدیدی وجود ندارد، هرچند كه ممكن است در یك لحظه همه‌چیز تغییر كند. ازسویی امیر عادل، مجری مشهور برنامه‌های تلویزیونی مصری، در ماه فوریه خطاب به مردم مصر گفت: ما در آستانه جنگ با اسراییل قرار نداریم. عادل كه به خاطر ارتباط نزدیكش با دولت مصر چهره‌ای شناخته شده است، با احتیاط این اطمینان را بیان كرد و همچنین تاكید كرد كه البته این سخن در شرایط فعلی ممكن است منقضی شودو ممكن است سریعا تغییر كند!
آینده توافق صلح
سی‌ان‌ان با استناد به داده‌های حاكم مدعی شد كه تهدید جنگ نگرانی‌های فزاینده‌ای را بر مسائل داخلی كه رهبران هر دو بازیگر (مصر و اسراییل) با آن مواجه هستند، ایجاد كرده است. با این حال، تحلیلگران به مجموعه‌ای از رویدادها اشاره می‌كنند كه می‌تواند تهدیدی برای نقض توافق میان دو طرف ایجاد كند. در این راستا نبیل فهمی، وزیر امور خارجه پیشین مصر گفت: «ذهن‌های منطقی نمی‌خواهند كه توافق صلح در معرض خطر قرار گیرد. اما واقعیت این است كه اقداماتی كه در ۱۵ ماه گذشته انجام شده، فشارهایی به توافق وارد كرده كه قبلا به این شدت نبوده است.» بنابراین آنچه كه ممكن است درنهایت تعادل موجود میان تل‌آویو و قاهره را بر هم زند، كوچاندن اجباری فلسطینیان از غزه به مصر است كه این امر قطعا تهدیدی برای امنیت ملی مصر خواهد بود. گفتنی است پیش‌تر یعنی در ماه‌های منتهی به عملیات اسراییل در شهر مرزی رفح در غزه كه در ماه مه آغاز شد، مصر هشدار داد كه مجبور كردن ورود بیش از یك میلیون آواره فلسطینی به مصر می‌تواند توافقش با این رژیم را درمعرض خطر قرار دهد. حال آنكه حدودا یك سال پیش، عبدالفتاح سیسی، رییس‌جمهور مصر، به خبرنگاران و نیز همتایان اروپایی خود گفت كه هر گونه جابه‌جایی چنین جمعیتی به معنای انتقال مبارزه فلسطینیان علیه اسراییل به سرزمین مصر خواهد بود. او همچنین اشاره كرد كه در آن صورت سینا تبدیل به پایگاهی برای مبارزه علیه اسراییل خواهد شد و درنهایت نیز اسراییل به سرزمین مصر حمله خواهد كرد. بنابراین، زمانی كه ترامپ طرح خود را برای جابه‌جایی فلسطینیان به مصر و اردن ارایه داد، این سناریو در ذهن مردم وجود داشت. به گزارش سی‌ان‌ان و به ادعای مكس رودنبك، مدیر پروژه اسراییل-فلسطین در گروه بحران بین‌المللی كه در بروكسل مستقر است، اسراییلی‌ها طرح ترامپ را جدی نگرفتند؛ اما در طرف مصری، این طرح به‌شدت جدی گرفته شد، چراكه مصری‌ها می‌‌ترسیدند فشار در واشنگتن برای وادار كردن قاهره به پذیرش این طرح افزایش یابد و به همین دلیل، آنها مجبور شدند مجددا نمایشی از قدرت سیاسی خود را به نمایش بگذارند و ابراز نگرانی كنند كه توافق صلح 1979 درمعرض خطر است. حال آنكه دیگر كشورهای عربی نیز نمی‌خواستند با درگیر شدن در یك جنگ رسانه‌‌ای، به طور مستقیم رییس‌جمهور امریكا را به چالش بكشند. بنابراین در رد طرح ترامپ، طی بیانیه‌های رسمی اعلام كردند كه آنها منتظر همكاری با ترامپ برای دستیابی به صلح در منطقه هستند. گفتنی است رهبران عرب قرار است این هفته در قاهره ملاقات كنند تا یك طرح مقابله‌ای برای ارایه به ترامپ تهیه كنند. به ادعای ناظران اما چه ترامپ از موضع خود بازگردد یا بازنگردد، كشورهای عربی اكنون به این درك رسیده‌اند كه منطقه، مانند باقی دنیا، وارد یك عرصه ناشناخته تحت دوران دوم ریاست‌جمهوری او شده است. با این همه یك ترس نهفته همچنان برای تل‌آویو و قاهره وجود دارد و آن این است كه توافق صلح بین مصر و اسراییل، كه اولین توافق بین یك كشور عربی و بازیگر یهودی بود ممكن است با بزرگ‌ترین تهدید روبه‌رو شود آن‌هم بعد از چهل و پنج سالی كه از امضای این توافق گذشته است.
نظرات